Ο Διονύσιος Σολωμός αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση στην ιστορία των ελληνικών γραμμάτων και η ημερομηνία θανάτου του έμελλε να καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας.
Υπήρξε ο σημαντικότερος ποιητής της Επτανησιακής Σχολής και ο αδιαμφισβήτητος εθνικός ποιητής των Ελλήνων, όχι μόνο γιατί του ανήκουν οι στίχοι στον Εθνικό μας Ύμνο, αλλά και γιατί ήταν ο ποιητής εκείνος που κατάφερε να αξιοποιήσει την προγενέστερη ποιητική παράδοση (κρητική λογοτεχνία, Δημοτικό τραγούδι) και ήταν ο πρώτος που καλλιέργησε συστηματικά τη δημοτική γλώσσα και άνοιξε το δρόμο για τη χρησιμοποίησή της στη λογοτεχνία, δημιουργώντας ένα απόλυτο δικό του, ποιητικό είδος.
Ο λόγος για τον εθνικό μας ποιητή, Διονύσιο Σολωμό, δημιουργό του "Υμνου εις την Ελευθερίαν" και πολλών ακόμα σημαντικών έργων, όχι μόνο της εγχώριας, αλλά και της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Γεννήθηκε στις 8 Απριλίου του 1798 στη Ζάκυνθο και ο πατέρας του ήταν παντρεμένος με τη Μαρνέττα Κάκνη, με την οποία είχε αποκτήσει και δύο παιδιά, τον Ροβέρτο και την Έλενα.
Ο ίδιος, ωστόσο, ήταν ο καρπός της εξωσυζυγικής σχέσης του πατέρα του, κόντε Νικολάου Σολωμού με τη νεαρή υπηρέτρια του αρχοντικού του, Αγγελική Νίκλη, με την οποία απέκτησε το 1801 -εκτός του Διονυσίου- και τον Δημήτριο.
Λίγες ημέρες προτού πεθάνει ο πατέρας του, όταν ο Διονύσιος Σολωμός ήταν μόλις 9 χρόνων, ο Νικόλαος Σολωμός παντρεύτηκε και επίσημα τη μητέρα του. Έτσι ο Διονύσιος και ο αδελφός του μεγάλωσαν όπως όλα τα παιδιά της ανώτερης τάξης των Επτανήσιων.
Όταν η μητέρα του αποφάσισε να ξαναπαντρευτεί, ο ίδιος αποφάσισε να φύγει για σπουδές στην Ιταλία και τότε ήταν που ξεκίνησε να γράφει και τα πρώτα του ποιήματα στην ιταλική γλώσσα, γοητευμένος και εμπνευσμένος από την κουλτούρα και τη ρομαντική λογοτεχνία της χώρας.
Χωρίς να γνωρίζει καλά την ελληνική γλώσσα ξεκινά να γράφει στίχους αλλά στα ιταλικά.
Ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν
Γρήγορα το έργο του αναγνωρίστηκε, ενώ πλέον ο ίδιος είχε αρχίσει να γοητεύεται και από τον γαλλικό διαφωτισμό. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα εντάχθηκε πολύ γρήγορα στους λογοτεχνικούς κύκλους. Τότε είναι που τον κυριεύει η ιδέα, να συλλέξει δημοτικά τραγούδια από όλα τα μέρη της Ελλάδας, προκειμένου να τα μελετήσει και να ανακαλύψει υλικό που θα εξέλισσε και τη δικό του έργο.
Ωστόσο, σε αυτό το σημείο αντιμετώπισε σημαντικές δυσκολίες, καθώς όχι μόνο δεν μπορούσε να κάνει καλή χρήση της ελληνικής γλώσσας, αλλά και δεν έβρισκε ποιητικά έργα στη δημοτική γλώσσα, προκειμένου να τα χρησιμοποιήσει ως πρότυπο.
