Η Μαρίνα Αμπράμοβιτς γεννήθηκε σαν σήμερα πριν από 78 χρόνια. 'Ηταν φοιτήτρια στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στο Βελιγράδι το 1965-1970. Ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Ζάγκρεμπ, Κροατία το 1972. Από το 1973 έως και το 1975, δίδασκε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Νόβι Σαντ, όπου και έκανε τις πρώτες σόλο παραστάσεις της.
Το 1971 παντρεύτηκε τον Σέρβο καλλιτέχνη Νέσα Παριποβιτς (Nesa Paripovic), με τον οποίο και χώρισε το 1976, και στη συνέχεια εγκατέλειψε τη Γιουγκοσλαβία και μετακόμισε στο Άμστερνταμ.
Στο Άμστερνταμ γνώρισε το Δυτικογερμανό καλλιτέχνη Uwe Laysiepen, γνωστότερο ως Ulay (Ουλάι), με τον οποίο συνεργάστηκαν για περίπου μια δεκαετία (το δέσιμο με τη Μαρίνα φαινόταν και με ένα συμβολικό τρόπο: ήταν γεννημένοι την ίδια μέρα) σχηματίζοντας ένα καλλιτεχνικό δίδυμο, όπου, άνδρας και γυναίκα είναι δύο κοσμικά όντα τα οποία ενωμένα δημιουργούν ένα "ερμαφρόδιτο εγώ", συμπεριφερόμενοι ως "ένα σώμα με δύο κεφάλια". Το ζευγάρι έγινε γνωστό για την προσπάθεια του να χαρτογραφήσει τα όρια της αγάπης και της συμβίωσης μέσω της ζωντανής αναπαράστασης, προσπαθώντας παράλληλα να τοποθετήσει την περφόρμανς ως τέχνη ισάξια με τις υπόλοιπες. Στις παραστάσεις τους, μελετούσαν ακραίες καταστάσεις και τις σχέσεις των σωμάτων τους με το χώρο.
Ακολουθεί ένα απόσπασμα από την αυτοβιογραφία της Μαρίνας Αμπράμοβιτς "Περνώντας από Τοίχους" (μτφ. Αφροδίτη Γεωργαλιού).
"Η γκαλερί μού έστειλε ένα αεροπορικό εισιτήριο και πέταξα για Άμστερνταμ στις αρχές Δεκεμβρίου. Η Βις με περίμενε στο αεροδρόμιο παρέα μ’ έναν Γερμανό καλλιτέχνη που συστηνόταν ως Ουλάι, και μου είπε πως εκείνος θα ήταν ο ξεναγός μου όσο διάστημα θα έμενα στην πόλη. Επίσης, θα με βοηθούσε να στήσω το Thomas Lips, το έργο που είχα αποφασίσει να παρουσιάσω για τις τηλεοπτικές κάμερες. Τον κοίταξα. Δεν είχα γνωρίσει τέτοιο άνθρωπο στη ζωή μου.
Ο Ουλάι (όπως έμαθα αργότερα, το πραγματικό του όνομα ήταν Φρανκ Ούβε Λάιζιπεν, αλλά δεν το χρησιμοποιούσε ποτέ) ήταν τριαντάρης, ψηλός κι αδύνατος, με μακριά, ανέμελα μαλλιά που έπιανε κότσο με δύο ξυλάκια, κάτι που μου τράβηξε αμέσως την προσοχή επειδή έτσι ακριβώς έπιανα κι εγώ τα μαλλιά μου. Το άλλο ενδιαφέρον στοιχείο πάνω του ήταν ότι το πρόσωπό του χωριζόταν σε δύο μισά.[...]Αν τον κοίταζες προφίλ, αποκόμιζες τελείως διαφορετική εντύπωση: η μία πλευρά αρσενική, η άλλη θηλυκή.
Σύντομα ανακάλυψα πως μας συνέδεαν πολλά περισσότερα Μετά την περφόρμανς Thomas Lips στην de Appel, ο Ουλάι περιποιήθηκε τρυφερά τα τραύματά μου με αντισηπτικό και επιδέσμους, ενώ χαμογελούσαμε ο ένας στον άλλον. Μετά πήγαμε σ’ ένα τούρκικο εστιατόριο με τη Βις, κάποιους άλλους απ’ την γκαλερί, και το τηλεοπτικό συνεργείο. Αισθανόμουν χαλαρή και άνετη με όλους. Τους είπα πόσο ωραίο ήταν που είχα λάβει την πρόσκληση της Βις στα γενέθλιά μου και πως ίσως αυτή ήταν η πρώτη φορά που μου συνέβαινε κάτι καλό τέτοια μέρα.
"Πότε είναι τα γενέθλιά σου;" ρώτησε ο Ουλάι.
"Στις 30 Νοεμβρίου", είπα.
"Αποκλείεται... Τότε είναι τα δικά μου γενέθλια".
"Απίστευτο", είπα.
Έβγαλε ένα ημερολόγιο τσέπης και μου έδειξε ότι η σελίδα της τριακοστής Νοεμβρίου ήταν σκισμένη. "Αυτό το κάνω κάθε χρόνο στα γενέθλιά μου", είπε ο Ουλάι.
