Για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα διοργανώνει έκθεση για τον Αμερικανικό Φιλελληνισμό. Διαθέσιμη και στο διαδίκτυο, εγκαινιάζεται στις 25 Μαΐου και βασίζεται σε σπάνιο αρχειακό υλικό της Γενναδείου, καθώς και σε πίνακες ζωγραφικής και φιλελληνικά αντικείμενα από μουσεία και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα.
Σε επιμέλεια της διευθύντριας της Γενναδείου, Μαρίας Γεωργοπούλου, παρουσιάζει τη δράση μεμονωμένων Αμερικανών που υποστήριξαν τον αγώνα των Ελλήνων αλλά και τις εκτενείς επιπτώσεις του κινήματος του Φιλελληνισμού στο νέο ελληνικό κράτος. Το στήσιμο και τη σκηνογραφία υπογράφουν οι Παρασκευή Γερολυμάτου και Ανδρέας Γεωργιάδης.
Οι Αμερικανοί φιλέλληνες
Τα αρχαιοελληνικά ιδεώδη της ελευθερίας και της δημοκρατίας δημιούργησαν ισχυρούς δεσμούς μεταξύ της Αμερικής και των Ελλήνων επαναστατών, που αποτυπώνονται και στον «Ύμνο της Ελευθερίας» του Δ. Σολωμού: «Γκαρδιακά χαροποιήθη/και του Βάσιγκτον η γη, /και τα σίδερα ενθυμήθη /που την έδεναν και αυτή».
Συγκινημένοι από την εξέγερση των Ελλήνων ενάντια στην οθωμανική κυριαρχία, οι Αμερικανοί φιλέλληνες πυροδότησαν το δημόσιο αίσθημα και τη συμπάθεια υπέρ της Ελλάδας, συγκέντρωσαν χρήματα και προμήθειες για να βοηθήσουν τον αγώνα και πίεσαν τους πολιτικούς τους εκπροσώπους να αναγνωρίσουν την ελληνική ανεξαρτησία.
Λόγω της κυβερνητικής πολιτικής ουδετερότητας που καθιερώθηκε από το δόγμα Monroe (Δεκέμβριος 1823), η αμερικανική βοήθεια προς την Ελλάδα δεν ήρθε από το κράτος, αλλά από ιδιώτες που στήριξαν την Ελληνική Επανάσταση ιδρύοντας Φιλελληνικά Κομιτάτα σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ζέση με την οποία οι Αμερικανοί έσπευσαν να συγκεντρώσουν χρήματα, ρουχισμό και τρόφιμα για τον άμαχο ελληνικό πληθυσμό ονομάστηκε «ελληνικός πυρετός» και προσέφερε ανακούφιση σε μεγάλο μέρος του άμαχου πληθυσμού στην Ελλάδα.
Η ζέση με την οποία έσπευσαν να συγκεντρώσουν χρήματα, ρουχισμό και τρόφιμα για τον άμαχο ελληνικό πληθυσμό ονομάστηκε «ελληνικός πυρετός»
Ο σημαντικός Έλληνας διανοούμενος Αδαμάντιος Κοραής οραματιζόταν μια δημοκρατική Ελλάδα, που θα ανακτούσε τη δόξα της Χρυσής Εποχής του Περικλή. Για να αποκρυσταλλώσει τα πολιτικά του σχέδια το 1823 αντάλλαξε απόψεις για την Ελληνική Επανάσταση και το Σύνταγμα με τον πατέρα του αμερικανικού έθνους, Thomas Jefferson, βαθύ γνώστη των κλασικών σπουδών. Η κλασική παιδεία και η μελέτη του Ελληνισμού που άκμασε το 18ο αιώνα στην Ευρώπη και στην Αμερική εκφράστηκε κυρίως μέσω της λογοτεχνίας, της τέχνης και της αρχιτεκτονικής και δημιούργησε πρόσφορο έδαφος για την υποστήριξη των Ελλήνων επαναστατών.