Άρχισε να μελετά τα δημοτικά τραγούδια και την κρητική λογοτεχνία, ενώ δειλά – δειλά, έγραφε και τα πρώτα του ποιήματα στα ελληνικά. Ωστόσο η στιγμή που άλλαξε τη ροή του συγγραφικού του έργου, ήταν η συνάντησή του με τον Σπυρίδωνα Τρικούπη, το 1822.
Προσκεκλημένος του λόρδου Γκίλφορντ στη Ζάκυνθο, ο Τρικούπης θέλησε να γνωρίσει τον Σολωμό. Στη δεύτερη συνάντησή τους ο Σολωμός τού διάβασε το ιταλικό "Ωδή για την πρώτη λειτουργία".
Ο Τρικούπης παρέμεινε σιωπηλός και λίγο μετά του αποκρίθηκε: "Η ποιητική σας ιδιοφυΐα σάς επιφυλάσσει μια διαλεχτή θέση στον ιταλικό Παρνασσό. Αλλά οι πρώτες θέσεις εκεί είναι πιασμένες. Ο ελληνικός Παρνασσός δεν έχει ακόμη τον Δάντη του". Μάλιστα ήταν εκείνος που βοήθησε τον Σολωμό στη μελέτη των ελληνικών ποιημάτων, προκειμένου να εξελίξει τη χρήση της ελληνικής γλώσσας.
Στο μεταξύ εμπνεόμενος από τους αγώνες της Ελληνικής Επανάστασης αποφασίζει να γράψει στη μητρική του γλώσσα. Και γράφει τον Ύμνο στην Ελευθερία, απόσπασμα του οποίου αποτελεί τον Εθνικό μας Ύμνο. Το ποιήμα ολοκληρώθηκε το 1823 και εκδόθηκε το 1824.
Αποτελείται από 158 τετράστιχες στροφές από αυτές οι 24 πρώτες στροφές καθιερώθηκαν ως Εθνικός Ύμνος, το 1865.
Η ταραχώδης προσωπική του ζωή και η κλονισμένη υγεία του
Όσον αφορά την προσωπική του ζωή, έχουν ειπωθεί και γραφτεί αρκετά, χωρίς, όμως, να υπάρχει σαφής εικόνα. Κάποιοι ερευνητές έχουν αναφερθεί σε ομοφυλοφυλία, καθώς δεν παντρεύτηκε ποτέ, ενώ δεν υπήρξαν αναφορές και για κάποια γυναίκα στη ζωή του.
Από το 1851, η υγεία του αρχίζει να κλονίζεται, με σειρά από εγκεφαλικά επεισόδια. Απομονώθηκε, κλείστηκε στον εαυτό του, ενώ από εκείνον τον χρόνο και έως το τέλος της ζωής του δεν ολοκλήρωσε κανένα από τα έργα που είχε αρχίσει.
Υπήρξε, μάλιστα, και έντονη φημολογία, ότι μία από τις μεγαλύτερες εξαρτήσεις του υπήρξε το αλκοόλ.
Έφυγε από τη ζωή στις 9 Φεβρουαρίου 1857 σε ηλικία 59 ετών και η ταφή του έγινε με πολλές τιμές, ενώ τον χαμό του θρήνησε όλη η Ελλάδα. Το 1865 αδελφός του κατάφερε να μεταφέρει τα οστά του στη Ζάκυνθο, όπου και τάφηκαν στην πλατεία του Αγίου Μάρκου.
Το Μουσείο Σολωμού, επισήμως γνωστό ως Μουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων, είναι ένα μουσείο αφιερωμένο στον Διονύσιο Σολωμό και τον Ανδρέα Κάλβο και βρίσκεται στην πλατεία Αγίου Μάρκου, στα βόρεια της Ζακύνθου.
Στο ισόγειο στεγάζεται το μαυσωλείο, στο οποίο φυλάσσονται τα οστά του Διονύσιου Σολωμού, τα οστά του Ανδρέα Κάλβου και της συζύγου του.
* Η κεντρική φωτογραφία είναι ο πίνακας του Jusepe de Ribera, Jacob's Dream, του 1639