Από την Ασπασία Σπυράτου
Μετρώντας σχεδόν έναν ολόκληρο αιώνα ζωής, η Iris Apfel είναι κάτι πολύ παραπάνω από τα εφήμερα style icon που τα social media εδραιώνουν κι αποκαθηλώνουν με την ίδια ταχύτητα κι ευκολία τα τελευταία χρόνια. Aσυμβίβαστη, πληθωρική και πνευματώδης, η Iris πέτυχε κάνοντας σύμμαχο της αυτό που σύσσωμος ο κόσμος της μόδας και της ομορφιάς αντιμάχεται, το γήρας ή όπως θα έλεγε κι η ίδια, τη δική της διαφορετικότητα.
Εκκεντρική, ευφάνταστη, και πάντα με διάθεση για χιούμορ, η Iris είναι αναμφίβολα ένα πρόσωπο που τραβάει τα βλέμματα γύρω της. Κάπου ανάμεσα στα έντονα patterns, τα γεμάτα prints πόντσο και τις ατελείωτες σειρές από βραχιόλια και χρωματιστά κολιέ, συναντάς μια skinny φιγούρα που έχει αγκαλιάσει το πέρασμα του χρόνου, να σε κοιτάει μέσα από τα τεράστια ολοστρόγγυλα owlish γυαλιά της. ‘’Τα βρήκα σε ένα flea market’’ έχει δηλώσει για το βασικότερο σήμα κατατεθέν της. ‘’Μου αρέσουν τόσο που κάποιες φορές τα φοράω και χωρίς φακούς!’’ Το δεύτερο διακριτικό της γνώρισμα είναι αναμφισβήτητα το κόκκινο κραγιόν σε μια πολύ φωτεινή απόχρωση που δεν παραλείπει ποτέ στις εμφανίσεις της.
Αν και οι περισσότεροι σήμερα την γνωρίζουν από την παρουσία της στα catwalks μερικών από τους διασημότερους οίκους μόδας, αλλά και τις συνεργασίες της με διάφορα fashion brands, η Iris έχει διαγράψει μια ιδιαίτερα επιτυχημένη πορεία στη βιομηχανία του υφάσματος και στο interior design. Γεννημένη στις 29 Αυγούστου του 1921 ως Iris Barrel, από εβραίους γονείς, η Αpfel μεγάλωσε στo Κουίνς της Νέας Υόρκης. Ήταν το μόνο παιδί της οικογένειας. Από μικρή είχε αναπτύξει μια ιδιαίτερη αγάπη για τα παλιά αντικείμενα και τα περίεργα κοσμήματα. Η ίδια θυμάται, μόλις σε ηλικία δώδεκα ετών, να επισκέπτεται διαφορετικά μέρη της Νέας Υόρκης προκειμένου να ανακαλύψει ‘’θησαυρούς’’ σε παλιά μαγαζιά. Το μικρόβιο της συλλέκτριας θα το διατηρήσει σε όλη της τη ζωή. Σπούδασε ιστορία τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και καλές τέχνες στο Πανεπιστήμιο του Γουινσκόσιν, ενώ από τις πρώτες της δουλειές αξιοσημείωτη ήταν εκείνη ως βοηθός σύνταξης στο πολύ γνωστό περιοδικό Women’s Wear Daily (WWD).
To 1948 η Iris παντρεύτηκε τον Carl Apfel και δύο χρόνια μετά ίδρυσαν από κοινού μια εταιρεία εσωτερικής διακόσμησης και υφασμάτων, την Οld World Weavers. Η Iris συνήθιζε να ταξιδεύει πολύ και σε διαφορετικές γωνιές του κόσμου προκειμένου να βρίσκει ξεχωριστά υφάσματα. Mάλιστα, η εταιρεία τους ανέλαβε την ανακαίνιση του Λευκού Οίκου για εννέα προεδρείες στη σειρά, από τον Τρούμαν μέχρι τον Κλίντον. Το 1992 η εταιρεία έκλεισε κι η Iris επικεντρώθηκε στην προσωπική της συλλογή από παλαιά αντικείμενα, ρούχα και κοσμήματα. Χάρη στο κοφτερό της βλέμμα, την οξύνοια και το επιχειρηματικό της δαιμόνιο η Apfel κατάφερε να δημιουργήσει μια τεράστια συλλογή ανεκτίμητη κυρίως σε πρωτοτυπία και σπανιότητα, την οποία μάλιστα της ζητήθηκε να παρουσίασει το 2005 στο Art Costume Institute του Metropolitan Museum στη Νέα Υόρκη. Η έκθεση αυτή έμελλε να επαναφέρει την Iris στο προσκήνιο ως style icon και fashion περσόνα. Και δικαιολογημένα.
Η 96 ετών σήμερα Apfel έχει κάτι που την διακρίνει, είναι διαφορετική σε μια εποχή που κυριαρχεί η ομογενοποίηση, ο άκρατος μιμητισμός και το ουτοπικό κυνήγι της τελειότητας. Σίγουρα δεν είναι οπαδός του μινιμαλισμού, αντίθετα της αρέσουν οι ηχηρές εμφανίσεις. Το ρητό ‘’less is more’’ το έχει μετατρέψει σε ‘’less is bore’’ με το φλεγματικό χιούμορ που την διακρίνει. Άλλωστε, ‘’ακόμη και κάτι λάθος να κάνεις στους συνδυασμούς, δεν υπάρχει αστυνομία που θα σε συλλάβει!’’Η Apfel επέλεξε να αναδείξει τη διαφορετικότητα της εμφάνισής της αντί να την συγκαλύψει γι΄αυτό και ξεχώρισε. Όπως έχει δηλώσει κι η ίδια ‘’η μόδα είναι τόσο βαρετή όταν όλοι ντύνονται κι είναι ίδιοι μεταξύ τους... Πιστεύω ότι οι άνθρωποι με κοιτούν γιατί είμαι διαφορετική’’.
H Αpfel αντιμετωπίζει την εικόνα της με χιούμορ και ωμή ειλικρίνεια. Ποτέ δεν υπήρξε συμβατικά όμορφη, ούτε αψεγάδιαστη. Για την ακρίβεια, ως νεαρό κορίτσι ήταν μάλλον παχουλή, τόσο που η μητέρα της, ιδιοκτήτρια μπουτίκ, την είχε πάει σε γιατρό γιατί ανησυχούσε για την εμφάνισή της συγκριτικά με τα άλλα κορίτσια της ηλικίας της. Εκείνη όμως δε νοιαζόταν για το πώς έδειχνε, ήθελε απλώς να αυτοσχεδιάζει, συνδυάζοντας ρούχα διαφορετικών δεκαετιών που με μια πρώτη ματιά μπορεί να έδειχναν παράταιρα. ‘’Είναι καλύτερο να είσαι ευτυχισμένη από το να είσαι καλοντυμένη’’ έχει πει μεταξύ άλλων. Σήμερα, η ίδια είναι πλήρως συμφιλιωμένη με τον χρόνο, θεωρώντας τις ρυτίδες της ένα είδος παράσημου για το κουράγιο και το θάρρος που έχει επιδείξει στη ζωή της.
Κι ενώ πολλοί θα έσπευδαν να μιλήσουν για ακόμη μία επιτηδευμένα εκκεντρική persona που της αρέσει να προκαλεί με την εμφάνισή της, η Apfel ξεκαθαρίζει ότι ντύνεται με έναν τρόπο που αρέσει σε εκείνη κι όχι για να την παρατηρεί ο κόσμος. Η μόδα δεν είναι η ζωή της, είναι απλώς ένας από τους πολλούς τρόπους έκφρασης του στυλ της. Μάλιστα, η ίδια δε χαϊδεύει αυτιά, αντιθετα, απορεί με τους σχεδιαστές που κάνουν μόδα για ηλικίες 16- 18 ετών ή χρησιμοποιούν δεκαπεντάχρονα μοντέλα στις επιδείξεις τους, διερωτώμενη ευλόγως πώς θα σχετιστεί με αυτές τις ηλικίες μια πενηντάχρονη γυναίκα που αντικειμενικά είναι και το ηλικιακό κοινό που αντέχει οικονομικά να ψωνίσει από τον πανάκριβο οίκο τους.
Πέρυσι ο αγαπημένος της σύζυγος απεβίωσε, μόλις δύο μέρες μέρες πριν κλείσει τα 101 έτη. Τον Απρίλιο του 2015 κυκλοφόρησε ένα documentary για τη ζωή της από τoν θρυλικό σκηνοθέτη και παραγωγό Albert Maysles, με τον τίτλο ‘’Iris’’, στο οποίο μπορεί κανείς να πάρει μια γεύση από την πολύπλευρη προσωπικότητα της.
Όταν λοιπόν, ο χώρος της μόδας απεκδύεται όλα εκείνα τα στερεότυπα που τελικά τον αυτοπεριορίζουν παρά τον διευρύνουν, αναδεικνύονται υπέροχες προσωπικότητες όπως αυτή της αειθαλούς Iris Apfel. Θα κλείσω με μια φράση της που συνοψίζει την οπτική της ως προς τη fashion culture, αλλά και την ζωή γενικότερα... ‘’Πρέπει να τολμάς να δοκιμάζεις...σ’ αυτή τη ζωή έχουμε δικαίωμα μόνο σε ένα ταξίδι...να το θυμάστε αυτό!’’
