Η πρώτη φορά που στάθηκε με τεντωμένα χέρια κοιτάζοντας τον ουρανό, ένα με τα άστρα, και φώναξε «είμαι ελεύθερη» ήταν στον καταυλισμό στο οροπέδιο της Νίδας σε μια από τις ανασκαφές των καλοκαιριών της εφηβείας της πλάι στους σπουδαίους ΄Ελληνες αρχαιολόγους, Γιάννη Σακελλαράκη και Έφη Σαπουνά. Ο σπόρος της αγάπης για το κλασσικό παρελθόν που της κληροδότησαν οι παραπάνω, θείοι της για όσους δεν γνωρίζουν, την έκανε να θεωρεί απαραίτητη προυπόθεση την γνώση του παρελθόντος για να πορευτούμε στο μέλλον.
Κάπως έτσι η Πολίνα Σαπουνά Ellis μετά το διδακτορικό της στην κλασσική αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης και τις σπουδές της στην Ιστορία της Τέχνης αποφάσισε να στραφεί στο χώρο του κοσμήματος, από τις πρώτες κοσμηματοποιούς της γενιάς της που εκφράστηκε με κυρίαρχη έμπνευση την αρχαία Ελλάδα.
Σήμερα, κι έχοντας καταγράψει μια, ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, πορεία, με συνέργειες, όπως με τον οίκο Zeus + Dione και πολλές άλλες, μπορεί να βρει κανείς δημιουργίες της - εκτός από τις προθήκες του πωλητηρίου του Μουσείου Μπενάκη - στο showroom που φέρει τ' όνομά της στην Εμμ. Μπενάκη, καθώς επίσης στην Κηφισιά, στο iD concept store στην Κανάρη αλλά και στο Golden Hall, στην Μεγάλη Βρετανία, στο κοσμηματοπωλείο της Ζίνας Φραγκή στην Γλυφάδα κι αλλού. Και ήταν η παρουσίαση της συλλογής Minotavros στη γκαλερί Eleni Marneri που έδωσε την αφορμή για μια συζήτηση εφ' όλης της ύλης με τη δημιουργό.
- Ποια η εντονότερη εικόνα που θυμάστε από τα καλοκαίρια της εφηβείας σας στις ιστορικές ανασκαφές των θείων σας, σπουδαίων Ελλήνων αρχαιολόγων, Γιάννη Σακελλαράκη και Έφης Σαπουνά στην Κρήτη;
«Eίναι τόσο πολλές οι στιγμές οι σπάνιες και μοναδικές που μου έρχονται ταυτόχρονα στην μνήμη μου… Δυσκολεύομαι να απομονώσω μία. Οι μνήμες από το μινωικό παλάτι των Αρχανών, όπου ξεκίνησα ανασκάπτοντας με τους θείους μου από μικρή πατώντας σε κάποιο δωμάτιο το έδαφος, χωρίς ίχνος αρχαίων αποτυπωμάτων, και μετά ως έφηβη πια βρέθηκα μέσα σε αυτό το ίδιο δωμάτιο όρθια δίπλα σε γιγάντια πιθάρια. Αυτά τα βιώματα δεν ξεχνιούνται. Φυσικά τα τραγούδια και τις κιθάρες στην ταράτσα του σπιτιού της ανασκαφής, που βρίσκεται πάνω από το παλάτι – μαζί με τους φοιτητές. Το αγέρωχο πρωινό αεράκι χαράματα όταν ανηφορίζαμε το νεκροταφείο στο Φουρνί, την ανασκαφή στα Κύθηρα στο εκκλησάκι του Αγ. Γεωργίου στο Βουνό, που ατενίζοντας την θάλασσα, ανασκάπταμε βρίσκοντας μινωικά ειδώλια, το Ιδαίο Άντρο και την διαμονή στον καταυλισμό στο οροπέδιο της Νίδας, που νομίζω ήταν η πρώτη φορά που στάθηκα μόνη μου με τεντωμένα χέρια κοιτάζοντας τον ουρανό, ένα με τα άστρα, και φώναξα "είμαι ελεύθερη"».
