Aπόγευμα Δευτέρας, λίγο πριν τις γιορτές. Η Μητροπόλεως σχεδόν άδεια. Το υγρό αθηναϊκό κρύο έχει αρχίσει να τυλίγει την πλατεία με μια ιδέα από Στίβεν Κινγκ. Με έχει πιάσει το ψιλόβροχο όταν φτάνω στην Απόλλωνος και πέφτω πάνω στο ξενοδοχείο Central, την μόνη φωτεινή σήμανση στο σκοτεινό δρόμο. Κάπου εδώ κοντά πρέπει να είναι το νούμερο 30, το τελευταίο ατελιέ της Μαρίας Μάστορη (έχω να τη δω από την εποχή που ακόμη ήταν «Κολωνακιώτισσα»). Κοιτάζω δεξιά, κοιτάζω αριστερά, μέχρι που σηκώνω προς τα πάνω το βλέμμα: στη γωνία της παλιάς (Bauhaus) πολυκατοικίας, μια μεγάλη ημικυκλική τζαμαρία, χωρίς κουρτίνες, με τα φώτα όλα αναμμένα και τον εσωτερικό του χώρο σε κοινή θέα. «Αυτό είναι!» σκέφτηκα, καθώς θυμήθηκα πως η Μαρία μισεί τις κουρτίνες. Και στο παλιό ατελιέ της, στην Αλωπεκής, όλα τα παράθυρα ήταν γυμνά.
Στο ατελιέ της
Σε λίγο, συναντώ την αγαπημένη, γνώριμη φιγούρα της Μαρίας. Δωρική, όπως πάντα, ντυμένη στα μαύρα, όπως (σχεδόν) πάντα, να στέκεται μπροστά από τη θεόρατη ξύλινη πόρτα – μία από τις εκπλήξεις που κρύβουν τα παλιά οικήματα στις παρυφές της Πλάκας. Το ατελιέ όπως το περίμενα: ψηλοτάβανοι, «καθαροί» χώροι, με λιγοστά έπιπλα μεταποιημένα από την ίδια και τεράστια παράθυρα-ανοίγματα στον κόσμο, γυμνά από περιττά στολίδια, έτσι όπως της αρέσουν. Μοναδικά στολίδια εδώ, τοποθετημένα σε φαινομενικά τυχαίες θέσεις, τα κοσμήματα. Κολιέ κυρίως, από διαφορετικά υλικά και με διαφορετικές τεχνικές, με τρόπο που κανένα να μην είναι ίδιο ή παρόμοιο με άλλο, αλλά όλα μαζί να μοιάζουν όπως τα αδέρφια από την ίδια μητέρα.
Τα κοσμήματα της Μάστορη έχουν ύφος, όχι ταμπέλα
Δεν χρειάζεται να ψάξεις το κούμπωμα (που από μόνο του είναι ένα μικρό κόσμημα) για να βρεις το διακριτικό τύπωμα της υπογραφής «Maria Mastori». Αυτοί που την ξέρουν, ξεχωρίζουν τις δημιουργίες της με την πρώτη ματιά. Άλλα εκκεντρικά, άλλα ήσυχα, άλλα πληθωρικά, άλλα διακριτικά, αλλά όλα με το ύφος Μάστορη. Ένα ύφος πολυπολιτισμικό, που δανείζεται στοιχεία από διαφορετικούς πολιτισμούς, τα περνάει μέσα από το φίλτρο του καλλιτέχνη και τα εξελίσσει σε σύγχρονη τέχνη. «Τι είναι αυτό που κάνει τα κοσμήματά σου αναγνωρίσιμα, αφού κανένα δεν είναι ίδιο με το άλλο;» τη ρωτάω για να με αφοπλίσει με ένα «αυτό εσύ θα μου το πεις». Δεν βάζω μυαλό και επιμένω να εκμαιεύσω έναν χαρακτηρισμό, ρωτώντας τη «όλοι μιλάνε σήμερα για statement κολιέ. Εσύ πώς θα χαρακτήριζες τα δικά σου;». «Κολιέ» μου απαντά κι αυτό είναι το δεύτερο… χτύπημα.
Γιατί όταν οι δημοσιογράφοι προσπαθούν να βάλουν ταμπέλες στη μόδα, οι εμπνευσμένοι σχεδιαστές είτε γελούν είτε απορούν. Η Μάστορη ποσώς ενδιαφέρεται για το πώς λέγεται αυτό που δημιουργεί. «Γιατί πρέπει να τους βάλω μια ταμπέλα; Έτσι τα ομαδοποιείς, χάνουν τη μοναδικότητά τους. Θα ήταν γελοίο να τα χαρακτηρίσω». Οι κουβέντες της ζυγισμένες στην εντέλεια, ακριβώς όπως και οι δημιουργίες της: ούτε μία χάντρα παραπάνω απ’ όσο χρειάζεται, ούτε ένας κόμπος περιττός, ούτε ένα σχεδιαστικό τερτίπι που να δείχνει ότι προσπαθεί για να «δείξει». Όλα της τα κοσμήματα προδίδουν την ακρίβεια του σχεδιασμού και την τελειότητα της τεχνικής.
Από το κοπανέλι της Λευκάδας μέχρι την τέχνη της αργυροχρυσοχοΐας
Αλήθεια, γιατί δεν ακολουθεί μία τεχνική; Οι περισσότερες σχεδιάστριες κοσμημάτων καταξιώνονται κυρίως μέσω μιας και μοναδικής τεχνικής. Η Μάστορη, αντίθετα, δεν έχει αφήσει τεχνική που να μην την έχει κάνει κτήμα της. Της θυμίζω την εποχή που έλεγε πως βιαζόταν να πάει στην Λευκάδα για να προλάβει τις γιαγιάδες, πριν φύγουν από τη ζωή, να της μάθουν κοπανέλι.
«Και η αργυροχρυσοχοΐα και το κοπανέλι και το μακραμέ, όλα είναι μια τέχνη από μόνα τους. Το θέμα όμως είναι να πάρεις τις παλιές τεχνικές και να βγάλεις κάτι νέο μέσα από αυτά. Την τεχνική πρέπει να την περάσεις μέσα από τα δικά σου φίλτρα, να την εξελίξεις και να την ανατρέψεις στο τέλος» μου λέει μιλώντας για όλες τις νέες δημιουργούς που πέφτουν στην παγίδα της πατέντας. «Κάθε μέρα μαθαίνω και συνδυάζω και ο συνδυασμός σε πάει κάπου αλλού».
Γι’ αυτό άλλωστε, όταν τη ρωτώ πώς περνάει τα Σαββατοκύριακα, μου απαντά πως δουλεύει. Δουλεύει όχι για τις συλλογές που δειγματίζει, αλλά για να εξελίξει αυτά που ήδη ξέρει, να παίξει με τα κεριά, να πειραματιστεί με νέες τεχνικές, να φτιάξει νέα μοντέλα…
Δημιουργός χωρίς απωθημένα
Άραγε, με ποιον διάσημο μόδιστρο έχει απωθημένο να συνεργαστεί; «Δεν έχω κανένα απωθημένο. Παλιά έλεγα “αμάν, να συνεργαστώ με τον τάδε ή δείνα σχεδιαστή…” Τώρα με τραβάνε τα νέα παιδιά, γιατί έχουν να μου πουν πράγματα, με πάνε πιο μπροστά. Το να συνεργαστώ με κάποιον καταξιωμένο μού είναι αδιάφορο. Έχω χάσει κάθε ίχνος ματαιοδοξίας. Όπως έρχονται τα πράγματα. Τα μουσεία που έρχονται στο δρόμο τους έρχονται μόνα τους, χωρίς να τα κυνηγάω» λέει ήρεμα και μου αναφέρει ενδεικτικά το θεματικό fashion show του Αχιλλέα Τακτικού στο Ίδρυμα Κατακουζηνού, την ομαδική έκθεση στο Μουσείο Λαλαούνη, όπου θα συμμετάσχει το Γενάρη, αλλά και τις παλιότερες συνεργασίες της, από τη Λουκία και τον Πολατώφ μέχρι τον Filep Motwary.
