Υπάρχουν φράσεις που τις χρησιμοποιούμε τόσο συχνά, τόσο μηχανικά, που μοιάζουν να υπάρχουν για να μας κάνουν να γελάμε. Μία από αυτές είναι και η πασίγνωστη "Του Κουτρούλη ο γάμος". Τη λέμε όταν κάτι γίνεται… μπάχαλο. Όταν επικρατεί πανικός, φασαρία, φωνές, ένας μικρός κοινωνικός χαμός. Αλλά, όπως συμβαίνει συχνά με τις πιο "αθώες" ελληνικές εκφράσεις, πίσω από την ατάκα κρύβεται μια ιστορία που είναι λιγότερο χαριτωμένη.
Και ναι, υπάρχει πραγματικός Κουτρούλης - τουλάχιστον έτσι μεταφέρεται στη λαϊκή παράδοση.
Η ιστορία πίσω από την ατάκα
Σύμφωνα με τη δημοφιλέστερη αφήγηση, ο "Κουτρούλης" ήταν ένας άντρας στη Μεσσήνη, ο οποίος ερωτεύτηκε μια γυναίκα που ήταν ήδη παντρεμένη. Και τότε αρχίζει η… ελληνική τραγωδία. Εκείνη λέγεται πως ζούσε έναν γάμο όπως πολλοί γάμοι της εποχής: δύσκολο, ασφυκτικό, κοινωνικά επιβεβλημένο. Ο Κουτρούλης όμως επέμεινε. Πολύ. Για χρόνια. Η διαδικασία για να λυθεί ένας γάμος εκείνη την εποχή είχε "πολύ θόρυβο", πολλές κοινωνικές αντιδράσεις, πολλές "ακές γλώσσες", και -όπως καταγράφει η λαϊκή μνήμη-έναν ολόκληρο κλοιό χωριανών που σχολίαζε, ανακατευόταν, κουτσομπόλευε και παρακολουθούσε την υπόθεση σαν ζωντανό reality show.
Όταν τελικά το ζευγάρι κατάφερε να παντρευτεί, είχε προηγηθεί "τόση φασαρία", τόση αναμπουμπούλα και τέτοια κοινωνική σύγχυση, που ο γάμος "βάφτισε" μια από τις πιο διάσημες ελληνικές εκφράσεις. Έτσι έμεινε η φράση: "Του Κουτρούλη ο γάμος" = χάος, αναστάτωση, πανζουρλισμός.
Γιατί όμως μας αρέσει τόσο πολύ αυτή η φράση;
Ίσως επειδή αποτυπώνει κάτι πολύ… ελληνικό: τη συνύπαρξη του δράματος, του κουτσομπολιού, της υπερβολής και της κοινωνικής ανάμειξης σε υποθέσεις που δεν μας αφορούν. Και έχει και αυτό το λίγο "σοκαριστικό", στοιχείο: Η περίπτωση όπου μια γυναίκα προσπαθεί να ξεφύγει από έναν κακό γάμο και αυτό… γίνεται δημόσιο θέαμα. Η φράση λοιπόν, αν και σήμερα λέγεται με χιούμορ, κουβαλάει κοινωνικό έλεγχο, πατριαρχικές αντιλήψεις, την παλιά αντίληψη ότι οι προσωπικές υποθέσεις των γυναικών ήταν υπόθεση όλου του χωριού, και την (πολύ οικεία) ελληνική συνήθεια να γίνεται χαμός για… τα πάντα.
"Του Κουτρούλη ο γάμος"
Δεν είναι απλώς μια αστεία φράση. Είναι μια μικρή ακτινογραφία της ελληνικής κοινωνίας, του κουτσομπολιού, της υπερβολής, της πίεσης πάνω στις γυναίκες, αλλά και της ανάγκης μας να κάνουμε θέαμα ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Και όσο κι αν το λέμε χαμογελώντας, ίσως αξίζει πού και πού να θυμόμαστε πως πολλές "ανάλαφρες" εκφράσεις πατούν πάνω σε ιστορίες που δεν ήταν ποτέ τόσο ανάλαφρες για όσους τις έζησαν.
