Αν αναλογιστούμε το δρόμο που έχουν διανύσει οι γυναίκες για τα δικαιώματά τους, το μυαλό μας θα γυρίσει 100 χρόνια πίσω, στις σουφραζέτες. Αυτό που σήμερα μοιάζει αυτονόητο, το δικαίωμα στην ισότητα και την ψήφο πριν από 100 χρόνια ήταν απαγορευμένη ουτοπία.
Χρωστάμε στις σουφραζέτες, -έναν όρο που επινόησε η εφημερίδα Daily Mail σαν έναν υποτιμητικό χαρακτηρισμό για τα μέλη του κινήματος υπέρ του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες, το οποίο δραστηριοποιήθηκε στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα στο Ηνωμένο Βασίλειο-, σε αυτές τις έξυπνες, μορφωμένες, δυναμικές, κομψές γυναίκες ένα δικαίωμα που άλλαξε την ιστορία, δημιούργησε άλλες δυναμικές στην κοινωνία, την πολιτική την τέχνη και την καθημερινή ζωή.
Οι σουφραζέτες πέρα από τα δικαιώματα έδωσαν μάχες για να ανατρέψουν τα στερεότυπα που ήθελαν τις γυναίκες να μένουν στη σκιά. Στη Μεγάλη Βρετανία ειδικά, ήταν ιδιαίτερα μαχητικές. Από τις μορφές που ξεχώρισαν σε αυτό τον αγώνα ήταν ήδη από το 1903 η Έμελιν Πάνκχερστ και οι κόρες της Κρίσταμπελ και Σίλβια, οι οποίες είχαν ιδρύσει την Κοινωνική και Πολιτική Ένωση Γυναικών.
Ήταν χαρισματικές, εξαιρετικά πρότυπα και κατάφεραν να γίνουν λαϊκές ηρωίδες. Τα θηλυκά μέλη της οικογένειας Πάνκχερστ κατάφεραν να κινητοποιήσουν πολλές γυναίκες από όλα τα κοινωνικά στρώματα και από διαφορετικές ηλικίες. Σύνθημα τους ήταν «πράξεις αντί λόγια». Οι πιο ακραίες ανάμεσά τους έσπαγαν τζαμαρίες, ανατίναζαν γραμματοκιβώτια, άναβαν φωτιές σε άδεια κτήρια. Ο «αντίλογος» ήταν σκληρός. Συλλήψεις, ξύλο, φυλακίσεις. Τα κατάφεραν εν μέρει το 1918 πριν από εκατό χρόνια, όταν το δικαίωμα ψήφου έγινε πραγματικότητα. Όχι για όλες. Για αυτές που ήταν πάνω από 30 χρόνων και διέθεταν μια ορισμένη περιουσία. Ωστόσο οι γυναίκες μπορούσαν έστω και μερικώς να ψηφίζουν στις βουλευτικές εκλογές. 8,4 εκατομμύρια γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα ψήφου.
Η Νέα Ζηλανδία ήταν η πρώτη αυτοδιοικούμενη χώρα που εκχώρησε ψήφο στις γυναίκες, όταν το 1893 επιτράπηκε σε όλες τις γυναίκες άνω των 21 να ψηφίσουν στις κοινοβουλευτικές εκλογές.
Να σημειώσουμε ότι στην Ελλάδα το αντίστοιχο δικαίωμα θεσπίστηκε το 1952.
Καθώς πολλοί πιστεύουν ακόμα και σήμερα πως οι σουφραζέτες ήταν εκκεντρικές και επιθετικές η αποκατάστασή τους θεωρείται απαραίτητη. Δεν ήταν τα «εξωτικά πουλιά» που νομίζουμε. Οι σουφραζέτες ήταν συνήθως γυναίκες από τη μεσαία τάξη, με επισφαλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση, οι οποίες επιθυμούσαν να βελτιώσουν τις ζωές τους. Μέχρι ο όρος να χάσει την πρώτη και αρνητική σημασία του ο δρόμος ήταν μακρύς. Όσοι τάσσονταν κατά του κινήματος υποστήριζαν πως δεν έπρεπε να δοθεί δικαίωμα ψήφου στις σουφραζέτες, επειδή ήταν υπερβολικά συναισθηματικές και ανίκανες για ορθολογική σκέψη, σε αντίθεση με τους άντρες.
Στις αρχές του εικοστού αιώνα ως και τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, περίπου χίλιες σουφραζέτες ήταν φυλακισμένες στη Βρετανία. Η ζωή των γυναικών άλλαξε τον εικοστό αιώνα με το ξέσπασμα του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Σημειώθηκε έλλειψη ικανών και αρτιμελών αντρών, με αποτέλεσμα οι γυναίκες να αναλάβουν πολλούς παραδοσιακά αντρικούς ρόλους. Η ιστορική εξέλιξη ήταν αυτή που κατέδειξε τις νέες δυνατότητες των γυναικών.
Στην Ελλάδα, παρ' όλο που οι αντίστοιχες εξελίξεις ήρθαν πολύ αργότερα, η δημοσιογράφος Καλλιρρόη Παρέν ήταν η πρώτη που ανακίνησε το θέμα της παραχώρησης του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες ήδη από τη δεκαετία του 1890. Παράλληλα, οι αγώνες που έδιναν οι σουφραζέτες οδήγησαν τον Τίμο Μωραϊτίνη να γράψει την «Πρωθυπουργίνα», ένα νούμερο επιθεώρησης που χάλασε κόσμο στα «Νέα Παναθήναια». Ταυτόχρονα, ενέπνευσε τον Μπάμπη Αννινο να γράψει το περίφημο τραγούδι «Νέα Γυναίκα» με το οποίο η 19χρονη Μαρίκα Κοτοπούλη άφησε εποχή στα 1908 ενώ τραγουδιέται ως σήμερα.
Ακούστε το:
