Μέσα στη δυστοπική καθημερινότητα της πανδημίας, με τις μάσκες, τα γάντια, τα λίτρα αντισηπτικού και τα εκατοντάδες κρούσματα που μετράμε καθημερινά με αγωνία, τέσσερις ομάδες νέων, στο Λονδίνο, τη Βαρκελώνη, την Κοπεγχάγη και την Αθήνα, τόλμησαν να φανταστούν τις δικές τους ουτοπίες. Από το διεθνές, transmedia πρότζεκτ στο οποίο συμμετείχαν, «Extended Universe» (Διευρυμένο Σύμπαν), προέκυψε, μεταξύ άλλων, μια σειρά θεατρικών παραστάσεων.
Στην ελληνική παράσταση, «Η πολιορκία της Elusia», που κάνει πρεμιέρα στις 23 Οκτωβρίου στο Θέατρο ΠΚ, το κείμενο υπογράφει ο Χρήστος Οικονόμου (ο οποίος έχει επίσης υπογράψει, ανάμεσα σε άλλα έργα, την καθηλωτική συλλογή διηγημάτων «Κάτι θα γίνει, θα δεις», εκδ. Πόλις) και τη σκηνοθεσία η Μαρίλλη Μαστραντώνη.
Ζητήσαμε από την τελευταία να μας απαντήσει στο ερώτημα: «Μπορούμε να ορίσουμε το μέλλον μας;». Η απάντηση που μας έδωσε δεν αφορά το «αν», αλλά το «πώς». Δεν θα μπορούσε να έρθει σε πιο επίκαιρη στιγμή από αυτές τις μέρες, του αποφασιστικού πλήγματος στο φασιστικό κίνημα, της ψυχικής ανάτασης, του φωτός μετά το κλείσιμο ενός μαύρου κεφαλαίου, της αναβίωσης της συλλογικής πίστης ότι όλα είναι δυνατά.
Μπορούμε να ορίσουμε το μέλλον μας;
Μαρίλλη Μαστραντώνη, σκηνοθέτιδα της παράστασης «Η πολιορκία της Elusia»:
«Η άρνηση των ανθρώπων να συμβιβαστούν με την πραγματικότητα που τους περιβάλλει τους οδηγεί στο να φαντάζονται μια διαφορετική, ιδανική διάταξη των κοινωνικών σχέσεων, που ικανοποιεί πλήρως τις αναπαραστάσεις που συγκροτούν αυτή την επιθυμία. Ο ου-τόπος είναι ο μη πραγματοποιημένος, το επιθυμητό που δεν εντοπίζεται στο υπάρχον. Όμως, πώς μπορεί να γίνει πραγματικότητα; Πώς μπορεί να διεκδικεί την πλήρη ρήξη με το υπάρχον, όταν συγκροτείται σαν όραμα μέσα στα σημερινά κοινωνικά όρια; Επιπλέον, είναι δυνατόν μια ουτοπία να λειτουργεί ως ένα λεπτομερές οικουμενικό όραμα, στο βαθμό που η κοινωνική πραγματικότητα διαπερνάται από πολλαπλές πολιτισμικές, κοινωνικές, ηθικές κ.ά. διαφοροποιήσεις; Κι αν τελικά συγκροτείται από μία καθολική αλήθεια, πόσο ρεαλιστική ή επιθυμητή μπορεί να είναι;
»Ενώ δουλεύαμε πάνω στο προτζεκτ “Extended Universe” με συνεργάτες και ομάδες νέων σε Αθήνα, Βαρκελώνη, Κοπεγχάγη και Λονδίνο, επιχειρούσαμε να απαντήσουμε σε ερωτήματα όπως πώς μπορεί να αντισταθεί κανείς και να αλλάξει μια πραγματικότητα που δεν τον αντιπροσωπεύει, και κυρίως ποια θα μπορούσε να είναι η ουτοπία στον 21ο αιώνα. Τελικά, καταλήξαμε στο ότι μετά την ιστορική εμπειρία από τις συλλογικές “ουτοπίες” του 20ου αιώνα, που άλλες οδηγήθηκαν σε αδιέξοδα κι άλλες σε δυστοπίες, η σύγχρονή μας ουτοπία μόνο δυναμική θα μπορούσε να είναι κι όχι μια παγιωμένη αντίληψη για το πώς πρέπει να γίνουν τα πράγματα. Ονομάσαμε λοιπόν από κοινού αυτόν τον ουτοπικό μας χώρο Elusia (ένα όνομα που εμφανίζεται σε όλους τους τίτλους των τεσσάρων πρωτότυπων θεατρικών έργων που γράφτηκαν για το πρότζεκτ, ένα για κάθε πόλη), και τον ορίσαμε ως “έναν προσωρινό χώρο όπου είναι δυνατή η αλλαγή”.