Τη ρωτάω πώς έφτασε μέχρι εδώ. Τι δυσκολίες είχε; Πώς την αντιμετώπισαν οι Ελληνίδες στην αρχή της καριέρας της; «Δυσκολίες; Τώρα δεν τις θυμάμαι. Δεν έχω κανένα παράπονο από τις Ελληνίδες» μου λέει και μου επιβεβαιώνει για ακόμη μία φορά την εικόνα που έχω στο μυαλό μου για τους πραγματικά επιτυχημένους ανθρώπους, την εικόνα της ήρεμης δύναμης. Η ίδια καλλιτεχνική εμμονή/ανησυχία είναι που την οδηγεί να δημιουργεί 5 διαφορετικές συλλογές το χρόνο, κάτι που δεν ξέρω αν συνηθίζει άλλος Έλληνας σχεδιαστής. Γιατί η σχέση της Μάστορη με το κόσμημα είναι αυτή που έχουν οι διεθνείς σχεδιαστές μόδας. «Οι συλλογές πρέπει να ανανεώνονται, οι ξένοι αλλάζουν τις συλλογές τους, αλλάζουν τους σχεδιαστές τους, τα αλλάζουν όλα. Στη μόδα, ό,τι είναι 40 ημερών είναι παλιό. Εγώ έχω δειγματίσει ήδη για το καλοκαίρι και για τον επόμενο χειμώνα». Αυτή είναι η νοοτροπία των διεθνών οίκων μόδας, που η σχεδιάστρια ενστερνίζεται απόλυτα.
Η εσωστρεφής Μάστορη και οι εξωστρεφείς της δημιουργίες
Είναι λογικό που μετά από 30 σχεδόν χρόνια επιτυχημένης πορείας, η Μάστορη δεν έχει την ανάγκη της αυτοπροβολής ή της υπερέκθεσης στο διαδίκτυο. Όχι από αλαζονεία, αλλά γιατί, όπως μου λέει και η ίδια για το τελευταίο, θα ήταν άδικο για τη δουλειά της. «Γίνεται πολύ κοπιάρισμα γι’ αυτό και δεν εκτίθεμαι πολύ. Εξάλλου, το βρίσκω άδικο να έχω 10 κολιέ σε ένα e-shop – Τι; Κι αυτό είναι όλο;» Επίσης, έχει αρνηθεί επανειλημμένα να βγει σε τηλεοπτικές εκπομπές όπου την καλούν. «Τι να πάω να πω;» αναρωτιέται. Ναι, η επικοινωνιακή τακτική της είναι εσωστρεφής, όπως άλλωστε και ο χαρακτήρας της. Προτιμά να μιλούν τα κοσμήματά της για εκείνην παρά η ίδια να μιλάει γι’ αυτά. Εξάλλου η εσωστρέφεια είναι ίδιον των περισσότερων καλλιτεχνών, και η Μάστορη δεν είναι απλά μια σχεδιάστρια κοσμημάτων αλλά μια καλλιτέχνις. Μια μεγάλη κυρία του σύγχρονου ελληνικού κοσμήματος, μια φωτισμένη δασκάλα και ταυτόχρονα αιώνια μαθήτρια στην τέχνη που υπηρετεί. Κλείνω, με την υποψία πως η ίδια, ως γνήσια «Σπαρτιάτισσα» στη ζωή και στην τέχνη της, μπορεί και να δυσφορεί, αλλά δεν ανησυχώ, είμαι σίγουρη πως θα με συγχωρήσει.
Info
Showroom, Απόλλωνος 30, Πλάκα, 210 7295077
Site http: www.mariamastori.com
Facebook
Pinterest
