Πέρασε ένα αιώνας από τότε
Πριν από εκατό χρόνια, έπειτα από τους επίμονους αγώνες των γυναικών να διεκδικήσουν το δικαίωμα ψήφου στη Βρετανία, ο σχετικός νόμος περνάει από το βρετανικό κοινοβούλιο. Και αυτό συμβαίνει χάρη στην αποφασιστικότητα, τη μαχητικότητα και την εντυπωσιακή δράση των σουφραζετών, των οποίων οι πράξεις συγκλόνισαν όχι μόνο τη χώρα τους, αλλά άλλαξαν και την πορεία της παγκόσμιας ιστορίας. Ο ρόλος τους καθοριστικός, ειδικά σε μια περίοδο που όμοιές τους δεν είχαν κανέναν ρόλο στα πολιτικά δρώμενα και οι περισσότερες φοβόντουσαν να έρθουν σε αντιπαράθεση με το ισχυρό κατεστημένο της εποχής.
Από τις 6 Φεβρουαρίου 1918 μέχρι σήμερα πολλά έχουν αλλάξει προς όφελός μας. Το 1918 δόθηκε δικαίωμα ψήφου σε γυναίκες άνω των 30 ετών με κάποια περιουσία. Τη δεκαετία του 1920 ψηφίστηκε σειρά νόμων για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των γυναικών, όπως το διαζύγιο και η ισότητα στην πρόσβαση σε ορισμένα επαγγέλματα. Τελικά, δέκα χρόνια αργότερα οι γυναίκες καταφέρνουν να ψηφίζουν από την ηλικία των 21 ετών, όπως και οι άνδρες.
Πώς γεννήθηκε ο όρος σουφραζέτα
Η λέξη σουφραζέτα είναι από εκείνες που κατάφεραν να μείνουν ανεξίτηλα γραμμένες στη συλλογική μνήμη διεθνώς. Επινοήθηκε για να εκφράσει τη γυναίκα που μάχεται υπέρ της θέσπισης του δικαιώματος της ψήφου της. Ο όρος αυτός υπήρξε δημοσιογραφικό “κατασκεύασμα” της εφημερίδας Daily Mail το 1906, τον οποίο και επαναχρησιμοποίησε σε πρωτοσέλιδό της η εφημερίδα Daily Mirror δύο μήνες μετά. Οι δυναμικές φεμινίστριες, υπέρμαχοι της ψήφου οικειοποιούνται το “παρατσούκλι” αυτό και εισάγουν στον αγώνα τους πρακτικές «πολιτικής ανυπακοής» και «επίθεσης» στο κράτος, το οποίο δυστυχώς δεν τις αντιμετωπίζει ως ισότιμους και ελεύθερους πολίτες.
Η πιο σκληροπυρηνική από όλες
Η πιο σκληροπυρηνική σουφραζέτα άκουγε στο όνομα Έμελιν Πάνκχερστ. Υπήρξε η επιτομή της παθιασμένης γυναίκας που δούλεψε πυρετωδώς για έναν δίκαιο αγώνα, απέκτησε ένθερμους υποστηρικτές και ορκισμένους εχθρούς και άνοιξε το δρόμο στο δημόσιο λόγο, αφού κανείς δεν μπορούσε πλέον να αγνοήσει τις αντισυμβατικές σουφραζέτες. Γεννημένη στο Μάντσεστερ από μία εργατική και μαχητική οικογένεια, η Πάνκχερστ σπούδασε Χημεία και Βιβλιοθηκονομία στο Παρίσι και εκεί ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με κινήματα που υποστήριζαν το γυναικείο φύλο σε θέματα ισότητας. Επιστρέφοντας από τη γαλλική πρωτεύουσα το 1878, παντρεύεται τον κατά 24 χρόνια μεγαλύτερό της, Ρίτσαρντ Πάνκχερστ με τον οποίο αποκτά πέντε παιδιά.
Μάχη δίχως σταματημό, αγώνας με κάθε κόστος, δίψα για ριζική αλλαγή
Μετά τον ξαφνικό θάνατο του συζύγου της, ξεκινά να κινητοποιεί αρκετές γυναίκες διαφορετικών ηλικιών και κοινωνικών στρωμάτων. Το 1903, υπό την καθοδήγηση της ίδιας και της κόρης της, Κρίσταμπελ ιδρύεται στη Μ.Βρετανία η πρώτη γυναικεία οργάνωση διεκδικήσεων, που ακούει στο όνομα 'Women’s Social and Political Union'. Με σύνθημα «πράξεις αντί λόγια», οι σουφραζέτες ξεκινούν τις επιθέσεις. Μάλιστα, οι πιο ακραίες δε φοβούνται να σπάσουν τζαμαρίες, να ανατινάξουν γραμματοκιβώτια, να προπηλακίσουν αστυνομικούς και να βάλουν φωτιά σε άδεια κτήρια. Οι ριζοσπαστικές ενέργειές τους δημιουργούν τεράστια αναταραχή στη Βρετανία, σε μια χώρα που δεν ήταν καθόλου συνηθισμένη σε τέτοιου είδους μεθόδους, με αποκορύφωμα τη βομβιστική επίθεση στην κατοικία του πρωθυπουργού Ντέιβιντ Λόιντ Τζορτζ το 1913.
