Χωμένη έντεχνα μέσα στα χρώματα ενός από τους πιο διάσημους πίνακες στην ιστορία της μοντέρνας ζωγραφικής, μία αινιγματική, παράξενη φράση αποτελούμενη από 8 λέξεις συνολικά προβλημάτισε τους αναλυτικές και τους ιστορικούς τέχνης για πάνω από έναν ολόκληρο αιώνα, ποτίζοντας με σκοτεινό μυστήριο τον περίφημη «Κραυγή» του Έντβαρτ Μουνκ.
Όλα άρχισαν το 1904 όταν ένας Δανός κριτικός τέχνης χάζευε τον πίνακα και παρατήρησε μία φράση σαν γράφιτι γραμμένη πάνω στα «ρευστά», κόκκινα σύννεφα του σπουδαίου εξπρεσσιονιστικού έργου. Η φράση λέει: «Can only have been painted by a madman» («Μπορούσε να τον έχει ζωγραφίσει μόνο ένας τρελός»). Σύμφωνα με τα άμεσα συμπεράσματα των ειδικών, η συγκεκριμένη φράση τοποθετήθηκε εκεί λίγα χρόνια μετά την πρώτη παρουσίαση του έργου από τον Μουνκ και μπορεί να γράφτηκε είτε από τον ίδιο τον ζωγράφο, είτε από κάποιον φιλότεχνο της εποχής, ο οποίος σοκαρίστηκε από το περιεχόμενο του έργου. Παρόλα αυτά, πλέον μία λεπτομερής σύγκριση ανάμεσα στον γραφικό χαρακτήρα του καλλιτέχνη και στη μυστηριώδη φράση επιβεβαίωσε πως πράγματι ήταν ο ίδιος ο Μουνκ που έγραψε αυτές τις 8 λέξεις πάνω στα κόκκινα σύννεφα.
Ως κομμάτι της δράσης του στο πλαίσιο του Νορβηγικού Εξπρεσσιονισμού, ο Μουνκ φιλοτέχνησε πολλές διαφορετικές εκδοχές της «Κραυγής» μέσα στο πέρασμα του χρόνου. Ο πίνακας με το κρυμμένο μήνυμα πάντως είναι σίγουρα ο πρωτότυπος, ένα αριστούργημα το οποίο ολοκληρώθηκε το 1983. Όπως έχει πει ο ίδιος ο καλλιτέχνης, η έμπνεση του γεννήθηκε μέσα το μία μέρα που περπατούσε στο ηλιοβασίλεμα και είδε μπροστά του μία ανατριχιαστική φιγούρα, σαν οπτασία. Πράγματι, ο τρόμος που ήθελε να εκφράσει ο Μουνκ έγινε αντιληπτός στο κοινό εκείνης της περιόδου, ένα κοινό που αισθάνθηκε αμηχανία και αποστροφή μπροστά στην σοκαριστική, κεντρική μορφή του πίνακα. Αρκετοί, μάλιστα, σχολίασαν πως το έργο είναι αντιπροσωπευτικό της ταραγμένης ψυχικής υγείας του ζωγράφου και αυτός ήταν ένας από τους βασικούς λόγους που οι ακαδημαϊκοί πίστευαν αρχικά ότι κάποιος τρίτος είχε γράψει την αινιγματική φράση πάνω στον πίνακα.
Με την Εθνική Πινακοθήκη του Όσλο να παραμένει κλειστή για επισκευές, οι υπεύθυνοι του μουσείου βρήκαν την ευκαιρία να ασχοληθούν με το μυστήριο του πίνακα πιο ενδελεχώς. Αυτή η έρευνα απέδειξε με κάθε βεβαιότητα ότι τα γράμματα ανήκουν στον ίδιο τον Έντβαρντ Μουνκ, ο οποίο αποκαλούσε τον εαυτό του «τρελό». Γιατί όμως ο ζωγράφος να κρύψει με αυτόν τον τρόπο μία τέτοια φράση πάνω στο ίδιο του το έργο; Είναι γνωστό ότι ο Μουνκ είχε δεχθεί σκληρή κριτική για την ψυχική του κατάσταση τα περισσότερα χρόνια της ζωής του, καθώς προερχόταν από μία οικογένεια με πολύ βεβαρημένο ιστορικό σε ζητήματα κατάθλιψη και ψυχικών ασθενειών. Οπότε σύμφωνα με τους ειδικούς «Είναι αρκετά πιθανό ο καλλιτέχνης να πρόσθεση την επιγραφή στον πίνακα το 1895, μετά από τις πολλές αρνητικές κριτικές που δέχθηκε για τη δουλειά του».
Ο ίδιος ο Μουνκ έχει παραδεχθεί ότι υπήρξε μία βασανισμένη ψυχή που πάλεψε για χρόνια με τον αλκοολισμό και τις ψυχικές ασθένειες. Κάποτε είχε γράψει: «Η ασθένεια, η τρέλα και ο θάνατος ήταν σαν μαύρους αγγέλους που με συνόδευσαν σε ολόκληρη τη ζωή μου». Ο πιο διάσημος πίνακας του, «Η Κραυγή» ενέπνευσε, ωστόσο, δεκάδες καλλιτέχνες στην προσπάθεια τους να απεικονίσουν στα έργα τους την έννοια του τρόμου και της απόγνωστης και θεωρείται σήμερα ένα από τα σημαντικότερα έργα της μοντέρνας τέχνης. Ο Μουνκ πέθανε το 1944 ενώ η Νορβηγία βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή, αλλά πρόλαβε να χαρεί τους καρπούς του σπουδαίου έργου του, αφού είχε ήδη αναγνωριστεί καλλιτεχνικά και είδε τους πίνακες του να πωλούνται για τεράστια, χρηματικά ποσά.
Η «Κραυγή» θα πάρει και πάλι την καθιερωμένη θέση της στην Εθνική Πινακοθήκη του Όσλο το 2022, όταν η ανακαίνιση του κτιρίου θα έχει ολοκληρωθεί.
Δείτε ένα σχετικό βίντεο:
Με πληροφορίες από το MyModernMet