Στις 25 Μαΐου 1821, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, εξ ονόματος της Μεσσηνιακής Γερουσίας, απηύθυνε επιστολή στον τότε υπουργό Εξωτερικών John Quincy Adams, η οποία δημοσιεύθηκε σε αμερικανικές εφημερίδες, ζητώντας ηθική υποστήριξη. Απευθύνοντας έκκληση προς τους «πολίτες της Αμερικής» να βοηθήσουν τους Έλληνες να «απαλλάξουν την Ελλάδα από τους βάρβαρους», ο Μαυρομιχάλης επικαλέστηκε επιδέξια τη συγγένεια της αμερικανικής και της αρχαίας ελληνικής ελευθερίας: «Εις τον τόπον σας εδιάλεξε να κατοική η ελευθερία, από μόνους εσάς λατρευομένη, καθώς ελατρεύετο από τους πατέρας μας». Ακολουθώντας τη συμβουλή του Κοραή, η πρώτη αυτή έκκληση προς την Αμερική για αναγνώριση και υποστήριξη απευθύνθηκε προς τον νεαρό καθηγητή Edward Everett (1794-1865), ο οποίος ήταν ο πρώτος κάτοχος της έδρας Ελληνικής Λογοτεχνίας Eliot στο Χάρβαρντ και είχε περάσει δύο χρόνια στην Ελλάδα πριν αναλάβει τη θέση του.
Η σκληρότητα του πολέμου, ειδικά η σφαγή της Χίου, και ο θάνατος του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι ενέπνευσαν πολλούς νέους Αμερικανούς να συνταχθούν με τους Έλληνες επαναστάτες. Μια χούφτα Αμερικανοί φιλέλληνες ταξίδεψαν κιόλας προκειμένου να πολεμήσουν στο πλευρό των Ελλήνων. Ο Νεοϋορκέζος George Jarvis έγινε αντιστράτηγος στις ελληνικές δυνάμεις, γνωστός ως «Καπετάν Ζέρβης». Στο σύνταγμά του υπηρετούσε επίσης ο Jonathan Pekham Miller από το Βερμόντ.
Ο πιο σημαντικός από τους Αμερικανούς φιλέλληνες όμως ήταν ο Samuel Gridley Howe, ένας γιατρός από τη Βοστώνη που ήρθε στην Ελλάδα μετά την αποφοίτησή του από το Χάρβαρντ το 1824. Ο Howe υπηρέτησε ως επικεφαλής χειρουργός του ελληνικού στρατού πριν επιστρέψει στη Βοστώνη για να αναλάβει τη διοίκηση της Σχολής Τυφλών Perkins, αλλά έμεινε για πάντα αφοσιωμένος στην Ελλάδα και μάλιστα επέστρεψε το 1866 για να συνδράμει την εξέγερση των Κρητικών – το σημείο όπου κλείνει η έκθεση.
Η έκθεση χρηματοδοτήθηκε από την Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ελλάδα, στο πλαίσιο των προγραμμάτων της για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση με τίτλο «ΗΠΑ & Ελλάδα: Γιορτάζοντας 200 χρόνια φιλίας», από Επιτρόπους της Γενναδείου Βιβλιοθήκης και άλλους υποστηρικτές του έργου της Γενναδείου Βιβλιοθήκης.
Info
Διάρκεια έκθεσης: 25 Μαΐου - 12 Δεκεμβρίου 2021. Ώρες λειτουργίας: Πέμπτη-Κυριακή 12.00-18.00. Είσοδος ελεύθερη. Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη - Πτέρυγα Ι. Μακρυγιάννης, Σουηδίας 54, Αθήνα, τηλ. 210 7210536, www.gennadius.gr
Ακολουθήστε το WomanToc στο Instagram
κεντρική φωτό: Μαθήτριες της Σχολής Χιλλ επισκέπτονται την Ακρόπολη (περ. 1860), φωτ. Φίλιππος Μαργαρίτης. Συλλογή Λένας Ιωαννίδη, Αρχείο της Σχολής Χιλλ