«Μετά την ιστορική εμπειρία από τις συλλογικές “ουτοπίες” του 20ου αιώνα, που άλλες οδηγήθηκαν σε αδιέξοδα κι άλλες σε δυστοπίες, η σύγχρονή μας ουτοπία μόνο δυναμική θα μπορούσε να είναι κι όχι μια παγιωμένη αντίληψη»
»Το σημερινό δυστοπικό πλαίσιο, με ανθρώπους που περιφέρονται με μάσκες και που οφείλουν να αποφεύγουν τη σωματική επαφή και τις συναθροίσεις, είναι μια νέα πραγματικότητα που θα πρέπει να διαχειριστούμε. Ίσως ακριβώς σ’ αυτήν τη συγκυρία θα πρέπει να θυμηθούμε ότι για να πραγματοποιηθεί κάτι θα πρέπει πρώτα να το φανταστούμε, αφού και η θέσμιση της κοινωνίας πρωταρχικά συντίθεται στο φαντασιακό.
»Ακόμα κι αν δεν μπορούμε να ζήσουμε την “ουτοπία” στην ολότητά της, σίγουρα μπορούμε να δημιουργήσουμε “κοινότητες ζωής” μέσα στις οποίες θα προσεγγίσουμε το κοινωνικό μας όραμα μετουσιωμένο σε πρακτικές που βρίσκουν τον τόπο και τον χρόνο τους “στο εδώ και στο σήμερα” με τρόπο ασύμμετρο. Ο Μισέλ Φουκώ θα τις ονόμαζε ενδεχομένως “ετεροτοπίες”. Ο Εδουάρδο Γκαλεάνο θα μας υπενθύμιζε ότι όσο και να απομακρύνεται από εμάς ο ορίζοντας της ουτοπίας, όσο και να μην τη φτάνουμε, η ουτοπία μάς χρησιμεύει στο να προχωράμε. Κι αυτό ίσως να είναι και το βαθύτερο ελπιδοφόρο μήνυμα της ελληνικής παράστασης “Η Πολιορκία της Εlusia”: ότι οφείλουμε να δρούμε και να τείνουμε πάντα προς τα όνειρά μας…
«Ο Εδουάρδο Γκαλεάνο θα μας υπενθύμιζε ότι όσο και να απομακρύνεται από εμάς ο ορίζοντας της ουτοπίας, όσο και να μην τη φτάνουμε, η ουτοπία μάς χρησιμεύει στο να προχωράμε»
»Κι εδώ θα ήθελα να κλείσω με μια αποστροφή του έργου μας που συμπυκνώνει το ουσιαστικό περιεχόμενο αυτής της δράσης: “Ουτοπία δεν είναι να πιστεύεις ότι ο κόσμος μπορεί ν’ αλλάξει. Δεν είναι να πιστεύεις ότι ο κόσμος θα μείνει για πάντα ο ίδιος. Ουτοπία είναι να πιστεύεις ότι ο κόσμος μπορεί ν’ αλλάξει κι εσύ να μείνεις ίδιος”».
Info
Extended Universe/Η Πολιορκία της Elusia
Ταυτότητα παράστασης: Ένα ζευγάρι νέων βρίσκονται εγκλωβισμένοι μέσα στην κατάληψη του ιχθυοτροφείου στο οποίο εργάζονταν σε κάποιο ελληνικό νησί. Γύρω τους οργισμένοι πολίτες, ελικόπτερα, τουρίστες και δημοσιογράφοι. Οι υπόλοιποι σύντροφοί τους εγκατέλειψαν πανικόβλητοι το χώρο μετά την επίθεση των δυνάμεων ασφαλείας που άφησαν πίσω τους νεκρή τη 17χρονη συνάδελφό τους. Οι σκέψεις και τα ερωτήματα πληθαίνουν μπροστά στο πτώμα της. Ο χρόνος τους τελειώνει. Θα προλάβουν να ζήσουν εκείνα που ήθελαν; Τι κάνει τους ανθρώπους να αλλάζουν; Τα όνειρα και η φαντασία αρκούν;
Συντελεστές: Συγγραφέας: Χρήστος Οικονόμου. Σκηνοθεσία – συντονισμός project: Μαρίλλη Μαστραντώνη. Σκηνικά – κοστούμια: Τέλης Καρανάνος, Αλεξάνδρα Σιάφκου. Μουσική - σύνθεση: Αλεξάνδρα Κατερινοπούλου. Σχεδιασμός - επιμέλεια ήχου: Αλέξης Γκίκας. Κίνηση: Χλόη Αλιγιάννη. Σχεδιασμός video - φωτογραφίες: Ξένια Τσιλοχρήστου. Σχεδιασμός φωτισμών: Άννα Σμπώκου. Ηθοποιοί: Νένα Δρογγίτη, Δήμητρα Παπουρτζή, Χάρης Φραγκούλης. Διεύθυνση παραγωγής: Μαρία Αστερίου. Boηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Κατάκη
Παραστάσεις: Θέατρο ΠΚ, Κασομούλη 30 & Ρενέ Πυώ 2, Ν. Κόσμος, Τηλ.: 210.9011677, www.pktheater.gr 23 Οκτωβρίου – 15 Νοεμβρίου 2020, κάθε Παρασκευή, Σάββατο & Κυριακή στις 9.30 μ.μ.
Δείτε το τρέιλερ του διεθνούς πρότζεκτ «Διευρυμένο Σύμπαν»: