Γαλλίδα συγγραφέας και φεμινίστρια.Το πολυδιαβασμένο βιβλίο της «Το δεύτερο φύλο» θεωρείται η βίβλος του φεμινισμού. Η Σιμόν Λισί Ερνεστίν Μαρί Μπερτράν ντε Μποβουάρ (Simone-Lucie-Ernestine-Marie Bertrand de Beauvoir) γεννήθηκε στις 9 Ιανουαρίου του 1908 στο Παρίσι, στους κόλπους μιας ξεπεσμένης αριστοκρατικής οικογένειας. Αφού έλαβε τη βασική μόρφωση σε ιδιωτικά σχολεία, σπούδασε φιλοσοφία στη Σορβόνη, όπου συνάντησε τον συμφοιτητή της Ζαν Πολ Σαρτρ (1905-1980), με τον οποίο δημιούργησε μία ελεύθερη σχέση, που κράτησε σε όλη τους τη ζωή. Από το 1931 έως το 1943 δίδαξε φιλοσοφία στη μέση εκπαίδευση και τον Οκτώβριο του 1945 εξέδωσε μαζί με τον Σαρτρ το μηνιαίο περιοδικό λογοτεχνικής και πολιτικής κριτικής «Temps Modernes» («Μοντέρνοι Καιροί»), με τον τίτλο του δανεισμένο από την ομώνυμη ταινία του Τσάρλι Τσάπλιν.
Το 1949 εξέδωσε το φιλοσοφικό δοκίμιο «Το δεύτερο φύλο», που την έκανε διάσημη σε όλο τον κόσμο. Είναι μία εμπεριστατωμένη και φλογερή έκκληση για την κατάργηση εκείνου που αποκαλούσε μύθο του «αιώνιου θηλυκού». Τη δεκαετία του '60 το βιβλίο αυτό θεωρήθηκε ένα από τα κλασσικά έργα της φεμινιστικής λογοτεχνίας και βρισκόταν για πολλά χρόνια στη λίστα του Βατικανού με τα απαγορευμένα βιβλία (Index Librorum Prohibitorum). Η ντε Μποβουάρ υποστηρίζει ότι τα βασικά δικαιώματα του ατόμου πρέπει να στηρίζονται στην ισότητα δικαιωμάτων του άνδρα και της γυναίκας. Αυτά θεμελιώνονται στην κοινή δομή της ύπαρξής τους, ανεξάρτητα από τη σεξουαλικότητά τους.
Ένα μεγάλο μέρος του συγγραφικού της έργου είναι αφιερωμένο σε αυτοβιογραφικά κείμενα, που εκτός από το προσωπικό ενδιαφέρον, αποτελούν ένα πορτρέτο της πνευματικής ζωής της Γαλλίας, από τη δεκαετία του '30 έως τη δεκαετία του '70 («Αναμνήσεις ενός καθωσπρέπει κοριτσιού», Η δύναμη της ζωής», «Η δύναμη των πραγμάτων»).
Η ζωή της έγινε σύμβολο επιτυχίας για γενιές γυναικών οι οποίες δεν αρκούνταν πια στο να «ονειρεύονται τα όνειρα των ανδρών». Ήταν µία συγγραφέας της οποίας το έργο αποδεδειγμένα άλλαξε πολλές ζωές. Και ήταν, αναμφίβολα, «η φεμινιστική φωνή του εικοστού αιώνα».
Πριν την Σιμόν ντε Μποβουάρ (1908-1986) η ιστορία του φεμινισμού χαρακτηριζόταν από παλινωδίες και αντιφάσεις, με βασικό πάντα αίτημα τον απαιτούμενο σεβασμό στα δικαιώματα, στις ανάγκες και στις ικανότητες των γυναικών. Μάλιστα, σε μία προσπάθεια εντοπισμού των καταβολών της πρώιμης -έστω- φεμινιστικής σκέψης και πρακτικής δεν μπορεί κανείς να μην μνημονεύσει τη Σαπφώ ή την αριστοφανική Λυσιστράτη -στα χρόνια της αρχαιότητας- και ακόμη τη Γαλλίδα συγγραφέα Christine de Pisan – στα χρόνια του Μεσαίωνα.
Αλλά το γυναικείο κίνημα θα αποκτούσε μια πιο σαφή φυσιογνωμία αρκετά χρόνια μετά, πάνω όμως σε μια ξεκάθαρη θέση: απ’ τη μία, απορρίπτει την παραδοσιακή άποψη ότι ο ορθολογικός τρόπος σκέψης αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο του άντρα, με το συναίσθημα να είναι χαρακτηριστικό της γυναίκας -θέση που παγίωσε την υποβάθμιση των γυναικών- και απ’ την άλλη, διεκδικεί την ισότιμη συμμετοχή της γυναίκας στην πολιτική, την οικονομική και γενικότερα στην κοινωνική ζωή.
Μπορεί το όνομά της να συνδέθηκε με εκείνο του συντρόφου της Ζαν Πολ Σαρτρ, αλλά η Μποβουάρ υπήρξε μία αυτόφωτη και μαχητική προσωπικότητα, με εντυπωσιακές επιδόσεις στο μυθιστόρημα και το δοκίμιο. Σε κάθε περίπτωση, όμως, το σημαντικότερο επίτευγμά της είναι το «Δεύτερο Φύλο» (1949) – το βιβλίο που έμελλε να θεμελιώσει θεωρητικά το φεμινιστικό κίνημα και να γνωρίσει ευρύτατη απήχηση.
