Αν ξοδέψεις λίγο χρόνο για να ασχοληθείς ζεστά με το ζήτημα θα διαπιστώσεις κι εσύ το εξής. Το να κατανοήσεις πραγματικά την ιστορία της παγκόσμιας τέχνης είναι ένα πολύ πιο απλό πράγμα απ' ότι θα μπορούσες ποτέ να φανταστείς. Δεν μιλάμε, βεβαίως, για όλα τα πιθανά ονόματα ζωγράφων και γλυπτών που μπορούν να εμφανιστούν μπροστά σου, ούτε για αυστηρές ημερομηνίες που αφορούν σε συγκεκριμένα έργα, διάσημα ή μη. Αλλά η κατανόηση της εξέλιξης των διαφορετικών κινημάτων μέσα στον χρόνο, τον τρόπο κατά τον οποίο το ένα οδήγησε στο άλλο, εξυπηρετώντας τελικά έναν σκοπό ο οποίος, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν ήταν άλλος από το να εκφράσουν (συνειδητά ή μη) το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο γεννήθηκαν, είναι κάτι αληθινά βατό, που δύσκολα θα σε μπερδέψει. Όταν ένα πράγμα είναι φυσική απόρια των συνθηκών μέσα στις οποίες άνθισε και λειτούργησε, σου προσφέρει πολλές εύκολες οδούς για να θυμάσαι τα βασικά, τουλάχιστον, πράγματα γύρω από αυτό.
Και κάπως έτσι, στα περισσότερα γενικά άρθρα γύρω από την ιστορία της τέχνης θα συναντήσεις πάντα την ίδια, κοινή αφετηρία. Την περίοδο της Αναγέννησης. Είναι η στιγμή που τα πάντα στην εικαστική δημιουργία άλλαξαν ή ορίστηκαν εκ νέου, είναι η λαμπερή ανατολή των μεγαλύτερων αριστουργημάτων του κόσμου, είναι η απαρχή των σπουδαιότερων καλλιτεχνών που πάτησαν ποτέ το πόδι τους σε αυτόν τον πλανήτη για να σβήσουν μία για πάντα τις τεχνικές μεθόδους του Μεσαίωνα, επανακαθορίζοντας την σημασία της απόλυτης, της θεικής, της εξιδανικευμένης ομορφιάς πάνω στον καμβά, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που είχε αποτυπωθεί χιλιάδες χρόνια πριν, στα αγάλματα της αρχαίας Ελλάδας και της αρχαίας Ρώμης.
Οι σημαντικότεροι ζωγράφοι της μοντέρνας τέχνης, από τον Bίνσεντ Βαν Γκόνγκ μέχρι τον Πικάσο και τον Σαλβαδόρ Νταλί έχουν δηλώσει για την Αναγέννηση πως είναι η περίοδος εκείνη της τέχνης κατά την οποία «γεννήθηκε η ιδιοφυϊα», αυτό που είναι αδύνατο, με λίγα λόγια, να ξεπεραστεί όσα χρόνια κι αν περάσουν, όσες προσπάθειες κι αν καταβληθούν. Οπότε, καταλαβαίνει κανείς,ότι το γεγονός πως υπήρξε ένα ολόκληρο κίνημα δημιουργούν που στάθηκαν με σθένος και επιχειρήματα απέναντι στο θαύμα του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, του Μιχαήλ Άγγελου και του Ραφαήλ φαντάζει τουλάχιστον οξύμορο.
Όλα άρχισαν το 1848 όταν οι τρεις πρωτεργάτες του κινήματος των Προ-Ραφαηλιτών, ο Ντάντε Γκαμπιέλλε Ροσέττι, ο Γουίλιαμ Χόλμαν Χαντ και ο Τζων Έβερετ Μίλαι, ίδρυσαν την κλειστή τους αδελφότητα με σκοπό να εναντιωθούν με την σκέψη και τις αρχές τους στις θεμελιώδεις βάσεις ολόκληρου του Αναγεννησιακού κινήματος. Πλέον η απόλυτη, η θεϊκή ανθρώπινη ομορφιά θα έπαυε να είναι το ζητούμενο καθώς δεν γινόταν να είναι ρεαλιστικό προαπαιτούμενο. Για τους ανθρώπους που δημιούργησαν την Αδελφότητα των Προ-Ραφαηλιτών το παν ήταν η απεικόνιση της ομορφιάς, της ζωής, της φύσης, του προσώπου όπως ακριβώς ήταν στην πραγματικότητα, με όλες τις ατέλειες και τις αδυναμίες της. Μία σύλληψη που οδήγησε σε ζωγραφικά έργα συγκλονιστικής αισθητικής, που θαμπώνουν τα μάτια μας και σημαδεύουν τον νου με την αφοπλιστική γοητεία και ειλικρίνεια τους.
Στη βαριά σκιά της Βιομηχανικής Επανάστασης που έμελλε να αλλάξει ριζικά της ζωές των ανθρώπων, αρχικά στην Μεγάλη Βρετανία, απ' όπου και ξεκίνησε, και στην συνέχεια σε ολόκληρη την υφήλιο, οι καλλιτέχνες της Αδελφότητας των Προ-Ραφαηλιτών (των ζωγράφων, με άλλα λόγια, που επιχείρησααν να ανατρέψουν όλα όσα ο Ραφαήλ έφερε με το έργο του στην παγκόσμια τέχνη), αισθάνθηκαν την ανάγκη να αναζητήσουν άλλα, λιγότερο υλιστικά και σύγχρονα θέματα, καταλήγοντας σε βιβλικές μορφές και θεματολογία βγαλμένα από τις μακρινές σελίδες της μυθολογίας.
Οι Προ-Ραφαηλίτες πίστευαν ακράδαντα πως τα μόνα πράγματα που οφείλουν να σε συγκινούν σε αυτή τη ζωή ήταν όσα έλεγαν την απόλυτη αλήθεια και πήγαζαν μόνο από την καρδιά. Υπό αυτή την έννοια θα μπορούσαμε εύκολα να υποστηρίξουμε ότι υπήρξαν οι αιώνια ρομαντικοί στην ιστορία της τέχνης, εκείνοι που η ψυχή τους πάντα έλιωνε μπροστά σε μία τρυφερή ιστορία με Ιππότες και νεραϊδες, όμορφα κάστρα και στοιχειωμένες λίμνες. Αν ήταν τραγούδι θα ήταν κάποιο τραγούδι των Rainbow, αν ήταν ποίημα θα ήταν κάποιος στίχος για τον βασιλιά Αρθούρο που ψάχνει το Ιερό Δισκοπότηρο.
Μεγαλοί νοσταλγοί του Μεσαιώνα και της μυθικής ομορφιάς των παραμυθιών, οι Προ-Ραφαηλίτες αγάπησαν με πάθος την λογοτεχνία και όλες τις αναφορές που η τελευταία είχε να προσφέρει στην εικαστική τέχνη τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο πιο γνωστός ίσως πίνακας του κινήματος, η Οφηλία του Τζων Έβερετ Μίλαι, βασισμένος στον χαρακτήρα από τον Άμλετ του Ουίλιαμ Σαίξπηρ.
Οι μεγαλύτεροι αναλυτές της παγκόσμιας τέχνης, μάλλον, θα έρθουν σήμερα για να σου πουν ότι ο Ραφαήλ τελικά «νίκησε», παρέα με όλα τα τεράστια έργα του και όλες τις ασυναγνώστες τεχνικές του γύρω από την αποτύπωση της ασύλληπτης, της πέρα από κάθε ανθρώπινης λογικής, ομορφιά. Σύμμαχους είχε τους ομοίους του, τους ζωγράφους που ταυτίστηκαν με την έννοια της ιδιοφυϊας στην παγκόσμια ζωγραφική. Συνεπώς οι Προ-Ραφαηλίτες «έχασαν», διατηρώντας την δόξα και την λάμψη τους στο μυαλό και την συνείδηση των πιο μιημένων στα θέματα της ιστορίας τέχνης που τους λογίζουν πάντα ως μία σημαντική, πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση.
Αν οι ίδιοι ζούσαν το 2019 το μόνο σίγουρο είναι πως θα αδιαφορούσαν για όλα αυτά, αδυνατώντας να σταματήσουν να υποστηρίζουν τα πιστεύω τους. Έτσι κι αλλιώς ο ρομαντισμός είναι το σημείο εκείνο όπου όλες οι χρυσές τομές του σύμπαντος και οι μαθηματικοί κανόνες περί τέλειων αναλογιών στο ανθρώπινο σώμα και το πρόσωπο, έρχονται για να πεθάνουν, γονατίζοντας μπροστά στην δύναμη των συναισθημάτων και της καρδιάς.
Ακολουθήστε το WomanTOC στο Instagram.