Ο «αντίλογος» πολύ σκληρός. Αμέτρητες συλλήψεις, ξύλο και φυλακίσεις. Το 1908 η αστυνομία συλλαμβάνει την Έμελιν, καθώς επιχειρεί να μπει στη Βουλή για να επιδώσει ψήφισμα. Από τότε οδηγείται στη φυλακή τουλάχιστον άλλες έξι φορές. Στο χρονικό διάστημα μεταξύ του 1906 και 1914 υπολογίζεται ότι πάνω από 1.300 σουφραζέτες συλλαμβάνονται, πολλές από αυτές φυλακίζονται, και αρκετές προχωρούν σε απεργία πείνας. Ανάμεσά τους, και δύο ηγετικές φυσιογνωμίες του κινήματος, που δεν είναι άλλες από την Έμιλι Ντέιβισον και τη Φλόρα Ντράμοντ.
Παρόλα αυτά, δεν έχει γίνει γνωστός ο ακριβής αριθμός των σουφραζετών που επιστρατεύτηκαν στον επαναστατικό αυτό αγώνα. Αξίζει ακόμα να αναφερθεί ότι η οργάνωση δεν είχε σχεδόν καθόλου την υποστήριξη της κοινής γνώμης. Οι σουφραζέτες συχνά δέχονταν βαριές κατηγορίες από γυναίκες που πίστευαν ότι οι ακτιβίστριες αυτές προδίδουν το ρόλο της μητέρας και της συζύγου. Η δράση της οργάνωσης σταματά δύο μέρες μετά την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η κυβέρνηση αφήνει ελεύθερες τις φυλακισμένες και εκείνες, ως αντάλλαγμα, δέχονται να συνεισφέρουν ουσιαστικά από διάφορα πόστα στον πόλεμο. Στους αγρούς, τα εργοστάσια, τα γραφεία και τα καταστήματα, οι γυναίκες εργάζονται σκληρά στις θέσεις των ανδρών, οι οποίοι είχαν επιστρατευτεί.
Η τεράστια παρακαταθήκη τους
Σύμφωνα με ένα απόσπασμα από το βιβλίο «Οι σουφραζέτες και η αξιοσημείωτη ζωή τους» της Ντάιαν Άτκινσον «οι σουφραζέτες ήταν πανέξυπνες γυναίκες με πραγματικά πολιτική σκέψη. Αλλά ακόμα πιο σημαντικό ήταν ότι ήταν φιλόδοξες, όμορφες, ντύνονταν κομψά, ήταν εξαιρετικές στην ιππασία. Ήταν χαρισματικές και πολλές νέες κοπέλες ήθελαν να είναι σαν αυτές. Ήταν καταπληκτικά πρότυπα και λαϊκοί ήρωες».
Αναμφίβολα, ενέπνευσαν χιλιάδες φεμινίστριες και χάραξαν το δρόμο για τη διεκδίκηση των εκλογικών δικαιωμάτων σε πολλές χώρες του παγκόσμιου χάρτη. Μάλιστα, το 1999, το αμερικανικό Time συμπεριέλαβε την Έμελιν Πάνκχερστ στον κατάλογο των εκατό προσωπικοτήτων με τη μεγαλύτερη επιρροή στον 20 αιώνα. Συγκεκριμένα, το περιοδικό έγραψε ότι «διαμόρφωσε σημαντικά την αντίληψη της σύγχρονης γυναίκας, δημιούργησε νέα πρότυπα και ανέτρεψε την κοινωνική τάξη σε σημείο μη επιστροφής». Στην ιστορία το όνομά της είναι άρρηκτα συνδεδεμένο εκτός από το δικαίωμα της γυναικείας ψήφου και με τη φράση της «προτιμώ να είμαι επαναστάτρια παρά σκλάβα». Και αυτή τη φράση πρέπει να κρατήσουμε όλες μας μέχρι σήμερα.
Δείτε το τρέιλερ της ταινίας Σουφραζέτες του 2015 με τις Carey Mulligan, Helena Bonham Carter και Meryl Streep:
