Πέντε χρόνια συμπλήρωσε φέτος η εκπομπή "Βιβλιοβούλιο" που προβάλλεται από το Κανάλι της Βουλής και έχει γίνει η αγαπημένη μας κυριακάτικη συντροφιά. Μέχρι σήμερα έχουν προβληθεί περί τις 140 εκπομπές με ισάριθμους καλεσμένους, οι 10 από τους οποίους ήταν ξένοι. Συνολικά έχουν παρουσιαστεί και συζητηθεί στο πλαίσιό της πάνω από 600 βιβλία, μια εκπομπή- χρυσή πυξίδα που μας πλοηγεί στη σύγχρονη λογοτεχνική παραγωγή αξιόπιστα και κυρίως απολαυστικά.
Την αρχισυνταξία και παρουσίαση της εκπομπής έχει ο Μανώλης Πιμπλής, κριτική βιβλίου κάνει ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, ενώ εκδόσεις της πρόσφατης παραγωγής παρουσιάζει η δημοσιογράφος Σταυρούλα Παπασπύρου, επαγγελματίες ταυτισμένοι με τον χώρο του βιβλίου.
Μια εκπομπή ζωντανή, χωρίς ίχνος ελιτισμού το Βιβλιοβούλιο είναι ένα ανοιχτό παράθυρο για όλους, ακόμα και για όσους θέλουν να ξεκινήσουν τώρα το ταξίδι αναζήτησης. Επιλογές από τις νέες κυκλοφορίες (η Σταυρούλα Πασπύρου μιλά κάθε φορά με τόση ζέση για τα νέα βιβλία ώστε τα βιβλιοπωλεία θα έπρεπε να ανοίγουν Κυριακή το βράδυ), εκλεκτοί καλεσμένοι -συγγραφείς, μεταφραστές, εκδότες- και πλούσια αφιερώματα και αναλύσεις συνθέτουν ένα σύγχρονο καλειδοσκόπιο για το βιβλία.
Μιλήσαμε λοιπόν με τη Σταυρούλα Παπασπύρου για την επιτυχία της εκπομπής, για τις τάσεις των τελευταίων πέντε ετών και τους νέους αγαπημένους της συγγραφείς.
-To Βιβλιοβούλιο είναι ένα φωτεινό "άουτσαϊντερ"- μια εκπομπή για το βιβλίο στην εποχή των πλατφορμών και του ίντερνετ, και μάλιστα στο Κανάλι της Βουλής. Είναι όμως μια εκπομπή που λατρεύουν οι πιστοί θεατές. Τι πιστεύετε ότι λειτούργησε τόσο καλά;
Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως η απήχηση της εκπομπής οφείλεται στην… έλλειψη ανταγωνισμού, αλλά πιστεύω πως το βασικό της πλεονέκτημα είναι η έλλειψη σοβαροφάνειας από τη μεριά των συντελεστών της. Και οι τρεις αγαπάμε τη δουλειά μας, έχουμε συνδέσει τη ζωή μας με το γράψιμο και το διάβασμα κι έχουμε πολύχρονη εμπειρία στην κάλυψη της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής. Μ’ άλλα λόγια, ξέρουμε για τι πράγμα μιλάμε, είμαστε ανοιχτοί σε πολλά είδη βιβλίου και απευθυνόμαστε όχι μόνο στους συστηματικούς αλλά και στους εν δυνάμει αναγνώστες. Το καλύτερο κομπλιμέντο που έχω ακούσει για το Βιβλιοβούλιο είναι ότι πρόκειται για εκπομπή όπου δεν γίνεται "τοποθέτηση προϊόντος" κι ότι, παρακολουθώντας την, ακούει κανείς ωραία, ζωντανά ελληνικά.
-Αν ξεχωρίζατε μία κορυφαία στιγμή σε αυτή την πενταετή διαδρομή ποια θα ήταν;
Θ’ αρκεστώ σε μία, την πρώτη τηλεοπτική εμφάνιση του καθηγητή αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο Brown των ΗΠΑ Γιάννη Χαμηλάκη, με αφορμή το βιβλίο "Αρχαιολογία, έθνος και φυλή" που έγραψε μαζί με τον ισραηλινό συνάδελφό του Ράφαελ Γκρήνμπεργκ (εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου). Έμαθα πολλά για τις σύγχρονες αναζητήσεις της επιστήμης του κι εντυπωσιάστηκα από την διαδρομή του.
-Πώς νιώθετε στην τηλεόραση καθώς κατά κύριο λόγο αρθρογραφούσατε;
Δεν είναι η πρώτη φορά που εργάζομαι στην τηλεόραση κι είχα συνείδηση πως, ακόμα και τέτοιου είδους εκπομπές, χαμηλής ακροαματικότητας, τις βλέπει, είτε τυχαία, είτε συνειδητά, πολύ περισσότερος κόσμος σε σύγκριση με το κοινό και των πιο μεγάλων εφημερίδων. Στη δική μου κλίμακα αξιών, εν τούτοις, η δουλειά μου στην Ελευθεροτυπία ήταν πιο σημαντική, θεωρούσα ότι έπιανε περισσότερο τόπο. Προσωπικά, από το 2012 έπαψα να παρακολουθώ τηλεόραση. Ακόμα και τις δικές μας εκπομπές, στο youtube τις βλέπω συνήθως.
-Έχοντας καταγράψει με τη δική σας ματιά τη λογοτεχνική παραγωγή τα τελευταία πέντε χρόνια διαπιστώνετε κάποιες "τάσεις" στην ελληνική και διεθνή λογοτεχνία;
Όταν ήμουν νεότερη θεωρούσα ότι η ιδιότητα του συγγραφέα και το χάρισμα της φαντασίας, της επινόησης της πραγματικότητας, πάνε μαζί. Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερο διαπιστώνω πως η μυθοπλασία χάνει έδαφος και πως το πάνω χέρι παίρνει η μαρτυρία, η αυτοβιογραφία, η εξομολόγηση.
-Ποιους νέους Έλληνες συγγραφείς θα ξεχώριζετε ως ανερχόμενους;
Τον Mιχάλη Μαλανδράκη, τον Χρίστο Κυθρεώτη και τον Ιάκωβο Ανυφαντάκη.
-Υπάρχουν βιβλία που να σας εντυπωσίασαν τα πέντε τελευταία χρόνια; Ένα τοπ 5;
Θα προτιμούσα να σταθώ σε πέντε συγγραφείς που μέχρι πριν πέντε χρόνια αγνοούσα, ενώ τώρα ανυπομονώ να διαβάσω ό,τι δικό τους μεταφράζεται στα ελληνικά: Ελίζαμπετ Στράουτ, Εντουάρ Λουί, Κλερ Κίγκαν, Βιρζινί Ντεπάντ και Λουτσία Μπερλίν.
-Μια πολύ απλή ερώτηση: πως "δημιουργείται" χρόνος για διάβασμα;
Eιλικρινά πιστεύω πως όποιος αγαπά το διάβασμα, πάντα βρίσκει χρόνο για να διαβάσει!
-Αυτή την εποχή φαίνεται να κυριαρχούν ως μέσο αφήγησης οι τηλεοπτικές σειρές (στις μεγάλες πλατφόρμες). Φαίνεται πως το story telling γίνεται κυρίως μέσα από αυτές. Είναι λέτε το "νέο διάβασμα";
Υπό μία έννοια ναι. Το σίγουρο είναι πως πολλά μυθιστορήματα μου θυμίζουν τηλεοπτικές σειρές ποιότητας σαν αυτές που κι εγώ απολαμβάνω.
-Πού βρίσκονται οι δείκτες ως προς την ανάγνωση σήμερα και πώς θα μπορούσε να συμβάλλει η Πολιτεία άμεσα στη στήριξη του βιβλίου;
Οι έρευνες αναγνωσιμότητας ήταν ανέκαθεν λιγοστές και όχι πάντα αξιόπιστες. Κατά κανόνα δε, δείχνουν πως η συντριπτική πλειοψηφία των συμπατριωτών μας ζήτημα να διαβάζει ένα-δυο βιβλία το χρόνο. Μολονότι στην περίοδο της φούσκας τα βιβλιοπωλεία πολλαπλασιάστηκαν και η εκδοτική παραγωγή εκτινάχθηκε, ο στενός κύκλος των συστηματικών αναγνωστών δεν διευρύνθηκε θεαματικά. Τώρα πια, με την έκρηξη των αυτοεκδόσεων που παρατηρήθηκε μεσούσης της κρίσης, έχει κανείς την αίσθηση ότι αυτοί που γράφουν είναι περισσότεροι απ’ όσους διαβάζουν (αστειεύομαι). Από την πολιτεία δύο βασικά πράγματα θα περίμενα: να επενδύσει επιτέλους στη δημιουργία φιλόξενων και λειτουργικών βιβλιοθηκών στις γειτονιές και τα σχολεία, και, στο πλαίσιο της μέσης εκπαίδευσης, να ωθούνται τα παιδιά στην ανάγνωση ολόκληρων λογοτεχνικών έργων, αντί ν’ αρκούνται σε αποσπάσματα όπως σήμερα.
Who is who
H Σταυρούλα Παπασπύρου γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μέσα επικοινωνίας στο Institut Francais de Presse, στο Πανεπιστήμιο Paris ΙΙ. Είναι δημοσιογράφος του πολιτιστικού ρεπορτάζ από το 1987, έχει εργαστεί σε εφημερίδες με κύριο σταθμό την Ελευθεροτυπία, σε περιοδικά και σε τηλεοπτικές εκπομπές, ενώ έχει εκδώσει και το δικό της βιβλίο με τίτλο "Χωρίς Μαγνητόφωνο" (εκδ. Πόλις) στο οποίο αφηγείται τις συναντήσεις της με σύγχρονους έλληνες λογοτέχνες.
Μπορείτε να βρείτε το αρχείο των εκπομπών εδώ.
Ακολουθήστε το Womantoc στο Instagram
