Η κλιματική αλλαγή δεν φέρνει μόνο ακραία καιρικά φαινόμενα, ξηρασίες ή λιώσιμο των πάγων. Φαίνεται πως εισβάλλει –σιωπηλά και απειλητικά– ακόμα και στο πιο προσωπικό και απολύτως απαραίτητο καταφύγιο του ανθρώπου: τον ύπνο του.
Νέα μελέτη του Πανεπιστημίου Φλίντερς στην Αυστραλία, που δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Nature Communications, αποκαλύπτει ότι η άνοδος της θερμοκρασίας σχετίζεται με την αυξημένη εμφάνιση αποφρακτικής υπνικής άπνοιας – μιας διαταραχής που επηρεάζει την αναπνοή στη διάρκεια του ύπνου και απειλεί σοβαρά την υγεία.
Η υπνική άπνοια δεν είναι απλώς ένα ροχαλητό ή μια στιγμιαία δυσκολία στον ύπνο. Αφορά σχεδόν 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους παγκοσμίως, και έχει ήδη συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο για άνοια, Πάρκινσον, υπέρταση, καρδιαγγειακά νοσήματα, άγχος, κατάθλιψη, ακόμη και τροχαία ατυχήματα. Και τώρα, σύμφωνα με τα πιο πιθανά σενάρια κλιματικής εξέλιξης, οι ερευνητές εκτιμούν ότι το κοινωνικό βάρος της νόσου θα μπορούσε να διπλασιαστεί παγκοσμίως έως το 2100.
Όταν η ζέστη κόβει την ανάσα - κυριολεκτικά
Η μελέτη βασίστηκε σε δεδομένα από περισσότερους από 116.000 ανθρώπους και καταγραφές ύπνου που έγιναν με ειδικό αισθητήρα κάτω από το στρώμα, για περίπου 500 νύχτες ανά άτομο. Τα δεδομένα αυτά συγκρίθηκαν με μετρήσεις θερμοκρασίας από προσομοιώσεις κλιματικών μοντέλων.
Το αποτέλεσμα; Τις νύχτες με υψηλότερη θερμοκρασία, η πιθανότητα εμφάνισης επεισοδίου υπνικής άπνοιας ήταν αυξημένη κατά 45%. Επιπλέον, η μελέτη κατέγραψε διαφορετικά ποσοστά υπνικής άπνοιας ανά περιοχή, με την Ευρώπη να εμφανίζει υψηλότερη επιβάρυνση από την Αυστραλία ή τις ΗΠΑ – διαφορά που πιθανόν οφείλεται στη μικρότερη χρήση κλιματιστικών.
Το κόστος του "κακού ύπνου"
Το 2023, η υπερθέρμανση του πλανήτη σχετίστηκε με απώλεια 800.000 ετών υγιούς ζωής σε 29 χώρες, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της μελέτης. Ο αριθμός αυτός είναι συγκρίσιμος με τις επιπτώσεις της νόσου Πάρκινσον ή των χρόνιων νεφροπαθειών.
Η συνολική οικονομική επιβάρυνση από την υπνική άπνοια, λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας, υπολογίστηκε σε 98 δισεκατομμύρια δολάρια: 68 δισ. λόγω απώλειας ευεξίας και 30 δισ. από απώλεια παραγωγικότητας στον εργασιακό χώρο.
Ένα υποτιμημένο πρόβλημα, με σοβαρές προεκτάσεις
"Είναι η πρώτη φορά που δείχνουμε με τέτοια σαφήνεια πόσο έντονα η θερμοκρασία περιβάλλοντος επηρεάζει τη σοβαρότητα της υπνικής άπνοιας", λέει ο επικεφαλής της έρευνας, δρ. Μπαστιέν Λεσά, από το Ινστιτούτο FHMRI Sleep Health. Όπως υπογραμμίζει, πρόκειται για ένα παγκόσμιο πρόβλημα υγείας, που επηρεάζει όχι μόνο τη φυσιολογία αλλά και τη λειτουργικότητα των κοινωνιών.
Ο καθηγητής Ντάνι Έκερτ, ανώτερος επιστήμονας της μελέτης, επισημαίνει ότι τα στοιχεία προέρχονται κυρίως από χώρες με υψηλό βιοτικό επίπεδο και πρόσβαση σε κλιματισμό – πράγμα που σημαίνει ότι οι πραγματικές επιπτώσεις ενδέχεται να είναι ακόμη πιο σοβαρές σε περιοχές με ευάλωτο πληθυσμό και φτωχότερες υποδομές.
Ύπνος, υγεία και κλίμα: ένας φαύλος κύκλος
Η μελέτη καταλήγει σε ένα ξεκάθαρο συμπέρασμα: Χωρίς άμεση και ουσιαστική πολιτική δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, η υπνική άπνοια – και οι επιπτώσεις της – θα ενταθούν.
Η δημόσια υγεία δεν επηρεάζεται μόνο από τις πλημμύρες και τις καταιγίδες, αλλά και από κάτι τόσο "ανθρώπινο" όσο ένας νυχτερινός ύπνος που διακόπτεται από την αδυναμία να αναπνεύσεις.