- Αυτός ο σπόρος που σας έσπειραν για το κλασσικό μας παρελθόν είναι, πιστεύετε, η σπουδαιότερη κληρονομιά που σας άφησαν;
«Φυσικά θεωρώ απίστευτα σημαντικό ότι μέσα από αυτή την σχέση με τους θείους μου, και την ταυτόχρονη συνύπαρξη σε παρελθόν και παρόν κατά την διάρκεια των ανασκαφών, ο σπόρος που έσπειραν, ρίζωσε για τα καλά. Αυτός ο σπόρος με έκανε να θέλω στα πάντα να αναζητώ την ρίζα και να θεωρώ απαραίτητη προυπόθεση την γνώση του παρελθόντος για να πορευτούμε στο μέλλον. Η σπουδαιότερη κληρονομιά όμως δεν ήταν μόνο ο σπόρος για την λατρεία μου για την αρχαία Ελλάδα, αλλά και η ανάγκη αναζήτησης του ουσιαστικού: το χώμα μπορεί να πει τις πιο καταπληκτικές ιστορίες χωρίς να πρέπει να είναι κάτι που λάμπει. Με σεμνότητα λοιπόν, καρτερικότητα και ομαδική εργασία έμαθα να προσεγγίζω τις αλήθειες».
- Ποια η σημαντικότερη συμβουλή που σας έχουν δώσει; Ποια είναι η φράση, η παραίνεση, το motto, αν θέλετε που σας έχουν πει, σας έχει μείνει αξέχαστο και το «κουβαλάτε» μέχρι σήμερα;
«Ο Σακελλαράκης ήταν ένας φιλόσοφος και πάντα του άρεσε η φράση: "Ενδον σκάπτε". "Τις αλήθειες θα τις βρεις μέσα σου… Πολίνα" μου έλεγε. Πάντα μου έλεγαν και οι δυο να δουλεύω σκληρά αλλά και να απολαμβάνω κάθε ομορφιά σε ότι κάνω: Την ζωή πρέπει να την ρουφάμε. Να προσπαθώ να αφουγκράζομαι την ουσία και να μην επηρεάζομαι από την επιφάνεια. Να μάθω να ζω με τα λίγα και τα ουσιαστικά. "Αγαθά κόποις κτώνται"».
- Ποιο ήταν το έναυσμα που σας έστρεψε στο χώρο του κοσμήματος μετά το διδακτορικό σας στην κλασσική αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης και τις σπουδές σας στην Ιστορία της Τέχνης;
«Να σας πω στο σημείο αυτό ότι από μικρή ζωγράφιζα κιόλας και μαθήτευσα δίπλα σε μεγάλους ζωγραφους όπως τον Παύλο Σάμιο. Νομίζω λοιπόν ότι η ανάγκη μου για δημιουργία ξεπήδησε ακόμη πιο έντονα από το συναίσθημα της ζήλειας. Βλέποντας και μελετώντας όλα τα αριστουργήματα των αρχαίων αλλά και νεοτέρων καλλιτεχνών άρχισε να κατασταλάζει πια ξεκάθαρα ότι περισσότερο από ερευνήτρια ήμουν δημιουργός. Το κόσμημα πάντα το λάτρευα ίσως και μέσα από τις μελέτες μου στον τομέα που σπούδασα, αλλά σίγουρα μου ταίριαξε περισσότερο και από την ζωγραφική, το τρισδιάστατο και "αρχιτεκτονικό" κομμάτι του. Δημιουργείς ένα μικρό γλυπτό, το οποίο ταυτόχρονα κοσμεί το σώμα μας. Μου άρεσε πάντα η θετική ενέργεια που μας δίνει ένα ωραίο κόσμημα όταν το φοράμε».
- Είστε από τις πρώτες κοσμηματοποιούς της γενιάς σας που εκφραστήκατε με κυρίαρχη έμπνευση την αρχαία Ελλάδα. Ποιες ήταν οι αναφορές σας από το χώρο του κοσμήματος σχετικά με τις παλαιότερες γενιές σχεδιαστών;
«Πολλοί είναι οι έλληνες σχεδιαστές που θαύμασα και σαφώς την υπέροχη τεχνοτροπία των οίκων Λαλαούνη, Ζολώτα κτλ, αλλά αγάπησα πολύ το ύφος των κοσμημάτων Φανουράκη. Μου άρεσε που είχαν κάτι πιο πρωτοποριακό».
- Πόσο σημαντικές είναι οι συνέργειες στο χώρο της δουλειάς σας; Πως έγινε η σύμπραξη με τον οίκο Zeus and Dion; Τι έχετε αποκομίσει από αυτή τη συνεργασία;
«Οι συνέργειες πάντα είναι σημαντικές, γιατί ζούμε σε εποχές πολύ δύσκολες και όπως ξέρουμε σε όλους τους χώρους πια ο ανταγωνισμός έχει ισχυροποιηθεί, αυξάνεται με τρομερή ταχύτητα και «το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό». Καταφέραμε και συμμετείχαμε σε μια από τις μεγαλύτερες εκθέσεις του κοσμήματος, στο Baselworld, στην Ελβετία ως ομάδα, δημιουργώντας το Hellenic Wave με μια ομάδα Ελλήνων σχεδιαστών που είχαν ένα ειδικό βάρος στην δουλειά τους. Ίσως μόνοι μας να μην πηγαίναμε ποτέ.
Τώρα πάλι με το Branding Heritage, άλλη ομάδα Ελλήνων σχεδιαστών που εμπνέονται από την κληρονομιά μας έχει συμμετάσχει σε δύο σπάνιες ημερίδες, στην Κρήτη και στο Λονδίνο, με διεθνή χαρακτήρα. Έτσι μπορεί να ακουστεί η φωνή μας πιο εύκολα και καλύτερα. Όμως πάντα υπάρχει η δυσκολία του εγωισμού στον κάθε άνθρωπο και ίσως στους περισσότερους καλλιτέχνες, όπου έχουν πολύ συγκεκριμένη άποψη και δύσκολα συγχρονίζονται με άλλους. Πρέπει όμως όλοι να μειώσουμε το ΕΓΩ μας και να συμπράττουμε, χωρίς να πρέπει να αντιγράφουμε. Θα ήταν πολύ χρήσιμο αυτό.
Η Zeus + Δione ήταν η πρώτη συνεργασία που είχα. Με ανακαλύψαν οι ίδιοι, μέσα από μια συνεργάτιδα τους, που είχε δει τα κοσμήματά μου, και ένιωσε την αρχαία ελληνική ρίζα τους, ενώ ταυτόχρονα ήταν μοντέρνα. Έτσι με καλέσαν σε συνέντευξη και αμέσως ταυτίστηκαν με το ύφος των κοσμήμάτων μου. Επέλεξαν το βραχιόλι από την πρώτη μου συλλογή Antithesis που προωθήθηκε μαζί με σειρά ρούχων τους που ταίριαζε. Με την Μαρέβα Γκραμπόφσκι, στην συνέχεια δημιουργήσαμε κάποια νέα σχέδια παρέα. Είχε πολλές ιδέες και έμπνευση και η αισθητική μας ταίριαζε απόλυτα. Μεταξύ αυτών σχεδιάσαμε το τριπλό δαχτυλίδι Meander».
- Πόσο σας ενδιαφέρει η, εκτός Ελλάδας, αγορά;
Με ενδιαφέρει απίστευτα πολύ, γιατί ξέρω ότι το κόσμημά μου έχει πολύ καλή ανταπόκριση όταν βρίσκεται στην Γερμανία ή στην Αμερική. Αυτή την στιγμή έχω λίγο απομακρυνθεί από ταξίδια στο εξωτερικό λόγω των παιδιών μου, αλλά για το νέο έτος έχω πολλά σχέδια.
- Μιλήστε μας για τη νέα σας συλλογή Minotavros που παρουσιάζεται μέσα από τις προθήκες του πωλητηρίου του Μουσείου Μπενάκη. Ποια είναι η φιλοσοφία και ποιο το περιεχόμενό της;
«Την συλλογή αυτή την έχω ιδιαιτέρως αγαπήσει γιατί έχει έναν πολύ ιδιαίτερο συμβολισμό. Είναι εμπνευσμένη από έναν καταπληκτικό μύθο, του Θησεά και της Αριάδνης: Ο Θησέας πηγαίνει στην Κρήτη για να εξοντώσει τον Μινοταυρο και να απελευθερώσει τους Αθηναίους. Η Αριάδνη τον ερωτεύεται και τον βοηθάει να βρει την έξοδο από τον λαβύρινθο, δίνοντάς του τον ΜΙΤΟ. Αφού έχει πετύχει τον στόχο του, με την βοήθεια του νήματος βρίσκει το φως και πάλι. Βγαίνει έξω από τον λαβύρινθο αναγεννημένος και δυνατός.
Στην συλλογή αυτή αποτυπώνεται ο ισχυρότατος μινωικός συμβολισμός των κεράτων καθοσιώσεως και του ταύρου: Αναγέννηση και δύναμη. Αυτή η συλλογή είναι μια «ελεγεία» για την αγάπη, την συνέργεια, αλλά και τελικά μια παρότρυνση για να αυτοπροσδιοριστούμε, να πετύχουμε τους στόχους μας και να βρούμε την αλήθεια μας, την διαδρομή μας και να βγούμε έξω από τον λαβύρινθο της ζωής αναγεννημένοι και δυνατοί».
- Εκτός από το Μουσείο Μπενάκη, που μπορεί να βρει κανείς σήμερα τα κοσμήματά σας κυρία ΄Ελλις;
«Εκτός από το σημείο Μπενάκη, μπορείτε να μας βρείτε φυσικά στο showroom μας, στην Εμμ. Μπενάκη, στην Κηφισιά, επίσης στο iD concept store στην Κανάρη αλλά και στο Golden Hall, στην Μεγάλη Βρετανία, στο κοσμηματοπωλείο της Ζίνας Φραγκή στην Γλυφάδα, αλλά και από αυτή την εβδομάδα κάνουμε μια παρουσίαση της συλλογής και στην υπέροχη Γκαλερί Μαρνέρη. Υπάρχουν βέβαια πολλοί άλλο επίλεκτοι συνεργάτες σε όλη την Ελλάδα όπως στην Κέρκυρα ο Σπύρος Τριαντάφυλλος. Και φυσικά υπάρχει το site μας www.polinaellis.com για όποιον θέλει να μελετήσει τις τρέχουσες συλλογές μας».
- Σε όλες τις συλλογές που έχει δημιουργήσει μέχρι σήμερα, ποιο θα λέγατε ότι είναι το συνεκτικό «νήμα» που τις ενώνει;
«ΣΥΝΔΕΣΗ, ΑΝΤΙΘΕΤΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ, ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ. Θεώρώ ότι σε όλες μου τις συλλογές ενυπάρχει η έννοια της «σχέσης, σύνδεσης»: στην συλλογή antithesis με μοντέρνο και αφαιρετικό τρόπο, αποτυπώνεται η απόλυτη αντιθετική συμμετρία που αφορά τελικά όλες τις ανθρώπινες σχέσεις. Σε αυτή την συλλογή η έμπνευση μου ήταν από γεωμετρικό μοτίβο αμφορέα, σε άλλες όμως είναι καθαυτό ένα έργο τέχνης όπως ας πούμε στην συλλογή μου tethrippon ή μύθος, όπως στην τελευταία ΜΙΝΟΤΑΥΡΟΣ. Αλλά όμως και στην συλλογή TETHRIPPON τελικα αποτυπώνω την απόλυτη αρμονία που ενυπάρχει στην αντιθετική συμμετρία των δυο κεφαλιών των αλόγων. Δεν με αφορά η έμπνευση ως «αντιγραφή» του θέματος αλλά ως αίσθηση». Αυτή την «αίσθηση» αποτυπώνω. Στην τελευταία μου συλλογή ΜΙΝΟΤΑΥΡΟΣ πάλι ενυπάρχει η συνέργεια. Μου αρέσει η "σύνδεση", και η απόδοση τελικά αρχέτυπων συμβολισμών μέσω απλών, δυνατών και καθαρών γραμμών, έτσι ώστε να αφορούν όλους».
- Ποια είναι τα τρία must κομμάτια (κοσμήματα) που πρέπει να έχει μια γυναίκα πάντα στα συρτάρια της;
«Μια γυναίκα σίγουρα πρέπει να έχει τουλάχιστον ένα αγαπημένο της δαχτυλίδι. Τα δαχτυλά μας πάντα τα κοιτάμε και μας ενθαρρύνουν να πράττουμε. Ένα δαχτυλίδι ενδυναμώνει τις πράξεις μας. Ένα κρεμαστό στο στήθος μας, είναι κάτι που εγώ προσωπικά το νιώθω και σαν "φυλαχτό". Αλλά και ένα σκουλαρίκι που φωτίζει το πρόσωπό μας, θα πρέπει να μας κάνει παρέα».
- Πως θα ορίζατε τον όρο στυλ;
«Είναι μια υπέροχη λέξη που ταιριάζει απόλυτα με την αισθητική μου: ‘στυλ, στυλό, -στήλος…. Σίγουρα η ρίζα της λέξης έχει κάτι που σχετίζεται με κάτι ψηλό, λεπτό, αιχμηρό, κάτι που εισβάλει επιβλητικά και καθαρά στον χώρο. Στυλ λοιπόν έχει ένας άνθρωπος που έχει άποψη στο πως παρουσιάζεται και επιβλητικότητα».