Έμεινα να κοιτάζω το βιβλιαράκι. Σιχαινόμουν τόσο τα γενέθλιά μου, που πάντα έσκιζα εκείνη τη σελίδα. Έβγαλα το δικό μου ημερολόγιο απ’ την τσέπη μου και το άνοιξα. Ήταν σκισμένη η ίδια σελίδα. "Κι εγώ αυτό κάνω", είπα.
Ο Ουλάι κοίταξε το ημερολόγιο. Εκείνο το βράδυ πήγαμε μαζί σπίτι του και μείναμε στο κρεβάτι δέκα μέρες.
Η έντονη σεξουαλική χημεία μεταξύ μας ήταν μόνο η αρχή και το γεγονός ότι είχαμε γενέθλια την ίδια μέρα δεν ήταν απλή σύμπτωση. Από την πρώτη στιγμή αναπνέαμε τον ίδιο αέρα, οι καρδιές μας χτυπούσαν σαν μία. Ολοκληρώναμε ο ένας την πρόταση του άλλου, ξέραμε ακριβώς τι είχε ο άλλος στο μυαλό του, ακόμα και στον ύπνο μας.
Συζητούσαμε στα όνειρά μας, ή σε αυτή την ενδιάμεση κατάσταση που δεν κοιμάσαι τελείως, και μετά ξυπνούσαμε και συνεχίζαμε την κουβέντα. Όταν τραυματιζόταν το δάχτυλό μου αριστερά, το δικό του πληγωνόταν δεξιά.
Αυτός ο άντρας ήταν όλα όσα ήθελα, και ήξερα πως ένιωθε το ίδιο για μένα".
Δείτε ένα βίντεο από τις πρώτες περφόρμανς των δυο τους:
Το εκκεντρικό τέλος
Κάποια στιγμή οι δύο καλλιτέχνες ήταν δύσκολο να ζουν μαζί, με αποτέλεσμα, έπειτα από ένα μεγάλο διάστημα 12 ετών, να αποφασίζουν το τέλος της σχέσης τους. Ο τερματισμός της δικής τους συνεργασίας και σχέσης είναι ίσως ο πιο εντυπωσιακός και συμβολικός χωρισμός που έχει σημειωθεί στην εποχή μας. "Το Μεγάλο Περπάτημα" ήταν μια από τις πιο γνωστές τους παραστάσεις, αλλά και ταυτόχρονα η τελευταία τους (1988), όταν οι δύο τους αποφάσισαν να διασχίσουν το Σινικό Τείχος, ξεκινώντας ο καθένας από διαφορετικές άκρες μέχρι να συναντηθούν κάπου στη μέση. Το προετοίμαζαν οκτώ χρόνια, όσο χρειάστηκε να βγουν όλες οι απαραίτητες άδειες από τις κινεζικές αρχές. Το αρχικό πλάνο, ήταν να διασχίσουν από τις δύο άκρες το τείχος, να βρεθούνε στη μέση και να παντρευτούνε. Αλλά μετά τα οκτώ χρόνια που χρειάστηκαν, η σχέση τους είχε ατονήσει.
"Αυτό το περπάτημα μετατράπηκε σε ένα πλήρες προσωπικό δράμα. Ο Ουλάι ξεκίνησε από την έρημο Γκόμπι (άντρας – φωτιά) κι εγώ από την Κίτρινη Θάλασσα (γυναίκα, στοιχείο νερού). Αφού περπατήσαμε ο καθένας μας 2.500 χιλιόμετρα, συναντηθήκαμε στη μέση και είπαμε ένας στον άλλον το τελευταίο αντίο".
Η Αμπράμοβιτς συνέλαβε την ιδέα για αυτή την περφόρμανς μέσα σε ένα όνειρό της και αυτό της φάνηκε ως το πιο ρομαντικό τέλος της δίδυμής τους σχέσης, που ήταν γεμάτη από ασταμάτητη δημιουργία, ενέργεια και έλξη. Η Μαρίνα περιέγραψε την διαδικασία αυτή: "Χρειαζόμασταν μια συγκεκριμένη μορφή του τέλους. Μετά από αυτή την τεράστια απόσταση που περπατήσαμε ο ένας προς τον άλλον, αυτό το τέλος ήταν πιο δραματικό, πιο πολύ έμοιαζε με φιλμ,γιατί στο τέλος είσαι πραγματικά μόνος, ό,τι και να κάνεις".
Τελευταία δημόσια συνάντηση της Αμπράμοβιτς με τον Ουλάι ήταν το 2010 κατά τη διάρκεια της έκθεσής της στο μουσείο ΜοΜΑ της Νέας Υόρκης. Όπως έγινε φανερό, η καλλιτέχνιδα δεν γνώριζε ότι ο Ουλάι παρεβρισκόταν στο χώρο, με σκοπό να τη συναντήσει μετά από 22 χρόνια. Οι παρευρισκόμενοι στο χώρο της έκθεσης ανέφεραν συναισθήματα δέους για τη συνάντηση αυτών των δύο ιερών τεράτων της σύγχρονης Τέχνης.
*Ο Ουλάι πέθανε στην ηλικία των 76 ετών, στις 2 Φεβρουαρίου του 2020
Δείτε την περφόρμανς στο MoMA:
