Η μοναξιά, γνωστή ως ένα από τα μεγαλύτερα τραύματα της ανθρωπότητας, μετατρέπεται σήμερα σε σοβαρό κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Επιστήμονες, που έχουν διακρίνει τη σχέση ανάμεσα σε αυτή και διάφορες ασθένειες, αναζητούν τους ακριβείς βιολογικούς μηχανισμούς με τους οποίους επηρεάζει τα κύτταρα του οργανισμού μας, αλλά έχουν ήδη διαπιστώσει ότι οι βλάβες που προκαλεί φαίνονται συγκρίσιμες με εκείνες του καπνίσματος ή, ακόμα χειρότερα, του διαβήτη και της παχυσαρκίας. Με λίγα λόγια, η μοναξιά μπορεί να αποτελέσει θανάσιμο κίνδυνο, ενώ οι ΗΠΑ δεν κάνουν τίποτα για να την αντιμετωπίσουν.
Όσοι είναι μόνοι κινδυνεύουν περισσότερο από καρδιακές ανακοπές, μεταστατικό καρκίνο, Αλτσχάιμερ και άλλες ασθένειες
«Στη δημόσια υγεία, μιλάμε συνέχεια για την παχυσαρκία και το κάπνισμα ως τους βασικούς κινδύνους, αλλά όχι για τους ανθρώπους που είναι μόνοι και κοινωνικά απομονωμένοι», αναφέρει η αναπληρώτρια καθηγήτρια Kerstin Gerst Emerson. «Και υπάρχουν αποδεδειγμένες, τρομακτικές συνέπειες. Αυτοί οι άνθρωποι πεθαίνουν, είναι λιγότερο υγιείς και επιβαρύνουν με μεγαλύτερο κόστος την κοινωνία».
Ο ψυχολόγος Steve Cole επισημαίνει ότι οι ερευνητές γνωρίζουν εδώ και χρόνια ότι όσοι είναι μόνοι κινδυνεύουν περισσότερο από καρδιακές ανακοπές, μεταστατικό καρκίνο, Αλτσχάιμερ και άλλες ασθένειες, «αλλά δεν είχαμε καταλάβει το λόγο». Πέρυσι, ο ίδιος και η επιστημονική ομάδα του, διαπίστωσαν ότι το ανοσοποιητικό σύστημα αυτών των ανθρώπων είναι πιο ευαίσθητο, με αποτέλεσμα ο οργανισμός τους να είναι πιο ευάλωτος σε φλεγμονές και αδύναμος να παράγει αντισώματα που καταπολεμούν τις μολύνσεις.
Ο John Cacioppo, κοινωνικός νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, συμπληρώνει ότι ο πόνος της μοναξιάς είναι σαν τον πόνο της πείνας: Ένα βιολογικό σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά.
Σήμερα, η μοναξιά αποτελεί αναπόφευκτο τρόπος ζωής, αλλά δίνει στο σώμα μια μόνιμη αίσθηση απειλής και έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι οι απομονωμένοι άνθρωποι είναι πιθανότερο να συμπεριφέρονται αρνητικά απέναντι στους άλλους, κάτι που κάνει δυσκολότερο για τους ίδιους να αναπτύξουν σχέσεις.
«Παρακολουθώ τέτοιους ασθενείς συνέχεια», επιβεβαιώνει και η ψυχίατρος Jacqueline Olds, που έχει γράψει δύο βιβλία σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα. «Όσοι έχουν μείνει μόνοι έχουν το άγχος ότι όλοι οι άλλοι θα καταφέρουν να επιβιώσουν εκτός από τους ίδιους».
Η μοναξιά, βέβαια, δεν είναι συνώνυμο της μοναχικότητας. Για παράδειγμα, αρκετοί άνθρωποι ζουν μοναχικές ζωές χωρίς να είναι μόνοι, ενώ άλλοι, παρότι περιστοιχίζονται από πολλούς, νιώθουν αποξενωμένοι. Επίσης, δεν είναι συνώνυμο της κατάθλιψης, παρόλο που συχνά εμφανίζονται μαζί.
Ερευνητές στο πανεπιστήμιο της Τζόρτζια κατέληξαν, επίσης, στο συμπέρασμα ότι η χρόνια μοναξιά αποτελεί «σημαντικό θέμα δημόσιας υγείας», το οποίο οδηγεί «σε ένα κύκλο ασθενειών και ανάγκης για χρήση των υπηρεσιών υγείας».
Ακόμα, ερευνητές στη Βόρεια Καρολίνα, αλλά και την Κίνα, διαπίστωσαν ότι, με κάθε θετική αλλαγή στις κοινωνικές μας σχέσεις, παρατηρείται βελτίωση στην κατάσταση της υγείας μας, όπως στην πίεση του αίματός μας. Και η πιο θεαματική επίδραση αφορά όσους έχουν ποικιλία καλών σχέσεων, δηλαδή με τους φίλους, τον σύντροφο και τους συνεργάτες τους στη δουλειά. «Καθεμία από αυτές τις σχέσεις μπορεί να ωφελήσει με διαφορετικό τρόπο την υγεία μας», εξηγεί η ψυχολόγος Julianne Holt-Lunstad, η οποία πρόσφατα ανέλυσε 70 διαφορετικές έρευνες για τη μοναξιά από όλο τον κόσμο που πραγματοποιήθηκαν μέσα στα τελευταία 35 χρόνια με περισσότερους από 3,4 εκατομμύρια συμμετέχοντες.
Ωστόσο, οι περισσότεροι ερευνητές θεωρούν ότι στις ΗΠΑ δεν λαμβάνονται μέτρα για την αντιμετώπιση της μοναξιάς, σε αντίθεση π.χ. με τη Βρετανία, όπου το 2011 ξεκίνησε καμπάνια σε εθνικό επίπεδο για να ενημερώσει τους πολίτες σχετικά με τη σοβαρότητα του προβλήματος, αλλά και να κινητοποιήσει τους υπεύθυνους υγείας να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα.