"Εδώ Λιλιπούπολη, εδώ Λιλιπούλη, σας μιλάει ο δημοσιογράφος Μπρίνης…". Οι περισσότεροι έχουμε ακούσει είτε ολόκληρες εκπομπές είτε τραγούδια από τη θρυλική ραδιοφωνική εκπομπή "Εδώ Λιλιπούπολη" που έπαιζε κάθε πρωί στις 09:30 π.μ στο Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και παιζόταν σε επανάληψη και το απόγευμα στις 17:00 μ.μ. Ξετρελαμένα ήταν τότε τα παιδιά τον δημιοσιογράφο Μπρίνη (Νίκο Τσιλούδη), τη Χιονάτη (Άννα Παναγιωτοπούλου), τον Πρίγκιπα (Λευτέρη Βογιατζή), τη Μπομπίλα (Μίρκα Παπακωσταντίνου), τη μάγισσα Μπρουνχίλντα (Σαπφώ Νοταρά) και πολλούς άλλους σπαρταριστούς ήρωες.
Σκοπός της εκπομπής ήταν αρχικά να μάθουν τα παιδιά τα χρώματα (όπως το "Ρόζα, Ροζαλία" για το ροζ χρώμα), τα μεγέθη, τις αποστάσεις διασκεδάζοντας μέσα από τραγούδια και θεατρικούς διαλόγους. Όμως, όπως θα δούμε και στη συνέχεια, τελικά η εκπομπή δεν έμεινε μόνο εκεί, αφού πληροφορούσε τα παιδιά για τα κακώς κείμενα της πολιτικής και της κοινωνίας, ώστε οι ίδιοι αύριο να δομήσουν μια άλλη πραγματικότητα.
Όμως, όπως θα δούμε και στη συνέχεια, τελικά η εκπομπή δεν έμεινε μόνο εκεί, αφού πληροφορούσε τα παιδιά για τα κακώς κείμενα της πολιτικής και της κοινωνίας, ώστε οι ίδιοι αύριο να δομήσουν μια άλλη πραγματικότητα.
Άνθρωπος- κλειδί υπήρξε βέβαια ο Μάνος Χατζηδάκις, ο οποίος ανέλαβε τη διεύθυνση του Τρίτου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας το 1975. Έχοντας ακούσει στο εξωτερικό μια ραδιοφωνική εκπομπή για παιδιά θέλησε να δημιουργήσει οπωσδήποτε μια πρωτότυπη εκπομπή για εκείνα και στην Ελλάδα. Ανέθεσε λοιπόν την εκπομπή στη Ρεγγίνα Καπετανάκη η οποία με τη συνδρομή της παιδοψυχολόγου Ελένης Βλάχου. Σχεδίασαν λοιπόν τον σκελετό της εκπομπής και την παρουσίασαν στον Χατζιδάκι, ο οποίος ενθουσιάστηκε.
Στιχουργός των τραγουδιών που ακούγονταν (κάθε μέρα και καινούργια!) ήταν η Μαριανίνα Κριεζή και μια πλειάδα νέων τότε δημιουργών που σήμερα όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά μέσα από το έργο τους: Λένα Πλάτωνος, Νίκος Κυπουργός, Νίκος Χριστοδούλου στη σύνθεση και στην ερμηνεία οι Σαβίνα Γιαννάτου, Αντώνης Κοντογεωργίου, Νένα Βενετσάνου. Ναι, μια dream team καλλιεργημένων και ταλαντούχων ανθρώπων στην υπηρεσία των παιδιών.
Η εκπομπή τέθηκε υπό την προστασία του και ξεκίνησε το 1976, ωστόσο δέχτηκε εξαρχής πόλεμο από τους ακροατές του Τρίτου Προγράμματος και η ακροαματικότητά της ήταν χαμηλή. Ακόμα και οι ίδιοι οι συντελεστές είχαν απογοητευτεί. Όμως ο Μάνος Χατζηδάκις ήταν αμετακίνητος. Και απ’ ό,τι αποδείχτηκε ορθώς. Ο ίδιος ενέταξε τότε στο δυναμικό την Άννα Παναγιωτοπούλου για να προσδώσει θεατρικότητα στα κείμενα και στους διαλόγους. Έκτοτε άρχισε η ανοδική πορεία μιας επαναστατικής εκπομπής που αντιμετώπισε τα παιδιά ως αντάξιους συνομιλητές και νοήμονες ανθρώπους. Σχεδόν κανείς ως τότε δεν είχε δουλέψει με τόση προσήλωση και ζήλο για το παιδικό κοινό.
Ο ίδιος ενέταξε τότε στο δυναμικό την Άννα Παναγιωτοπούλου για να προσδώσει θεατρικότητα στα κείμενα και στους διαλόγους. Έκτοτε άρχισε η ανοδική πορεία μιας επαναστατικής εκπομπής που αντιμετώπισε τα παιδιά ως αντάξιους συνομιλητές και νοήμονες ανθρώπους. Σχεδόν κανείς ως τότε δεν είχε δουλέψει με τόση προσήλωση και ζήλο για το παιδικό κοινό.
Οι καλλιτέχνες απολάμβαναν πλήρη ελευθερία στη δημιουργία του έργου της. Με τον χρόνο άρχισαν μάλιστα να εμπλουτίζουν το σενάριο και με πολιτικές αναφορές και γεγονότα της εποχής. Να μιλούν δηλαδή έμμεσα, μέσω παραλληλισμών για τα κακώς κείμενα όπως για την κατασκευή της Λεωφόρου Συγγρού που ποτέ δεν τελείωνε. Συγκεκριμένα ο Νίκος Δήμου έγραφε το 1979 σχετικά στο περιοδικό "Επίκαιρα": "το βουνό Λιλιμπάγια θα μπορούσε να είναι ο Όλυμπος, ενώ το Πόρτο Λίλι θα μπορούσε να είναι ο Πειραιάς. Τα πρόσωπα έχουν, επίσης, εμφανείς συμβολισμούς: ο Δήμαρχος Χαρχούδας είναι ο πονηρός πολιτικάντης που εξαπατά τους πολίτες του με δήθεν υπηρεσίες που "εξυπηρετούν" τον πολίτη (ενώ στην πραγματικότητα τον απομυζούν), φτιάχνει και ξαναφτιάχνει τη "λεωφόρο Γαλάζιας Πεταλούδας" (εμφανής παραλληλισμός της κατασκευής της Λεωφόρου Συγγρού εκείνη την εποχή)". Η Μαριανίνα Κριεζή αναφέρει χαρακτηριστικά πως "...άρχισαν οι ήρωες να αποκτούν χαρακτήρα. Άρχισε να αλλάζει η θεματολογία. Η "Λιλιπούπολη" πήρε πολιτική διάσταση, συνέβαιναν γεγονότα, γίνονταν εκλογές όπως τις κάνουν οι μεγάλοι".
Κάποια στιγμή, σύμφωνα με το σενάριο της σειράς, ο Δυστροπόπιγκας, ένας από τους ήρωες, αποφάσισε να διεκδικήσει την εξουσία της Λιλιπούπολης από τον δήμαρχό της Χαρχούδα. Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε πολιτικά προβλήματα. Ο Χαρχούδας συνδέθηκε με τη Δεξιά Κυβέρνηση ενώ ο Δυστροπόπιγκας με την Αριστερά αντιπολίτευση. Τα κόμματα, κυρίως η τότε Κυβέρνηση, και μία μερίδα του Τύπου άρχισαν να σχολιάζουν έντονα την σειρά, κατηγορώντας την ως κομμουνιστική προπαγάνδα. Η αντίδραση από τους Τσαλδάρη και Λαμπρία ήταν έντονη, ενώ ο Αβέρωφ είχε δηλώσει: "Ακούμε τη "Λιλιπούπολη" και νομίζουμε ότι ακούμε Ράδιο Μόσχα!". Η επερώτηση στη βουλή του Τσαλδάρη οδήγησε τον στη δημιουργία της δικής του "Τσαλδαρούπολης", στην Ελευθεροτυπία, που άφησε εποχή.
Τα κόμματα, κυρίως η τότε Κυβέρνηση, και μία μερίδα του Τύπου άρχισαν να σχολιάζουν έντονα την σειρά, κατηγορώντας την ως κομμουνιστική προπαγάνδα. Η αντίδραση από τους Τσαλδάρη και Λαμπρία ήταν έντονη, ενώ ο Αβέρωφ είχε δηλώσει: "Ακούμε τη "Λιλιπούπολη" και νομίζουμε ότι ακούμε Ράδιο Μόσχα!". Η επερώτηση στη βουλή του Τσαλδάρη οδήγησε τον στη δημιουργία της δικής του "Τσαλδαρούπολης", στην Ελευθεροτυπία, που άφησε εποχή.
Στην ιστορία έχει μείνει ο διαπληκτισμός του Χατζηδάκι με τον Τσαλδάρη. Ο Τσαλδάρης είχε καλέσει επανειλημμένα στον σταθμό για να μάθει τι έκρυβαν οι ερωτήσεις του Δήμαρχου Χαρχούδα (κάντε το εικόνα τώρα) και τελικά ζήτησε τον ίδιο τον Χατζηδάκι. Όταν τον ενημέρωσε η γραμματέας του πως έχει τον Τσαλδάρη στο τηλέφωνο, ο Χατζηδάκις είπε μέσα από το γραφείο του "να του πεις να πάει στον διάολο". "Άκουσα, άκουσα" απάντησε ο Τσαλδάρης στη γραμματέα του Χατζηδάκι. Το έμαθαν λοιπόν οι δημοσιογράφοι και πήραν τηλέφωνο τον Τσαλδάρη. Εκείνος τούς είπε με στόμφο "σε μια ευνομούμενη Πολιτεία ο Διευθυντής ενός ραδιοφωνικού προγράμματος αν τυχόν διαφωνεί με τον προϊστάμενο Υπουργό του, οφείλει να παραιτηθεί". Όταν μετά ζήτησαν σχόλιο του Χατζηδάκι εκείνος απάντησε: "σε μια ευνομούμενη Πολιτεία ο Προϊστάμενος Υπουργός πρέπει να απολύσει τον Διευθυντή ενός ραδιοφωνικού προγράμματος αν έχει τα κότσια".
Ο Χατζηδάκις απορροφούσε όλους τους κραδασμούς και δεν ενημέρωνε ποτέ τους συντελεστές της εκπομπής ώστε να μην αυτολογοκριθούν και να δημιουργούν απερίσπαστοι. Σε κείμενό του είχε χαρακτηρίσει τη "Λιλιπούπολη": "(…) γέννημα μιας φιλελεύθερης και πειραματικής ραδιοφωνίας από τη μία, του Τρίτου Προγράμματος, και από την άλλη μιας ομάδας νέων ανθρώπων με πολύ ταλέντο που συγκεντρώθηκαν στο Τρίτο και δούλεψαν ελεύθερα, με κέφι, με αξιοπρέπεια και αυτοσεβασμό. Αυτό βέβαια δεν στάθηκε εμπόδιο στο να εξοργιστεί η αντιδραστική παραδημοσιογραφία του ελληνικού Τύπου που χαρακτήρισε τη "Λιλιπούπολη"... κομμουνιστική. Ίσως γιατί πρώτη φορά κάποιοι μιλούσαν στα παιδιά υπεύθυνα με καθαρή ποιητική γλώσσα. Θίγοντας (με τον τρόπο αυτόν) θέματα που βασανίζουν και πονάνε τον τόπο και όχι ως εκπαιδευτικοί ή γονείς ανόητοι που συμπεριφέρονται στα παιδιά λες και αποτείνονται σε υπανάπτυκτους και ατελείς οργανισμούς με θέματα ανώδυνα και γλώσσα απονεκρωμένη και συμβατική".
Η σειρά τελικά δεν άντεξε στο κυνήγι μαγισσών και στις πολιτικές πιέσεις αλλά και τις δικαστικές διαμάχες και σταμάτησε το 1980. Από τις περίπου 400 εκπομπές διασώθηκαν δυστυχώς μόνο 74. Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε για πρώτη φορά ο δίσκος με τα τραγούδια της που έχουν γίνει μέρος της πολιτισμικής μας ταυτότητας και σημείο αναφοράς στην εκπαίδευση και στα ΜΜΕ.
Κεντρική φωτογραφία και βίντεο από το αρχείο της ΕΡΤ
Ακολουθήστε το Woman Toc στο Instagram
