Η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, Αλεξάνδρα Πάλλη, ετοιμάζεται να συναντήσει τους θεραπευόμενούς της της ξανά από κοντά, μετά την δίμηνη σχεδόν καραντίνα και αναρωτιέται «πώς θα ’ναι άραγε η εξωλεκτική επικοινωνία με καλυμμένα πρόσωπα;».
«Πρώτο σαββατοκύριακο του Μάη. Εθιμοτυπικά η ημερομηνία που βρέχεις τα πόδια στην θάλασσα και προετοιμάζεσαι για το πρώτο μπάνιο που πλησιάζει. Φέτος στον αχό του covid 19. Δεν υπάρχει κωδικός στην άδεια εξόδου από το σπίτι που να αντιστοιχεί στην επιστροφή στην κανονικότητα.
Κυριακή πρωί στο γραφείο λοιπόν. Ήρθα να προετοιμάσω το χώρο για τις πρώτες συνεδρίες που θα αρχίσουν τις επόμενες ημέρες. Αντισηπτικά, αναδιάταξη των επίπλων στις προβλεπόμενες αποστάσεις, ένα κουτί μάσκες. Και μια μικρή αγκαλιά λουλούδια για να επιβεβαιώνουν ότι καμία απειλή δεν σταματά την άνοιξη, ούτε μέσα μας ούτε γύρω μας. Πώς θα ’ναι άραγε η εξωλεκτική επικοινωνία με καλυμμένα πρόσωπα; Πώς θα διακρίνω τους 17 μύες που ξεπετάγονται σ’ ένα χαμόγελο ή τους 43 που κοπιάζουν για έναν μορφασμό;
Στις μέρες καραντίνας δε χάθηκε η επαφή με όσους μου απευθύνθηκαν για υποστήριξη ή θεραπεία. Δημιουργήθηκε μια διαφορετική συνέχεια. Οργανώθηκε μια άλλη συνθήκη θεραπείας, μέσα από ώρες τηλεφωνημάτων ή μπροστά στην οθόνη του lap top. Γιατί και με τα ψηφιακά μέσα μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει η θεραπευτική σχέση.
Η αλήθεια είναι ότι με την τηλεφωνική υποστήριξη υπάρχει μεγάλη εξοικείωση, είναι γνωστές οι τηλεφωνικές γραμμές για έκτακτες καταστάσεις, όπως η τηλεφωνική Γραμμή Βοήθειας για τον covid 19, στην οποία έμαθα πολλά το διάστημα αυτό. Άκουσα το άγχος και την συναισθηματική δυσκολία που δεν πηγάζει από τις ψυχικές αδυναμίες που συνήθως καλούμαστε να επουλώσουμε αλλά από την πραγματικότητα. Άκουσα κάποιους που δεν έβρισκαν να μιλήσουν και η κλήση στην γραμμή βοήθειας τους ανακούφισε. Κάποιους που ένιωθαν μοναξιά, αγωνία, φόβο. Και έδωσα συμβουλές, έδωσα ενημέρωση, έδωσα πληροφορίες, κυρίως για το πώς να προστατευτούν, πώς να προφυλαχθούν, τι να κάνουν για να παραμείνουν καλά και ασφαλείς. Γιατί για τους ρεαλιστικούς φόβους η καλύτερη θεραπεία είναι οι οδηγίες για το πώς να προστατευτεί κανείς από τον ρεαλιστικό κίνδυνο.
Μου έδειξαν έναν χώρο για τον οποίο είχα ακούσει πολλά, τις φωτογραφίες στα κάδρα, ανέβηκε ο σκύλος στην αγκαλιά, μπήκε ένα μικρό αγοράκι να ανακαλύψει με ποιον μιλάει η μαμά του και να μας δείξει την ζωγραφιά του.
Για τις διαδικτυακές συνεδρίες υπάρχει διάχυτη μια επιφυλακτικότητα, ειδικά μεταξύ των ψυχολόγων που διερευνούν το ζήτημα της τεχνολογίας την ψυχοθεραπεία. Υπάρχουν αρκετοί περιορισμοί παρότι οι μελέτες δείχνουν ότι η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι αποτελεσματική και εξ αποστάσεως. Όμως αυτή την φορά η προσαρμογή ήταν αστραπιαία. Η συγκυρία της πανδημίας εκτίναξε την τόλμη και την προσαρμοστικότητά μας. Έτσι όπως και οι περισσότεροι συνάδελφοι άφησα το «ντιβάνι» για την οθόνη του υπολογιστή.
Μια αλλαγή εντυπωσιακή, μια «άυλη» συνάντηση με τους θεραπευόμενους. Δεκτή με ανακούφιση από τους ίδιους για την συνέχεια που μπόρεσε να εξασφαλιστεί μένοντας σπίτι και χωρίς έκθεση σε μετακινήσεις και χώρους με περισσότερα άτομα. Με νέο «συμβόλαιο» που να διασφαλίζει το απόρρητο, την ιδιωτικότητα και την εμπιστοσύνη. Με καινούργιες πληροφορίες ξαφνικά βρέθηκα στο σπίτι κάποιων θεραπευόμενων, μου έδειξαν έναν χώρο για τον οποίο είχα ακούσει πολλά, τις φωτογραφίες στα κάδρα, ανέβηκε ο σκύλος στην αγκαλιά, μπήκε ένα μικρό αγοράκι να ανακαλύψει με ποιον μιλάει η μαμά του και να μας δείξει την ζωγραφιά του. Μια διαδικτυακή συνεδρία της ομάδας γυναικών γέμισε με πιατέλες με πασχαλινά κουλουράκια και τσουρέκια που μοσχοβολούσαν υπερηφάνεια. Πληροφορίες που δεν θα έβλεπα ποτέ η ίδια.
Είναι όμως ασυνήθιστο και εξαντλητικό να βρίσκεσαι μπροστά σε μια οθόνη συνέχεια. Και η ανθρώπινη επαφή είναι αναντικατάστατη. Ραντεβού στο γραφείο.
Αλλά και η σχέση στην διαδικτυακή συνεδρία είναι διαφορετική. Όποιος και αν είναι ο αρχικός λόγος για την αναζήτηση θεραπείας, τα θέματα στις συναντήσεις μας αφορούν την κρίση και τις επιπτώσεις της πανδημίας. Όπως ακριβώς είχε συμβεί στην έναρξη της οικονομικής κρίσης που οι άνθρωποι είχαν την ανάγκη να μοιραστούν τους φόβους τους για την οικονομική τους κατάσταση. Μιλούν για το άγχος και την κατάθλιψη σαν μια αντίδραση που τους προκαλεί ο covid 19, όχι σαν μια ψυχική νόσο. Αναζητούν απαντήσεις και δυο λέξεις για το μέλλον, σαν να υπήρχε ένας φανταστικός διασώστης, προσδοκώντας ότι ως ψυχολόγος θα έχω τις λύσεις. Σε αντίθεση με πριν, τώρα όλοι με ρωτούν τι κάνω, πώς είναι οι δικοί μου, εάν βγαίνω από το σπίτι, τι προφυλάξεις παίρνω όταν αγοράζω κάτι. Απαντώ σε όλες τις ερωτήσεις, διαφορετικά από ότι θα έκανα σε άλλη εποχή, αφού η πραγματικότητα που μας αναστάτωσε και μας απειλεί, καθορίζει την τωρινή σχέση. Όταν αισθανθούν ασφάλεια ότι είμαι καλά, μπορούμε να προχωρήσουμε σε άλλα θέματα της ψυχοθεραπείας. Και βέβαια προσπαθώ να τους βοηθήσω να αντέξουν την αδυναμία πρόβλεψης μιας τόσο σύνθετης κρίσης, το γεγονός ότι είμαστε ατελή εύθραυστα πλάσματα αλλά και την βεβαιότητα ότι η ζωή μας τραβάει μπροστά.
Ένα κορίτσι, βουτηγμένο σαν μπισκοτάκι μέσα στο άγχος, στέκεται με το λαμπερό κραγιόν της στην οθόνη του υπολογιστή. Μου δείχνει την ροζ υφασμάτινη μάσκα που αγόρασε για την επόμενη συνεδρία. Αυτοσαρκάζεται και μου επισημαίνει ότι δεν θα μπορώ να δω το κραγιόν της. Έχει δίκιο. Τα πράγματα πήγαν καλά στις διαδικτυακές συνεδρίες. Είναι όμως ασυνήθιστο και εξαντλητικό να βρίσκεσαι μπροστά σε μια οθόνη συνέχεια. Και η ανθρώπινη επαφή είναι αναντικατάστατη. Ραντεβού στο γραφείο.
Photo: @kundeleknabiegunie
