Ήταν ένα πρωινό του 2012 όταν η Νίκη Γουλανδρή άφηνε άφωνους τους στενούς της συνεργάτες στο Μουσείο Φυσικής ιστορίας ανακοινώνοντάς τους στην αίθουσα συσκέψεων του Μουσείου ότι η σειρά ελαιογραφίες με θέμα τη νεκρή φύση που τους παρουσίασε ως άγνωστη καλλιτεχνική παραγωγή σκόπευε να την εκθέσει όχι στο Μουσείο αλλά σε γκαλερί της Αθήνας. Η έκθεση αυτή που πραγματοποιήθηκε την ίδια χρονιά στην Γκαλερί «Ιρις» (Αντήνορος) με τον τίτλο «Η ζωγραφική πορεία της Νίκης Γουλανδρή, 1955 – 2012» υπήρξε η αφορμή για μια μικρή συνομιλία μαζί της που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Το Βήμα και φωτίζει άγνωστες πτυχές αυτής της μοναδικής γυναίκας που έφυγε από τη ζωή τα ξημερώματα του περασμένου Σαββάτου, ενώ όσοι τη γνώρισαν την αποχαιρέτησαν την Τρίτη στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου Κηφισιάς.
Εκπλήξατε ακόμη και αυτούς που νόμιζαν ότι σας ήξεραν καλά. Σας γνωρίζαμε μόνο ως βοτανική ζωγράφο. Πώς προέκυψαν αυτές οι ελαιογραφίες;
«Η εποχή της ελαιογραφίας αποτελεί την πρώτη περίοδο της ζωγραφικής μου ενασχόλησης. Τα θέματά μου, εμπνευσμένα από το ελληνικό τοπίο, με έφεραν κοντά στην ελληνική φύση. Η γνωριμία μου με τα σπάνια ελληνικά φυτά ήταν το έναυσμα για να αφιερωθώ μέχρι σήμερα στη βοτανική ζωγραφική και στην υπηρεσία της φύσης».
Γιατί επιλέξατε τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή για να γνωστοποιήσετε τη συγκεκριμένη ενασχόλησή σας; Είχατε κάποια ιδιαίτερη παρακίνηση;
«Κατ’ αρχήν η ιδέα προήλθε από τον Αλέκο Φασιανό, ο οποίος εκτιμά τη ζωγραφική μου, όπως γράφει και ο ίδιος στην πρόσκληση της έκθεσης, και προσέφερε τους χώρους της γκαλερί «Ιρις» στο κέντρο της Αθήνας για να την κάνω γνωστή στο κοινό. Εκτός από αυτή την παρότρυνση, πάντως, πρέπει να πω ότι το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας ως ιδιωτικού δικαίου κοινωφελές ίδρυμα πλήττεται από την οικονομική κρίση της χώρας μας. Η παρουσίαση των ζωγραφικών μου έργων σήμερα έχει αποκλειστικό σκοπό τα έσοδα από τις πωλήσεις να διατεθούν για τη λειτουργία και τους σκοπούς του Μουσείου».
Τι ακριβώς παρουσιάζετε σε αυτή την έκθεση;
«Δεκαέξι ελαιογραφίες με θέμα τη φύση, πίνακες νεκρής φύσης με ελληνικό περιεχόμενο και έναν αριθμό ανέκδοτων υδατογραφιών ελληνικών φυτών που χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1960».
Πόσο καθοριστική υπήρξε στη ζωγραφική σας η επιρροή του συζύγου σας Αγγελου Γουλανδρή, ζωγραφικά έργα του οποίου βλέπει κανείς σήμερα στο Μουσείο;
«Πρέπει να πω ότι από πολύ νεαρής ηλικίας οι γονείς μου είχαν διαπιστώσει την επίδοσή μου στη ζωγραφική και μου ξεκίνησαν μαθήματα με τον ζωγράφο-αγιογράφο Κωνσταντίνο Αρτέμη. Ωστόσο είχα πάντοτε την ενθάρρυνση και τη στήριξη του Αγγελου Γουλανδρή, αλλά η ζωγραφική του έκφραση είναι πολύ διαφορετική από τη δική μου. Είναι καθαρά γεωμετρική και δεν έχει άμεση σχέση με τη φύση».
Η συνεργασία σας με τους οίκους Hermes, Limoges και Royal Copenhagen, που σας έκανε διεθνώς γνωστή ως βοτανική ζωγράφο, σας δελέασε ποτέ να αλλάξετε την πορεία της ζωής σας;
«Τα μαντίλια για τον οίκο Hermes ήταν ένα άλλο είδος ζωγραφικής που δεν είχα προηγουμένως δοκιμάσει. Μου άρεσε η πρόταση και έδωσε και για μένα και για τον οίκο Hermès ένα καλό αποτέλεσμα. Ναι, πρέπει να ομολογήσω ότι οι προκλήσεις ήταν πολύ δελεαστικές. Ποτέ όμως δεν μου πέρασε από το μυαλό η ιδέα να εγκαταλείψω την αφοσίωσή μου στην ελληνική φύση και στο Μουσείο».
Ύστερα από τόσα χρόνια μέριμνας για το οικοσύστημα που μας περιβάλλει, οι προτεραιότητές σας εξακολουθούν να είναι οι ίδιες;
«Απολύτως. Αμεση προτεραιότητα δίνω στη συντήρηση του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας. Στόχος του είναι η μελέτη και η προστασία του φυσικού ελληνικού χώρου και η εκπαίδευση για την αφύπνιση της οικολογικής συνείδησης και την εξασφάλιση προοπτικής για το μέλλον του πλανήτη».
Αξίζει να θυμόμαστε ότι:
Με την ίδρυση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή το 1964, ως κέντρο έρευνας και εκπαίδευσης, η Νίκη κι ο ΄Αγγελος Γουλανδρής τέθηκαν επί κεφαλής της μάχης για τη διάσωση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της επαναφοράς του ανθρώπου σε ένα νέο κώδικα αξιών. Ως καλλιτέχνης, η Νίκη Γουλανδρή βοήθησε στην εικονογράφηση αρκετών βοτανολογικών βιβλίων, όπως τα Wild Flowers of Greece (Άγρια άνθη της Ελλάδας) από τους Κ. Γουλιμή και W.T. Stearn, και and Peonies of Greece (Παιώνιες της Ελλάδας) από τους U.T. Stearn και P.H. Davies. Διετέλεσε υπουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών (1974), Γενική Γραμματέας Υγείας (1974), επίτιμη αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης (1975–80), και μέλος της Διεθνούς Επιτροπής για τον Πολιτισμό και την Εξέλιξη της UNESCO. Νικήτρια του βραβείου Global 500 του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών το 1990. Αφού αποφοίτησε από τη Γερμανική Σχολή Αθηνών, η Νίκη Γουλανδρή σπούδασε Πολιτική Επιστήμη και Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στην Πολιτική Επιστήμη και τη Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Φρανκφούρτης. Ηταν επίτιμη διδάκτωρ φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλας στη Σουηδία.
