Tι σημαίνουν οι ανοιγματικοί, σουρεαλιστικοί, μόνιμα ονειρικοί πίνακες του σπουδαίου Βέλγου ζωγράφου Ρενέ Μαγκρίτ; Ο ίδιος είχε δηλώσει για τα έργα του πως όσο κι αν εμείς αναζητάμε κάποια εξήγηση αυτό είναι μάταιο. Πολύ απλά γιατί: "Οι πίνακές μου δεν σημαίνουν κάτι, επειδή και το μυστήριο δεν σημαίνει κάτι – είναι απλά άγνωστο".
O μεγάλος καλλιτέχνης γεννήθηκε στις 21 Νοεμβρίου του 1898, δύο μόλις χρόνια πριν την αλλαγή του αιώνα, στη μικρή πόλη Λεσίν του Βελγίου. Παράτησε το σχολείο σε πολύ νεαρή ηλικία καθώς θεωρούσε ότι δεν του προσφέρει τίποτα και λίγο αργότερα έδωσε εξετάσεις και περνάει στη Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών στις Βρυξέλλες, όπου φοίτησε από το 1916 έως το 1918.
Ο ίδιος θα πει αργότερα είναι η πρώτη μεγάλη επιρροή στη ζωή του υπήρξε ο Ισπανός ζωγράφος Πάμπλο Πικάσο, αλλά τελικά ήταν ένας άλλος καλλιτέχνης που τον καθόρισε και αποτέλεσε σπουδαίο αντίκτυπο σε ολόκληρο το έργο του. Το 1922 ο Μαγκρίτ θα έρθει σε επαφή με τους πίνακες του Τζόρτζιο ντε Κίρικο και θα μαγευτεί. Οι σκιές που ακολουθούν τις μορφές, αλλά και οι έντονοι συμβολισμοί του Ιταλού ζωγράφου καθορίζουν από εκείνη τη στιγμή τις σκέψεις και το όραμα του Ρενέ.
Έχοντας ήδη κάνει μερικές μικρές, ατομικές εκθέσεις σε διάφορες πόλεις του Βελγίου, ο Μαγκρίτ πραγματοποιεί το 1927 την πρώτη του ατομική έκθεση στις Βρυξέλλες, ένα μεγάλο γεγονός στην καριέρα του. Παρόλα αυτά η δουλειά του δεν γίνεται αποδεκτή από τους κριτικούς της εποχής του και τα σχόλια είναι πάρα πολύ αρνητικά. Αισθανόμενος ότι περίγυρος του αδυνατεί να τον καταλάβει, ο Μαγκρίτ φεύγει απογοητευμένος για το Παρίσι, αναζητώντας μία νέα πραγματικότητα, αλλά και έναν νέο κύκλο κοινωνικών συναναστροφών.
Σύντομα η επιλογή του θα δικαιωθεί. Εκεί ο Βέλγος καλλιτέχνης συναντά τον διάσημο Γάλλο συγγραφέα Αντρέ Μπρετόν, ο οποίος θα τον εισάγει στον μαγικό, εξωπραγματικό κόσμο του σουρεαλισμού, δίνοντας μία νέα διάσταση στο έργο και τις ιδέες του.
Από τότε η ονειρική διάσταση γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι σε όλες τις απεικονίσεις του Μαγκρίτ. Ο ίδιος βρίσκει συνεχώς νέους τρόπους για να δίνει μία μαγική έννοια σε κάθε καθημερινό αντικείμενο που θα μπορούσε κανείς να συναντήσει, από τις ομπρέλες που κρατάμε όταν βρέχει μέχρι τα καπέλα, τα μήλα, τα αυγά και τον πεντακάθαρο μπλε ουρανό. Όλα μοιάζουν να ξεφεύγουν από την καθημερινή ζωή και να μεταφέρονται με έναν μοναδικό τρόπο στον κόσμο των ονείρων.
"Το να είσαι σουρεαλιστής σημαίνει ότι απαγορεύεις στον εγκέφαλό σου να θυμάται όσα έχεις δει και ότι είσαι πάντα σε επιφυλακή για αυτό που ποτέ δεν υπήρξε", δήλωσε χαρακτηριστικά. Ένα από αυτά τα έργα, αποτελεί και ο πίνακας "Οι Εραστές ΙΙ", που ζωγράφισε το 1928.
Στον συγκεκριμένο πίνακα, το πιο διάσημο και αναγνωρίσιμο ίσως έργο του μεγάλου σουρεαλιστή δημιουργού, ο Μαγκρίτ έχει ζωγραφίσει δύο φιγούρες με τα πρόσωπα καλυμμένα από ένα λευκό πανί. Οι δύο ερωτευμένοι προσπαθούν να φιληθούν, αλλά μοιάζει ανέφικτο, Ένα λευκό πανί –που μοιάζει με σάβανο- καλύπτει τα πρόσωπα τους , καθιστώντας τους ανίκανους να ακουμπήσουν πραγματικά ο ένας τα χείλη του άλλου. Το ύφασμα είναι σαν να διαχωρίζει τις μορφές για πάντα.
Είναι απορίας άξιο πώς μία τόσο ερωτική, έντονα συναισθηματική εικόνα κρύβει από πίσω της μία μακάβρια ιστορία. Η μητέρα του Μαγκρίτ, Ρεγγίνα, έπασχε σε όλη τη ζωή της από κατάθλιψη. Είχε αποπειραθεί να αυτοκτονήσει ήδη μία φορά, οδηγώντας τον πατέρα του ζωγράφου να την κλειδώνει συχνά στο δωμάτιο της. Μία μέρα του 1912, όμως, κατάφερε να δραπετεύσει και αυτοκτόνησε, πέφτοντας στο ποταμό Σαμπρ, στο Βέλγιο. Ο Ρενέ ήταν τότε μόλις δεκατεσσάρων ετών. Λέγεται πως ήταν παρών όταν το σώμα της ανασύρθηκε από το ποτάμι. Καθώς, οι αρχές την ανέσυραν από το νερό, η λευκή νυχτικιά της είχε καλύψει ολόκληρο το πρόσωπο της, αφήνοντας το υπόλοιπο σώμα της γυμνό. Αυτή η εικόνα σημάδεψε τον Ρενέ, ο οποίος την αναπαρήγαγε ξανά και ξανά ως μοτίβο σε πολλούς πίνακες του.
Απόσπασμα από συνέντευξη του Ρενέ Μαγκρίτ:
Βέβαια σε όλο αυτό υπάρχει και ο αντίλογος. Μελετητές της εποχής μας αμφισβητούν έντονα την παραπάνω εκδοχή, υποστηρίζοντας ότι δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα ψέμμα της νοσοκόμας του. Παρόλα αυτά, υπάρχουν κι άλλα στοιχεία που ενισχύουν τον θρύλο. Το μοτίβο με τα πρόσωπα που είναι καλυμμένα με πανί παρουσιάζεται σε αρκετά έργα του ζωγράφου κάτι που αποδεικνύει ότι ο Μαγκρίτ έκρυβε μία εμμονή με αυτή την εικόνα.
Επιπλέον, αξίζει εδώ να σημειωθεί πως η Ρεγγίνα είχε εργαστεί και ως καπελού, πριν παντρευτεί τον πατέρα του καλλιτέχνη, μία λεπτομέρεια που είναι δύσκολο να μη συνδεθεί με τη μανία του Μαγκρίτ για τα καπέλα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο η απώλεια της μητέρας του σε τόσο νεαρή ηλικία είναι κάτι που τον σημάδευσε πολύ βαθιά.
Δείτε ένα βίντεο με μία συλλογή από 376 γνωστών και αγνώστων έργων του Ρενέ Μαγκρίτ:
Κεντρική φωτογραφία: Ο πίνακας "Εραστές ΙΙ" του Ρενέ Μαγκρίτ, 1928
