Το Σπίτι με τις Καρυάτιδες είναι διώροφο νεοκλασικό σπίτι της Οδού Αγίων Ασωμάτων, στον αριθμό 45 στη λαϊκή συνοικία του Ψυρρή στην Αθήνα και είναι γνωστό εξαιτίας των δύο γλυπτών Καρυάτιδων που βρίσκονται στον εξώστη της πρόσοψής του στηρίζοντας την οροφή. Οι Καρυάτιδες έχουν τα χέρια τους σταυρωμένα και όχι ελεύθερα όπως συνηθίζεται. Επίσης μια τετράγωνη βάση αντικαθιστά τα κάτω άκρα τους. Μετά την πλήρη αποκατάστασή τους το 2001, απέκτησαν το λευκό τους χρώμα.
Το σπίτι χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και είναι χαρακτηριστικό δείγμα του αθηναϊκού νεοκλασικισμού και της λαϊκής αρχιτεκτονικής της περιοχής. Οι Καρυάτιδες που κοσμούν την πρόσοψη είναι έργο του γλύπτη Ιωάννη Καρακατσάνη που ήταν Αιγινίτης καλλιτέχνης, ο οποίος μαθήτευσε δίπλα στον Λεωνίδα Δρόση.
Ο Καρακατσάνης ήταν ο ιδιοκτήτης του σπιτιού όπου διέμενε εκεί με την οικογένειά του, και τα μοντέλα που έγιναν Καρυάτιδες ήταν η γυναίκα του Ξανθή και η αδελφή της Ευδοξία.
Μετά τον θάνατό του το 1906, η οικογένειά του αποφάσισε να πουλήσει το σπίτι. Το 1989 ανακηρύχθηκε διατηρητέο από το Υπουργείο Πολιτισμού που το έσωσε από κατάρρευση. Δέκα χρόνια αργότερα ανακαινίστηκε με την επίβλεψη του αρχιτεκτονικού γραφείου του Στέφανου Πάντου - Κίκκου και σήμερα φιλοξενεί τον Σύλλογο Ελλήνων Ολυμπιονικών.
Η είσοδος του κτηρίου
Στο ισόγειο του οικήματος υπήρχε το κουρείο του Παναγιώτη Κρητικάκου. Σύμφωνα με την ιστορία, ο κουρέας διέδιδε στους πελάτες του πως ο ιδιοκτήτης του κτηρίου είχε δύο κόρες που πέθαναν με τραγικό τρόπο και για να τιμήσει την μνήμη τους τοποθέτησε τις Καρυάτιδες. Οι εκδοχές σχετικά με τον τρόπο που πέθαναν ήταν διάφορες, καθώς ο κουρέας προσπαθούσε να συντηρεί το μυστήριο για λόγους φήμης και προβολής της περιοχής. Φήμες που ωστόσο δεν ευσταθούσαν καθώς η γυναίκα του Ιωάννη Καρακατσάνη, Ξανθή, και η αδελφή της Ευδοξία, πέθαναν το 1949 και το 1950 αντίστοιχα αφού είχαν αποκτήσει παιδιά και εγγόνια. Σήμερα στη θέση του κουρείου στεγάζεται το Ινστιτούτο των Ελληνικών Μύλων.
Επιρροές στην Τέχνη
Χαρακτηριστική είναι η ασπρόμαυρη φωτογραφία του Γάλλου φωτογράφου Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν το 1953, που αποθανάτισε δύο μαυροντυμένες ηλικιωμένες γυναίκες να περνούν μπροστά από το «Σπίτι με τις Καρυάτιδες». Όπως ο ίδιος είπε «Ξαφνικά συνειδητοποιώ ότι οι φωτογραφίες θα μπορούσαν να φθάσουν την αιωνιότητα μέσω της στιγμής», θέλοντας να τονίσει τις συμβολικές αντιθέσεις που απεικονίζονται στη φωτογραφία.
Επιπλέον ο συγγραφέας Δημοσθένης Κούρτοβικ ασχολήθηκε με την εν λόγω φωτογραφία του Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν στο βιβλίο του «Τετέλεσται, δοκίμια πάνω σε φωτογραφίες» προσπαθώντας να αναλύσει τους συμβολισμούς της.
Ο Γιάννης Τσαρούχης παίρνοντας έμπνευση από την νεοκλασική αρχιτεκτονική της Αθήνας, το έχει αποτυπώσει το 1952 σε υδατογραφία με τίτλο «Το σπίτι με τις Καρυάτιδες» και το 1971 σε πίνακα με τίτλο «Σπίτι στην Αγίων Ασωμάτων» παντρεύοντας το κλασικό παρελθόν με το λαϊκό στοιχείο. Επίσης το 1988 έβαλε το σπίτι της Οδού Αγ. Ασωμάτων να δεσπόζει στο σκηνικό που έφτιαξε για την παράσταση «Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη» που ανέβηκε στο Θέατρο του Λυκαβηττού.
Ο Κώστας Ταχτσής χαρακτηριστικός εκπρόσωπος της μεταπολεμικής γενιάς της ελληνικής πεζογραφίας, ενσωμάτωσε στοιχεία επηρεασμένα από το «Σπίτι με τις Καρυάτιδες» στη μυθοπλασία του έργου του «Τρίτο Στεφάνι» που εκδόθηκε το 1962.
Πηγή: el.wikipedia.org
