Βρισκόμαστε στην γειτονιά του Τομ, του Ιρλανδού, στην Πλάκα. Η μέρα μοιάζει εξαιρετική, ο ήλιος λάμπει, ο ουρανός είναι μπλε ηλεκτρίκ και τα αθλητικά παπούτσια κρέμονται από τα ηλεκτρικά καλώδια της ΔΕΗ. Όλα είναι στη θέση τους. Η μεγαλοψυχία της ημέρας σηκώνει ακόμα κι αυτή την τελευταία παραφωνία. Ποιανού είναι αυτά τα παπούτσια; Του σούπερμαν; Του ισορροπιστή; Του κυρίου Κανένα; Ρωτάω τον Τομ εάν γνωρίζει ποιος τα πέταξε εκεί ψηλά και αν έκανε μια ευχή την ώρα που τα πέταγε όπως κάνουμε με τα κέρματα στην Φοντάνα ντι Τρέβι, αλλά δεν ξέρει τίποτα. Είναι απορροφημένος στους πίνακές του και στην μίνι γκαλερί του. Αυτόματα μου έρχεται στο μυαλό μια σκηνή από την ταινία Wag the Dog του 1997 (ελληνική και αποτυχημένη, κατά τη γνώμη μου, μετάφραση Ο Πρόεδρος, ένα ροζ σκάνδαλο και ένας πόλεμος). Όταν και καλά φάγανε μπαμπέσικα στην Αλβανία τον λοχία Γουίλιαμ Σούμαν, τον οποίο υποδυόταν ο Γούντι Χάλερσον, κάποιος πέταξε ένα ζευγάρι αρβύλες στο σύρμα σαν μία αυθόρμητη εκδήλωση στρατιωτικής κουλτούρας, σαν φόρο τιμής στον γενναίο πολεμιστή.
Ο μύθος θέλει τους αμερικανούς στρατιώτες να βάφουν τις μπότες τους κίτρινες ή πορτοκαλί και να τις εκσφενδονίζουν στα ηλεκτροφόρα καλώδια του στρατώνα στο τέλος της βασικής τους εκπαίδευσης. Ένας άλλος μύθος θέλει τους ποδοσφαιριστές να κρεμάνε τα παπούτσια τους όταν αποφασίζουν να εγκαταλείψουν το άθλημα και τον Πόντιο Πιλάτο να νίπτει τας χείρας του όταν τα βρίσκει σκούρα. Έχει κάτι τελεσίδικο, κάτι ανέκκλητο, αυτή η κίνηση, η οποία στην πορεία ονομάστηκε shoefiti εκ του shoe (παπούτσι) και graffiti (γκράφιτι). Εμφανίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’90 στην Αμερική, διαδόθηκε από τις καταγγελίες στο 911, στο εκεί 100 δηλαδή (παραδείγματος χάριν “αγνώστου κατόχου υπόδημα ίπταται στο σύρμα δίπλα στις νυχτερίδες”) και κατέκτησε τον πλανήτη με γοργά –και αεράτα- βήματα. Το ελληνικό μπλογκ Γκρίζος Γάτος γράφει ότι στην Κολομβία πιστεύουν ότι αν πετάξουν ένα ζευγάρι παπούτσια στο σύρμα κάποιο άρρωστο παιδί θα γίνει καλά, στην Βενεζουέλα πως αυτός που θα πετάξει τα παλιά του παπούτσια θα πάρει ένα νέο ζευγάρι, στην Ισπανία πως θα βρέξει κατά τη διάρκεια ξηρασίας.
Όπως το γκράφιτι έτσι και το shoefiti είναι μια τέχνη του δρόμου και εμπνέεται ως οφείλει από συμβολισμούς οικομικοκοινωνικής προσέγγισης, περιθωριακούς ήρωες και underground θεωρίες. Η δήλωση του δημάρχου του Λος Άντζελες, η οποία εξέφραζε την ανησυχία ότι σε πολλές από τις γειτονιές που υπάρχουν παπούτσια στα καλώδια πωλούνται ναρκωτικά ή δρουν παράνομες συμμορίες αποδείχθηκε αστόχημα (οι μπάτσοι όσο κι αν έψαξαν κάτω από το shoefiti δεν βρήκαν τίποτα) αλλά αποτέλεσε την υπερβατική βάση που χρειάζεται ένας αστικός μύθος για να οικοδομηθεί. Λιγότερο εγκληματικές δοξασίες απενοχοποιούν το shoefiti και το αντιλαμβάνονται σαν εορτασμό με το τέλος της σχολικής χρονιάς (πως έχουμε εμείς το μπουγέλο δηλαδή) ή σαν ανακοίνωση κάποιου επικείμενου γάμου (ο γαμπρός πετά τα παπούτσια πριν τον γάμο, η νύφη πετά την καλτσοδέτα της μετά).
Στου Ψυρρή, στην οδό Πρωτογένους, ο κομμωτής της γωνίας μου λέει ότι παλιότερα ήταν όλα τα σύρματα τίγκα. Γεμάτα αθλητικά. Τώρα έχουν μείνει δυο-τρία ζευγάρια. Μοιάζουν παλιά και πολυχρησιμοποιημένα. “Πετάμε τα παλιά μας παπούτσια όταν τα λιώσουμε” εξηγεί ένας σκέιτερ. Κι ενώ το shoefiti εμφανίζεται ως έκφραση κάποιας ανάγκης, μόνο αυτός που μπήκε στην διαδικασία να δέσει τα κορδόνια του δεξιού και του αριστερού παπουτσιού μεταξύ τους και κατόπιν να τα σουτάρει στον αέρα ξέρει για πιο λόγο το έκανε.
Διαβάζοντας τις θεωρίες συνομωσίας ανατρίχιασα. Ε, όχι να έχει γίνει και κάποιος φόνος κάτω από κάθε shoefiti. Προτιμώ την άλλη εξήγηση, αυτή που κάποιος παρθένος με σπυράκια ακμής “σκόραρε” επιτέλους και από την χαρά του έβγαλε τα παπούτσια του τένις που φορούσε, τα πέταξε στον ουρανό και συμπτωματικά μπουρδουκλώθηκαν με τα σύρματα. Το τυχαίο άλλωστε είναι μέρος της τέχνης του δρόμου, για το μοιραίο δεν γνωρίζω. Όσο για τον Muntadar al-Zaidi, τον ιρακινό κάμεραμαν που το 2008 πέταξε το παπούτσι του εναντίον του Τζορζ Μπους ή τον άλλον, τον έλληνα ακτινολόγο που το 2010 πέταξε το παπούτσι του με σκοπό να το φάει ο Γιώργος Παπανδρέου στο κεφάλι είναι δηλώσεις εναλλακτικού shoefiti. Είμαι βεβαία πλέον.
