Τα πρώτα πλαστικά πέδιλα από PVC εφευρέθηκαν στη Γαλλία μετά τον Β’ Παγκόσμιο από τον Γάλλο Jean Dauphant. Ο Dauphant ήταν ιδιοκτήτης εργοστασίου κατασκευής μαχαιροπήρουνων (!), ωστόσο το 1946 αποφάσισε να στραφεί στην υποδηματοποιία προσπαθώντας να αντισταθμίσει την έλλειψη δέρματος εξαιτίας του πολέμου και πιο συγκεκριμένα στην κατασκευή πλαστικών παπουτσιών με έμπνευση το μεσογειακό fisherman δερμάτινο σανδάλι, τα οποία και ονομάστηκαν Medusa. Παρόλα αυτά, θα περνούσαν τουλάχιστον 20 χρόνια μέχρι να γίνουν η απόλυτη μανία. Κι αυτό φυσικά συνέβη με το πέρασμά τους στην Αμερική.
Coming to America
Δύο άνθρωποι διεκδικούν την πατρότητα των Jellies στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, εντοπίστηκαν για πρώτη φορά από έναν πρώην πρόεδρο τράπεζας, τον Preston Haag Sr., κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στη Νότια Αμερική για να βρει προϊόντα για να πουλήσει στην πατρίδα του. Ενώ βρισκόταν στη Βραζιλία, ο Haag παρατήρησε γυναίκες που φορούσαν φλούο, φτηνά πλαστικά παπούτσια. Με μία μικρή έρευνα ανακάλυψε το μικρό τοπικό εργοστάσιο στο οποίο παρασκευάζονταν, το Grendene. Αποφάσισε να τα διανείμει στις ΗΠΑ και τα παρουσίασε για πρώτη φορά στην Παγκόσμια Έκθεση Παπουτσιών του 1982 στο Νόξβιλ του Τενεσί. Ένα χρόνο αργότερα, το Bloomingdale’s έκανε παραγγελία για 2.400 ζευγάρια σε εννέα διαφορετικά στυλ. Τα Jellies έγιναν "it”.
Ωστόσο, ένα άρθρο των New York Times του 1980 πιστώνει όχι απλώς την διοχέτευσή τους στην αμερικάνικη αγορά, αλλά και την εφεύρεσή τους στον υποδηματοποιό Bert Geller. Ο Geller παρατήρησε για πρώτη φορά τα fisherman sandals σε ένα ταξίδι του – πού αλλού; – στην Ελλάδα στα 80s’. Σύμφωνα με το άρθρο λοιπόν, ο Geller στα δικά μας δερμάτινα σανδάλια που, όπως και σήμερα, κυκλοφορούσαν σε μαύρο και καφέ χρώμα, οραματίστηκε τα Jellies, τα επανασχεδίασε ώστε να είναι ημιδιαφανή και πολύχρωμα και άρχισε να τα πουλάει στα Saks Fifth Avenue και Macy’s προς 22 δολάρια τα ανδρικά και 20 δολάρια τα γυναικεία. Όσο κι αν μας αρέσει καλύτερα αυτή η εκδοχή, επειδή τονώνει το εθνικό μας αίσθημα, ο αδιαμφισβήτητος εφευρέτης των Jellies είναι ο Jean Dauphant. Δεν αποκλείεται ο κύριος Geller να είδε όντως jellies σε ελληνικό πόδι, καθώς τότε, τα πλαστικά παπούτσια, ήταν ήδη δημοφιλή στη χώρα μας.
The Greek way
Γιατί μπορεί να μη γνωρίζουμε ποιος έφερε τα Jellies στις ΗΠΑ, αλλά ξέρουμε σίγουρα ποιος είναι ο "μπαμπάς" τους εν Ελλάδι. Η ιστορία τους στη χώρα μας ξεκινά τη δεκαετία του '50, πολύ σύντομα δηλαδή από την κυκλοφορία τους στη Γαλλία, και έχει σύνδεση με ένα κορυφαίο και διεθνές ελληνικό brand - τα Ancient Greek Sandals. Τα Jellies αποτελούν οικογενειακή παράδοση του συνιδρυτή του brand, Νικόλα Μίνογλου. Το 1957, ο παππούς του Νίκος Μίνογλου σύστησε το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής πλαστικών παπουτσιών στην Αθήνα. Κατασκευάζοντας πέδιλα και γαλότσες από πλαστικό PVC , υπό την επωνυμία "Buffalo Plast", ο Νικόλας θυμάται και τις δύο γιαγιάδες του Ηρώ και Έλλη να φορούν τα αγαπημένα τους σχέδια κάθε καλοκαίρι.
Όλα τα χρώματα τις μπαλαρίνας Iro, Φωτογραφία: Courtesy of Ancient Greek Sandals
Ο Νικόλας Μίνογλου διέσωσε τα καλούπια των παπουτσιών καθώς και κάποια από τα πρωτότυπα μοντέλα, και η Χριστίνα Μαρτίνη, συνιδρύτρια και creative director του brand, ανακαλύπτοντάς τις μπαλαρίνες Iro, τις λάτρεψε και προσπάθησε να δει πως μπορεί να τις επαναφέρει στο προσκήνιο. Η αυθεντική μπαλαρίνα Elli ανακαλύφθηκε από μια εκπαιδευόμενη της εταιρείας Ancient Greek Sandals σε ένα vintage κατάστημα στο κέντρο της Αθήνας. Η Χριστίνα αναγνώρισε το ζευγάρι ως αρχειακό κομμάτι της Buffalo Plast και ρώτησε τον Νικόλα αν υπάρχει ακόμα το καλούπι. Και τα δύο σχέδια ανασχεδιάστηκαν και μετονομάστηκαν για το νέο τους λανσάρισμα τη σεζόν 2024 σε Iro και Elli, φόρος τιμής στην οικογένεια του Νικόλα. Είναι δύο από τα επτά σχέδια της συλλογής Jelly Collection ΗS2024 που σημειώνει ήδη από τον Μάιο του 2024 ρεκόρ πωλήσεων.
To Homeria Jelly σε στιλ fisherman, Φωτογραφία: Courtesy of Ancient Greek Sandals
H μπαλαρίνα Elli, Φωτογραφία: Courtesy of Ancient Greek Sandals
Το αρχικό καλούπι Iro σχεδιάστηκε το 1961, στη Γαλλία – ο παππούς Νίκος παρήγγειλε το καλούπι στην κατασκευάστρια εταιρεία Jezequel, που ήταν η καλύτερη στο είδος εκείνη την εποχή. Με αρχική ονομασία "Σχέδιο 21", η jelly μπαλαρίνα Iro είναι μια ακριβής ανακατασκευή του αυθεντικού παπουτσιών, αλλά για το SS2024 κυκλοφορεί σε νέες ποπ αποχρώσεις. H πρωτότυπη jelly μπαλαρίνα Elli σχεδιάστηκε το 1976, επίσης στη Γαλλία, από τον κατασκευαστή καλουπιών Trussardi. Με επίσης αρχικό όνομα "Σχέδιο 21”, τότε κυκλοφορούσαν σε διάφανο, μαύρο, λευκό και μπλε.
Από το mall στην παραλία
Επιστροφή στις ΗΠΑ και τους Haag και Geller που είχαν ακόμα κάτι κοινό εκτός από το πάθος τους για τα Jellies. Περίμεναν ότι τα παπούτσια αυτά θα γίνουν fashion item. Ο Haag ονόμασε τη θυγατρική του βραζιλιάνικου εργοστασίου Grendene "Grendha” και έβαλε διάσημους σχεδιαστές όπως ο Thierry Mugler, ο Jean-Paul Gaultier και ο Fiorucci, αλλά και prêt-à-porter οίκους όπως ο Dorothee Bis να σχεδιάσουν μερικά στιλ, όπως διαβάζουμε και στο site του Μουσείου FIDM. Μάλιστα, στο ίδιο άρθρο αναφέρεται πως, αντίστοιχα, ο Geller σε συνέντευξή του είχε δηλώσει το εξής: "Το κλειδί ήταν η διατήρηση του παπουτσιού στην υψηλή μόδα. Αρνούμαστε να το πουλήσουμε σε εκπτωτικά καταστήματα. Αυτό θα έβλαπτε τη θετική εικόνα που έχουμε δημιουργήσει”. Τα παπούτσια του Geller, εν τω μεταξύ, πωλούνταν όπως αναφέρεται και παραπάνω στο Saks, με τον μέσο πελάτη να αγοράζει τρία ζευγάρια. Ενώ οι περισσότεροι έλεγαν ότι θα τα χρησιμοποιούσαν στην παραλία, ένας άνδρας δήλωσε πως αγόρασε ένα κόκκινο ζευγάρι για να το φορέσει με επίσημο κοστούμι σε μια εκδήλωση.
Δεν ήταν όμως ακόμη η στιγμή για το πέρασμα των Jellies στη μόδα. Το πλαστικό υλικό ήταν τελικά πολύ σκληρό για να το πάρει κανείς στα σοβαρά. Επιπλέον, όπως θα φαντάζεστε προκαλούσε φοβερές φουσκάλες, αλλά και δυσοσμία στα πόδια. Η τιμή τους έπεσε και το χαμηλό κόστος τους σε συνδυασμό με την ποικιλία χρωμάτων τα έκανε δημοφιλή στα παιδιά και τους εφήβους. Σύμφωνα με τη διεθνή αρθρογραφία έφτασαν να στοιχίζουν λιγότερο από 5 δολάρια, σε περιπτώσεις ακόμα και 1 δολάριο το ζευγάρι. Συνεπώς, οι έφηβοι τις δεκαετίας του ’80 σκέφτηκαν ότι δεν υπάρχει λόγος να συμβιβαστούν με μονάχα ένα ζευγάρι και αγόραζαν ένα σε κάθε χρώμα για να το συνδυάσουν με το κατάλληλο outfit. Το ίδιο συνέβη και με τους γονείς μικρότερων παιδιών που δεν δίσταζαν να αντιμετωπίζουν τα Jellies σαν "αναλώσιμα” και να προτρέπουν τα μικρά τους να διασκεδάσουν όσο μπορούν στην παραλία φορώντας τα. Τι κι αν χαλούσαν, θα έπαιρναν καινούρια με μόλις 1 δολάριο.
Crocs - Η μετενσάρκωση των Jellies
Και μπορεί αυτή τη στιγμή τα Jellies να είναι ταχύτατα ανερχόμενη τάση, όμως το πρώτο τους comeback το έκαναν το 2009. Μεγάλοι online retialers, αλλά και luxury brands όπως Saint Laurent, Givenchy, See by Chloé και Tory Burch προσέθεσαν πλαστικά παπούτσια στις σειρές τους το 2009 σε ανανεωμένες εκδοχές, όπως για παράδειγμα με τακούνι, ή αδιαφανή - μάλιστα το trend τότε τα ήθελε φορεμένα με κάλτσα. Μέχρι το 2014, τα Jellies είχαν γίνει σήμα κατατεθέν των hipsters. Και πάλι όμως, δεν κατάφεραν να γίνουν mainstream. Παρέμειναν η στιλιστική επιλογή μιας (ή καλύτερα της τελευταίας) υποκουλτούρας και χάθηκαν γρήγορα μαζί της. Ποιος όμως "ανέστησε” τα από καιρό ξεχασμένα Jellies, των οποίων η δημοφιλία ξεθώριασε στα μέσα της δεκαετίας του ’90; Το παπούτσι που αυτή τη στιγμή αποτελεί την κορυφαία τάση στο street style. Εκείνο που λατρεύουμε να μισούμε και μισούμε να λατρεύουμε: Τα Crοcs.
Κάνοντας το ντεμπούτο τους το 2002, αυτά τα τσόκαρα από ρητίνη ερμηνεύτηκαν από πολλούς ως η ανανεωμένη εκδοχή των Jellies, συνεπώς, μιας και το κύμα της ρετρολαγνίας ήδη σάρωνε την παγκόσμια μόδα, ο κόσμος θυμήθηκε ξανά τα Jellies με αφορμή τα Crocs κι έτσι τα πρώτα επανήλθαν στο προσκήνιο, μαζί με μερικές δεκάδες ακόμη εκδοχές rubber παπουτσιών. H πρόοδος στα πλαστικά κατέστησε δυνατή την καλύτερη διαμόρφωση των παπουτσιών έτσι ώστε να μην οδηγούν σε επίπονες φουσκάλες και τριψίματα από τον ιδρώτα, αλλά και τη δημιουργία μοντέλων που είναι αρωματισμένα ή ανθεκτικά στις οσμές στρώνοντας το δρόμο για την απόλυτη κυριαρχία των Jellies ως "it" παπούτσι.
Τα Jellies σήμερα
Η πρώτη τους εμφάνιση ως micro-trend έγινε ξανά το καλοκαίρι του 2022, ήδη όμως από το 2020 τα Jellies άρχισαν δειλά – δειλά να εμφανίζονται στα πόδια celebrities ως μία εκκεντρική επιλογή. Η Alexa Chung συνεργάστηκε με την εταιρεία Juju και κυκλοφόρησε τα δικά της floral Jellies τον Μάιο του 2020. H Katy Perry λάνσαρε επίσης τη δική της σειρά Jellies. Τον Μάιο του 2021, η Blake Lively φωτογραφήθηκε φορώντας Jellies σε μία έξοδο με τον Ryan Reynolds. Ήταν πλέον επίσημο. Τα Jellies ζούσαν τη μεγάλη τους δόξα.
Από τη συλλογή The Row Pre Fall '24
Μέχρι την είσοδο του 2022, οι μεγάλοι οίκοι ενέδωσαν στο νοσταλγικό συναίσθημα των Jellies και ενέταξαν στις συλλογές τους πλαστικά σανδάλια Gucci, Balenciaga, Bottega Veneta, Loewe, Valentino και Prada είναι μόνο μερικοί. Έκτοτε τα Jellies έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι των καλοκαιρινών συλλογών πολυτελών brands και πραγματικό high fashion item, όπως το είχαν οραματιστεί εκείνοι που πρώτοι πίστεψαν σε αυτά, με αποκορύφωμα την εμφάνισή τους στην Pre-Fall '24 συλλογή του The Row (κοστίζουν 990€ και είναι sold out) που τα ενέταξε στην κορυφή των τάσεων για το καλοκαίρι του 2024. Πια βρίσκονται στα πόδια όλων των celebrities. Εσείς θα τα φορέσετε;