Και αυτό, κάθε άλλο παρά είναι τυχαίο, αφού πρώτη εκείνη κατάφερε να αναλύσει συστηματικά την γυναικεία κατάσταση μέσα από την ιστορία, τους μύθους, τις παραδόσεις, τις θρησκείες, τις βιολογικές παραμέτρους, τη λογοτεχνία, αλλά και μέσα από εκείνα τα στάδια της ζωής όπου η γυναίκα κάνει τη «μαθητεία» της. Η Μποβουάρ θεωρεί ότι η βιολογική διαφορά -την οποία δεν παραβλέπει- έγινε η βάση για να δικαιολογηθεί η αρσενική κυριαρχία.
Εάν, ωστόσο, σε κάποιες ιστορικές περιόδους η υποταγή των γυναικών υπήρξε αναγκαία για να αναπτυχθούν οι αρχαϊκές κοινωνίες, όταν αυτή η αναγκαιότητα έπαψε να υφίσταται, η ιδεολογία της γυναικείας κατωτερότητας παρέμεινε ζωντανή. Και, βέβαια, η συγγραφέας συμφωνεί με τον υπαρξισμό του Σαρτρ: οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι, χωρίς κάποιο θεό που να δίνει νόημα ή σκοπό στη ζωή τους. Δεν έχουν άλλο στήριγμα εκτός από τον εαυτό τους, είναι υπεύθυνοι για όλα όσα τους συμβαίνουν – ακόμα και για τις αποτυχίες τους.
«Δεν γεννιέσαι γυναίκα, γίνεσαι»
Αυτή είναι η είναι η φράση-κλειδί της επιχειρηματολογίας της. Με αυτήν, άλλωστε, καλεί διαχρονικά τις γυναίκες να διεκδικήσουν εκείνο που θα έπρεπε -πια- να θεωρείται σε όλο τον κόσμο αυτονόητο: την αξιοπρέπειά τους.
Σύμβολο της απελευθερωμένης γυναίκας, οι αντισυμβατικές σχέσεις της Σιμόν ντε Μποβουάρ ενέπνευσαν και σκανδάλισαν τη γενιά της. Φιλόσοφος, συγγραφέας και φεμινίστρια, κέρδισε ουκ ολίγα λογοτεχνικά βραβεία και άλλαξε τον τρόπο που σκεφτόμαστε για τη γυναίκα. Όμως, παρά τις επιτυχίες της, η ειρωνεία είναι ότι για χρόνια βρισκόταν στη σκιά του Ζαν Πολ Σαρτρ.
Και ακόμη χειρότερα, εξαιτίας της περίφημης σχέσης μαζί του, είχε επικρατήσει για δεκαετίες η άποψη ότι δεν ήταν αυθεντική στον στοχασμό της, αλλά ότι απλώς «εφάρμοσε» τις ιδέες του Σαρτρ. Αλλά τα τελευταία χρόνια έχει βρεθεί νέο υλικό που αποκαλύπτει την ευρηματικότητα της φιλοσοφίας της ίδιας της Μποβουάρ και τη σημασία άλλων εραστών στη ζωή και στην σκέψη της.
Τον περασμένο Οκτώβριο κυκλοφόρησε το «Πώς η Σιμόν έγινε η Μποβουάρ: Μια ολόκληρη ζωή». Πρόκειται για μια πρωτοποριακή βιογραφία που αντλεί υλικό από αδηµοσίευτες πηγές για να μας δώσει –εν τέλει- μια συναρπαστική ιστορία: τον τρόπο με τον οποίο η Σιµόν έγινε η Μποβουάρ, η γυναίκα που ακόμα και σήμερα προκαλεί και εμπνέει. Παράλληλα, αυτή η βιογραφία (η οποία είναι η πιο πρόσφατη) φωτίζει τις απόψεις της για την οικογένεια και την άμβλωση, καθώς και την αρχικά αντίθετη σχέση της με το φεμινιστικό κίνημα!
Βασιζόμενη σε πλούσιο πρωτογενές υλικό, η Kate Kirkpatrick επανεξετάζει τη ζωή της Μποβουάρ και καταδεικνύει πώς αυτή η ζωή διαµορφώθηκε από τα υπαρξιστικά της ιδανικά, αλλά και πώς σε πολλές περιπτώσεις διαστρεβλώθηκε. Πρόκειται για μια βιογραφία που συνεχώς εκπλήσσει, η οποία βασίζεται σε ημερολόγια και επιστολές που δεν έχουν δημοσιευτεί για να αφηγηθεί το πώς η Σιμόν ντε Μποβουάρ έγινε αυτό που έγινε – με ποιον τρόπο, δηλαδή, πραγμάτωσε τον εαυτό της.
Η Μποβουάρ έβλεπε τον εαυτό της ως µια διαδικασία εξέλιξης που δεν σταµατούσε ποτέ. Οι μεμονωμένες στιγμές στη διαδικασία εξέλιξής της ήταν πολύ διαφορετικές μεταξύ τους. Εάν υπάρχει, ωστόσο, κάτι που μπορούμε να διδαχτούμε από τη ζωή της, σε απόλυτη αντιστοιχία με το έργο της, είναι το εξής: Καμία γυναίκα δεν εξελίσσεται μόνη, καμία δεν γίνεται μόνη ο εαυτός της. Εμείς απλώς κρατάμε τα λόγια της: "Η βιολογία και το φύλο δεν αποτελούν πεπρωμένο".
