Η διάσημη τραγουδίστρια από το Πράσινο Ακρωτήριο, γνωστή και ως «ξυπόλητη ντίβα», επειδή συνήθιζε να τραγουδά ανυπόδητη, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τη φτώχεια που επικρατούσε στην πατρίδα της, αποκλήθηκε βασίλισσα των μόρνα, των τραγουδιών της πατρίδας της, που συνδυάζουν τους ρυθμούς της Δυτικής Αφρικής, τα πορτογαλικά φάντο (fado), τα βραζιλιάνικα μοντχίνα (modhina) και τους αγγλικούς ναυτικούς σκοπούς (sea shanty).
Στα 16 της χρόνια συναντά έναν ναυτικό, τον Εντουάρντο. Εκείνος τη διδάσκει τα παραδοσιακά μουσικά στιλ των coladeiras και mornas. Τα τελευταία, είναι τα τραγούδια της μελαγχολίας, της νοσταλγίας, της μετάνοιας, αλλά και της λύπης.
Η Σεζάρια Εβόρα (Cesária Évora, ορθότερη προφορά στα πορτογαλικά Σεζάριε Εβούρε), γεννήθηκε στο νησί Σάο Βισέντε του νησιωτικού συμπλέγματος του Πράσινου Ακρωτηρίου, στις 27 Αυγούστου 1941. Σε ηλικία επτά ετών έμεινε ορφανή από πατέρα, που ήταν βιολιστής, και η μητέρα της, που εργαζόταν ως μαγείρισσα, αγωνίστηκε μάταια να μεγαλώσει αυτήν και τα έξι αδέλφια της με τα πενιχρά εισοδήματά της. Στα δέκα της, η μικρή Σιζέ, όπως ήταν το χαϊδευτικό της, μπήκε σε καθολικό ορφανοτροφείο. Εκεί ήταν που ήρθε σε πρώτη επαφή με τη μουσική, συμμετέχοντας στη χορωδία του ιδρύματος.
Στα 16 της κι ενώ εργαζόταν ως ράφτρα, συνάντησε ένα ναυτικό, ονόματι Εντουάρντο, ο οποίος τη μύησε στα παραδοσιακά μουσικά στιλ των νησιών του Πράσινου Ακρωτηρίου, κολαντέιρα (σατιρικά τραγούδια κοινωνικής κριτικής) και μόρνα (τραγούδια της λύπης, της μελαγχολίας και της νοσταλγίας). Στη δεκαετία του '60 ξεκίνησε να τραγουδά σε τοπικά μπαρ και ξενοδοχεία, στα οποία σύχναζαν ναυτικοί, για λίγα εσκούδο (τα νησιά του Πράσινου Ακρωτηρίου ήταν αποικία της Πορτογαλίας έως το 1975) ή ένα ποτήρι γκρογκ (τοπικό ποτό).
Το τραγούδι που την καθιερώνει και γίνεται η πρώτη της διεθνής επιτυχία και η πρώτη επιτυχία στη Γαλλία (αν και δεν ήταν στα γαλλικά) είναι το Sodade. Όλα ξεκίνησαν το 1988, όταν ο Ζοζέ ντα Σίλβα, ένας Γάλλος με καταγωγή από το Πράσινο Ακρωτήριο, την πείθει να μεταβεί στο Παρίσι για την ηχογράφηση του άλμπουμ La Diva Aux Pieds Nus (Η Ξυπόλητη Ντίβα).
Το άστρο της αρχίζει να ανατέλλει, καθώς το περίφημο Sodade σηματοδοτεί την απαρχή της παγκόσμιας φήμης για την τραγουδίστρια από την Αφρική. Το άλμπουμ δέχεται τις καλύτερες κριτικές και η Cesária Évora γίνεται στα 47 της χρόνια ένα διεθνές αστέρι.
Η έννοια του πορτογαλικού όρου saudade είναι αρκετά περίπλοκη, ώστε είναι είναι δύσκολο να μεταφραστεί. Γενικά σημαίνει νοσταλγία, πόθο, λύπη και μετάνοια. Η έκφραση της sodade αποτελεί εσωτερικό στοιχείο στη μουσική του Πράσινου Ακρωτηρίου και με μία λέξη, στα ελληνικά, θα μπορούσαμε να το ερμηνεύσουμε ως «γλυκόπικρο».
Toν Μάρτιο του 2003 η Ελευθερία Αρβανιτάκη στο Vox ηχογραφεί την εμπλουτισμένη έκδοση του album της για τις ευρωπαικές χώρες: ”Eleftheria Arvanitaki Live”. Το ντουέτο με τη Cesária Évora με τίτλο “Sodade”, βρίσκεται ανάμεσα στις δεκαεπτά επιτυχίες του δίσκου. Η μουσική είναι των Amandio Cabral και Luis Morais, ενώ οι στίχοι των Amandio Cabral και Μιχάλη Γκανού.
Η σπουδαία ερμηνεύτρια, ενώ βρισκόταν για σειρά συναυλιών στην Πορτογαλία, το Μάιο του 2010, υπέστη καρδιακή προσβολή και υποβλήθηκε σε εγχείριση ανοιχτής καρδιάς στο Παρίσι. Τον Σεπτέμβριο της επόμενης χρονιάς, ανακοινώνει ότι σταματά τη μουσική της καριέρα ακυρώνοντας τις συναυλίες που είχε προγραμματίσει καθώς βρισκόταν «σε κατάσταση μεγάλης εξάντλησης». Τρεις μήνες αργότερα, στις 17 Δεκεμβρίου 2011, η φωνή της σβήνει για πάντα.
Δείτε ένα αφιέρωμα στη ζωή της:
*Με πληροφορίες από το sansimera.gr
Φωτό κεντρική: Ολυμπία Κρασαγάκη