Κανένας δεν περίμενε το 1992, ότι η περιπέτεια της ανέγερσης του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή θα διαρκούσε ένα τέταρτο του αιώνα. Τα καλά νέα είναι ότι πριν το Πάσχα, αναμένεται να ολοκληρωθεί η κατασκευή των σκυροδεμάτων και όλα δείχνουν ότι το μουσείο θα λειτουργήσει στις αρχές του 2017, στην οδό Ερατοσθένους δίπλα στον Άγιο Σπυρίδωνα, στο Παγκράτι.
Το κτίριο αν και καλυμμένο ακόμα με μουσαμάδες, εντυπωσιάζει τον περαστικό, ενώ όλοι αναμένουν με μεγάλο ενδιαφέρον τόσο την ολοκλήρωση ενός έργου που θα αποτελέσει ένα νέο πολιτιστικό τοπόσημο, όσο και την εμφάνιση της –σαν επτασφράγιστο μυστικό φυλαγμένης- μυθικής συλλογής των Γουλανδρή, η οποία συμπεριλαμβάνει έργα του 19ου και 20 αιώνα, αριστουργήματα των Σαγκάλ, Ροντέν, Πικάσο, Βαν Γκογκ, Τζιακομέτι, Σεζάν, Καντίνσκι, Τζάκσον Πόλοκ, Φράνσις Μπέικον, Κλέε κ.ά. Η πόλη θα αποκτήσει μια πολιτιστική «προίκα», ένα κόσμημα στο κέντρο της, ενώ οι υπεύθυνοι του Ιδρύματος δεν κρύβουν τη χαρά τους, αφού όλες οι εργασίες προχωρούν με ταχείς ρυθμούς.
Η ιστορία της ανέγερσης του μουσείου ξεκινά το 1992. Ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή δωρίζουν τη συλλογή τους με όρο να τους παραχωρηθεί ένα οικόπεδο για την ανέγερση του μουσείου. Ο τότε υπουργός Οικονομικών Μιλτιάδης Εβερτ υπέγραψε την πράξη παραχώρησης του οικοπέδου επί της Ρηγίλλης, ενώ αρχίζει μια μακρά δικαστική εμπλοκή, η οποία κρατά πέντε ολόκληρα χρόνια. Αρχικά αντιδρά ο Δήμος Αθηναίων –θέλει το οικόπεδο χώρο πρασίνου-, οι πολεοδομικές υπηρεσίες και οι κάτοικοι.
Τελικά, το 1997, όταν άρχισαν τα έργα θεμελίωσης, ήρθε στο φως το Λύκειο, το μέρος στο οποίο ιδρύθηκε η Περιπατητική Σχολή του Αριστοτέλη, και το οποίο τελικά άνοιξε ως αρχαιολογικός χώρος στο κοινό το 2014. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, συμφώνησε τότε για την ανέγερση του Μουσείου στο χώρο. Ο Βασίλης Γουλανδρής είχε αποβιώσει από το 1994 και η Ελίζα Γουλανδρή διαφώνησε, αφού ο χώρος που απέμενε ήταν μικρός.
Η δεύτερη προσπάθεια ξεκινά το 1998. Η πολιτεία προτείνει να κτιστεί το μουσείο στο πάρκο Ριζάρη. Ο διάσημος αρχιτέκτονας Μινγκ Πέι είχε εκπονήσει τα σχέδια για ένα μουσείο 10.000 τ.μ., κόστους 27 εκ. ευρώ. Και αυτές οι προσπάθειες απέβησαν άκαρπες αφού κατέληξαν σε ένα γύρο προσφυγών και διαμαρτυριών. Ο τότε υπουργός Πολιτισμού Ευάγγελος Βενιζέλος παραχωρεί το 2002 εκ νέου το οικόπεδο. Όμως έχει μεσολαβήσει ο θάνατος της Ελίζας Γουλανδρή το 2000 και μια τρίτη προσπάθεια να κτιστεί στο μουσείο στο Μετς αποτυγχάνει και αυτή. Το 2009 το Ιδρυμα Γουλανδρή ανακοίνωσε την αγορά του κτιρίου της οδού Ερατοσθένους. Το όλο εγχείρημα χρηματοδοτείται αποκλειστικά από το ίδρυμα. Το κτίριο που επελέγη είναι του 1920 και με την επέκτασή του θα είναι ένα υπερσύγχρονο μουσείο με διεθνή χαρακτήρα και σπουδαία συλλογή έργων τέχνης.
Το παλιό κτίριο, που διατηρείται ως κέλυφος, και η νέα σύγχρονη προσθήκη θα καταλαμβάνουν περί τα 7.300 τ.μ. Το πρώτο θα αποκατασταθεί και θα αναβαθμιστεί ενώ η σύγχρονη επέκταση θα επενδυθεί με πλάκες πωρόλιθου. Το έργο του μουσείου, σε συνδυασμό με την ανάπλαση της πλατείας του Αγ. Σπυρίδωνα, μπορεί να αποτελέσει μια αφετηρία σημαντικής πολεοδομικής αναβάθμισης της εγγύτερης περιοχής. Το μουσείο θα είναι 12όρωφο, με πέντε από τους ορόφους του κάτω από την επιφάνεια της γης.
Στο ισόγειο του Μουσείου θα λειτουργήσει χώρος υποδοχής, βεστιάριο και πωλητήριο. Στο μεσοπάτωμα που θα διαμορφωθεί στο νέο κτίριο θα λειτουργήσει το ένα από τα δύο καφέ του Μουσείου με πρόσβαση στον ακάλυπτο χώρο του κτιρίου που θα χρησιμοποιηθεί ως μικρός κήπος. Στη δε ταράτσα του παλιού κτιρίου, όπου η θέα στην Ακρόπολη είναι εξαιρετική, θα διαμορφωθεί το δεύτερο, υπαίθριο καφέ του Μουσείου.
Οι εκθεσιακοί χώροι του Μουσείου θα περιλαμβάνουν συνολικά πέντε επίπεδα. Στο πρώτο υπόγειο αναπτύσσονται οι περιοδικές εκθέσεις σε χώρο έκτασης 400 τ.μ. στα πρότυπα λειτουργίας του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος στην Άνδρο, ενώ στους τέσσερις ορόφους πάνω από το ισόγειο (έκτασης 1200 τ.μ.) θα φιλοξενηθεί η μόνιμη συλλογή του Ιδρύματος. Στον τελευταίο όροφο θα στεγαστούν τα γραφεία της διοίκησης. Στους λοιπούς υπόγειους ορόφους θα κατασκευαστεί θεματική βιβλιοθήκη κυρίως με βιβλία τέχνης, παιδικό εργαστήριο, ένα άρτια εξοπλισμένο αμφιθέατρο 190 θέσεων με δικό του φουαγιέ, χώροι φύλαξης και το εργαστήριο συντήρησης, μαζί με τους απαραίτητους βοηθητικούς χώρους.
Οι υπεύθυνοι του έργου υπολογίζουν ότι μέσα στο 2016, θα έχουν ολοκληρωθεί το 90% των οικοδομικών και μηχανολογικών εγκαταστάσεων. Η αρχιτεκτονική μελέτη εκπονήθηκε από το γραφείο «Ι.& Α.Βικέλα». Επί μέρους μελέτες εκπονήθηκαν από τον κ. Νίκο Μουστρούφη (αμφιθέατρο) και τον κ. Κώστα Στάικο (καφέ και πωλητήριο). Τη μελέτη διαμόρφωσης της πλατείας και πρασίνου γενικότερα την έχει αναλάβει το αρχιτεκτονικό γραφείο Studio75 και η διεύθυνση του έργου έχει ανατεθεί στην εταιρεία «Ν.Κ.Μαλατέστας & Συνεργάτες» και η Διεύθυνση Κατασκευής στην εταιρεία «Frank E. BASIL». Το κόστος του έργου (χωρίς να υπολογίζεται η αγορά του οικοπέδου) ανέρχεται στα 20.000.000 ευρώ.
Ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή συγκαταλέγονται στους σημαντικότερους συλλέκτες του κόσμου. Στην περίφημη συλλογή τους περιλαμβάνονται έργα μεγάλων ξένων και Ελλήνων καλλιτεχνών. Στη γενέτειρα του Βασίλη Γουλανδρή, στην Άνδρο, τον Ιούλιο του 1979 ίδρυσαν το εκεί Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Στις δύο πτέρυγες του μουσείου εκτίθεται μέρος της συλλογής του ιδρύματος, ενώ από το 1986 και κάθε καλοκαίρι οργανώνονται περιοδικές εκθέσεις διακεκριμένων καλλιτεχνών του 20ού αιώνα.
Η σπουδαία συλλογή έργων τέχνης του ζεύγους Γουλανδρή σε λιγότερο από ένα χρόνο, θα εκτεθεί στη θέση της, στο καλαίσθητο και λειτουργικό οικοδόμημα της Ερατοσθένους, για να γραφεί το αίσιο τέλος μιας μεγάλης περιπέτειας. Το όνειρο του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή που δεν έζησαν για να δουν το έργο τους να ολοκληρώνεται, ερχόμενο, θα προσθέσει ένα πολιτιστικό σημείο, απαραίτητο και βαρύνουσας σημασίας σε μια εξαιρετικά δύσκολη εποχή.