- Πόσο επηρέασε η ελληνική και διεθνής κρίση το χώρο του ελληνικού κοσμήματος; Σε τι επίπεδο βρίσκεται αυτή τη στιγμή;
«Η κρίση έφερε δύο αντίθετα αποτελέσματα στο κόσμημα. Το ένα είναι το θετικό: ΄Εφερε έμπνευση. Αυξήθηκαν οι σχεδιαστές κοσμημάτων, και το ελληνικό κόσμημα πια κατέκτησε την διεθνή σκηνή μόδας. Το πολύ ενδιαφέρον είναι ότι αυξήθηκε σε τέτοιο βαθμό που πια σχεδόν όλοι οι σχεδιαστές ρούχων ασχολούνται και με το σχέδιο κοσμήματος. Το κακό είναι ότι, έχοντας αυτή την τρομερή αύξηση σχεδιαστών, έχει αναγκαστικά αυξηθεί και ο ανταγωνισμός. Τα μαγαζιά που αγόραζαν λόγω της παγκόσμιας κρίσης αλλά και της εποχής του fast fashion και του ευτελούς, δεν επενδύουν πια εύκολα σε αγορές νέων σχεδιαστών και επίσης έχει αυξηθεί το κενό ανάμεσα στο ευτελές και το πανάκριβο. Είναι οι δυο άκρες που επιβιώνουν. Η κατηγορία η ενδιάμεση που είναι κοσμήματα αξίας χωρίς να είναι τα μεγάλα παγκόσμια Brands βλ. cartier etc αγωνίζονται αρκετά».
- Κυρία ΄Ελλις, το κόσμημα είναι τέχνη - και μάλιστα υψηλής μορφής; Με τι επιχειρήματα θα το υποστηρίζατε αυτό;
«Τουλάχιστον για μένα το κόσμημα είναι τέχνη! Πϊσω του υπάρχει ένας δημιουργός, ένας εμπνευστής, μια δικιά του σύνθεση ξεχωριστή, ένας δικός του τρόπος υλοποίησης. Εχει μια δικιά του ταυτότητα: είναι σαν ένα μικρό γλυπτό το οποίο εμπεριέχει μέσα του εμπειρίες, ιστορίες. Είναι λοιπόν μια τέχνη υψηλής μορφής και οι Έλληνες τεχνίτες που υλοποιούν τα σχέδια των εμπνευστών τους είναι σπάνιοι, είναι και αυτοί πραγματικοί καλλιτέχνες. Και με αυτή την αφορμή τους προτρέπω και τους παροτρύνω να μάθουν την τέχνη τους στα νέα παιδιά. Θα περάσει η εποχή του ευτελούς και του fast fashion και ίσως βαρεθούν όλοι οι νέοι να ονειρεύονται μόνο την δημιουργία μιας νέας εφαρμογής στο κινητό τηλέφωνο. Ίσως σύντομα έρθει η ώρα των παλιών τεχνών και επιτέλους οι άνθρωποι ισορροπήσουν πάλι».
- Ποιο είναι το επόμενό σας βήμα μετά την τελευταία σας συλλογή;
«Το επόμενο βήμα μου πάντως πάλι έχει να κάνει με «σύνδεση». Κάτι γίνεται με αυτό τελικά.. Με ενδιαφέρει πολύ. Θέλω να σας εκπλήξω με το επόμενο βήμα μου».
- Ποιο είναι το μεγαλύτερό σας όνειρο; Πως φαντάζεστε τον εαυτό σας σε 10 χρόνια από σήμερα;
«Το μεγαλύτερο όνειρο μου είναι κατ’ αρχάς να μεγαλώσω δύο άξια και χαρούμενα παιδιά και να τους δω να βάζουν ένα λιθαράκι δικό τους σε αυτή την ζωή προσφέροντας καλό και να είναι ευτυχισμένοι χωρίς να με έχουν καμία ανάγκη. Ονειρεύομαι με ένα μαγικό τρόπο να νιώθαν όλοι οι άνθρωποι όλους αυτούς του συγκλονιστικούς συμβολισμούς των προγόνων μας και να συνεργάζονταν για καλό σκοπό. Να γυρίσουμε πάλι στα απλά και ουσιαστικά. Σε 10 χρόνια εύχομαι να μπορώ να βρω μια σπιθαμή γης κοντά στην θάλασσα για να την ακούω και να κολυμπάω και να συνεχίζω να δημιουργώ, βλέποντας όλο και περισσότερο κόσμο να νιώθει το μήνυμα που θέλω να μεταφέρω μέσα από αρχαίους συμβολισμούς».
Info:
Minotavros by Polina Ellis
Exhibition Duration: - 26 Nov 2019
Ακολουθήστε το WomanToc στο Instagram
