Το όνομα του Ζιλ ντε Ραι (1404-1440) είναι άγνωστο στους πολλούς, ωστόσο αν ισχύουν τα όσα του αποδίδουν και είχε ομολογήσει ο ίδιος, εύκολα θα υποστήριζε κανείς ότι αυτό το τέρας ωχριά μπροστά στον Μαρκήσιο ντε Σαντ.
Στρατάρχης της Γαλλίας και σύντροφος της Ζαν ντ' Αρκ, μετά την εκτέλεση της συμπολεμίστριάς του φαίνεται να έκανε μια μεγάλη μεταστροφή και να επιδόθηκε κατ' εξακολούθηση σε σοδομισμό και αποκεφαλισμό παιδιών – όταν συνελήφθη ομολόγησε 150 δολοφονίες, αν και κάποιες εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό των θυμάτων στα 600. Με αυτά τα δεδομένα, συγκαταλέγεται στους δέκα μεγαλύτερους κατά συρροή δολοφόνους όλων των εποχών. Ακόμα και στις τελευταίες μέρες της ελευθερίας του συνέχισε να αποκεφαλίζει παιδιά.
Όταν οδηγήθηκε σε δίκη με κατηγορίες για ανθρωποκτονία, σοδομισμό, συμμετοχή σε αίρεση και άσκηση μαύρης μαγείας, καταδικάστηκε σε θάνατο δι' απαγχονισμού και κάψιμο στην πυρά. Στις 26 Οκτωβρίου του 1440 κρεμάστηκε. Το σώμα του διαμελίστηκε, κάηκε και η τέφρα δόθηκε σε συγγενικά πρόσωπα για να ταφεί.
Πεντακόσια χρόνια μετά την εκτέλεσή του, ιστορικοί αποφάσισαν να ανοίξουν ξανά την υπόθεση, ώστε να επιβεβαιώσουν την ενοχή του, η οποία τον οδήγησε στο θάνατο. Έπειτα από ενδελεχή έρευνα, ένας δικαστής έκρινε ότι ο Ραι ήταν αθώος για τις δολοφονίες, παρότι ομολόγησε. Όπως τόνισε, ο Ραι είχε γίνει πιθανότατα στόχος άλλων ευγενών, επειδή αρνήθηκε να παραχωρήσει την ιδιοκτησία του. Παρά την απόφαση του δικαστή το 2013, πολλοί εξακολουθούν να πιστεύουν στην ενοχή του.
Πάνω στα πρακτικά της δίκης του Ραι στην Ιερά Εξέταση και της απολογίας του, που έχουν σωθεί στο ακέραιο, ο σπουδαίος Φλαμανδός συγγραφέας Ούγκο Κλάους έγραψε, το 1989, τον θεατρικό μονόλογο «Ζιλ και η νύχτα». Ανέβηκε στο Από Μηχανής Θέατρο, σε σκηνοθεσία-ερμηνεία Νίκου Χατζηπαπά. Ο «απόλυτος υποκριτικός άθλος», όπως χαρακτηρίστηκε.
«Στο έργο “Ζιλ και η Νύχτα” συνυπάρχουν δύο πλαίσια, ένα πραγματικό και ένα φανταστικό» γράφει ο Νίκος Χατζηπαπάς. «Το πραγματικό προσδιορίζεται από την απολογία του Ζιλ ντε Ραι στην Ιερά Εξέταση το 1440. [...] Το φανταστικό πλαίσιο αναφέρεται στις σκέψεις και σ' έναν εσωτερικό διάλογο του Ζιλ ντε Ραι με την Ιωάννα της Λωραίνης και τον δαίμονα Μπάρον, που στην πραγματικότητα είναι ένας τραγικός μονόλογος που πηγάζει από τα πιο μύχια και σκοτεινά τοπία της ύπαρξής του.
»[...] Όλες οι μελετητές του φαινομένου Ζιλ ντε Ραι αναρωτιούνται πώς ένας άνθρωπος σαν τον Ζιλ ντε Ραι, από αυτό που ήταν, ένας θεοσεβούμενος, πιστός στο Χριστό και στην Ιωάννα, ένθερμος πατριώτης, που πολέμησε για την απελευθέρωση της Γαλλίας και έγινε Στρατάρχης, έφτασε στο αντίθετο απώτατο άκρο. Η ψυχογραφική ή και ψυχιατρική παράμετρος είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία του έργου που μεταφράζονται και ως θεατρικό και ερμηνευτικό ενδιαφέρον. Το έργο “Ζιλ και η Νύχτα” είναι σύγχρονο και το θέμα του διαχρονικό: η αιώνια πάλη του καλού και του κακού των δημιουργικών και καταστροφικών δυνάμεων της ανθρώπινης νόησης».
