Είναι γνωστό ότι τα περισσότερα παιδιά σήμερα «απορροφούν» τα άγχη και τη νευρικότητα των ενηλίκων. Τι μπορεί, λοιπόν, να γίνει για αυτό; Η Κατερίνα Κρις, έχοντας περάσει από τη δημοσιογραφία και τη διαφήμιση στον μαγικό κόσμο της παιδικής λογοτεχνίας, μάς προτείνει λύσεις και μας μιλάει για τον ρόλο του παιδικού βιβλίου, ειδικά στην εποχή της κρίσης, του ίντερνετ και των μπερδεμένων γονιών.
Τα παιδιά έχουν πλέον πρόσβαση σε πολύ περισσότερους τίτλους βιβλίων απ’ ό,τι τα προηγούμενα χρόνια. Κι αν πέσει στα χέρια τους κάτι που τα ενδιαφέρει, είναι πρωτότυπο και γραμμένο για την εποχή του, θα το αγαπήσουν.
Το πιο πρόσφατο βιβλίο σας ονομάζεται «To Αστρικό χωριό». Τι ακριβώς συμβαίνει εκεί;
Το «Αστρικό Χωριό» είναι ένα καταφύγιο, που κρατά απ’ έξω τις επιθέσεις των μαύρων σκέψεων, τις ριπές της γκρίνιας, του ψέματος και της απογοήτευσης και, φυσικά, τις ψυχολογικές «βόμβες» της οικονομικής κρίσης. Ήθελα, λοιπόν, μέσα από αυτό, να κάνω τα παιδιά να βιώσουν την ανεμελιά που δικαιούνται, σε έναν κόσμο όπου όλοι μιλάνε «Σπανιακά», τη σπάνια γλώσσα της καρδιάς και υπάρχουν ειδικοί μηχανισμοί ευτυχίας, όπως η «Τριαλαριέρα» που τινάζει από πάνω μας όλα τα προβλήματα, η λέξη «Μαμαλού» που σε βοηθάει να κάνεις το λάθος σωστό ξανά, τα «Σκαρφαλόδεντρα» που μπορείς να ξαπλάρεις πάνω τους και να μην κάνεις απολύτως τίποτα και τα καπελόσπιτα, σπίτια που μπορείς να φτιάξεις με τη φαντασία σου, όπως και σε όποια περιοχή θέλεις, χωρίς χρήματα. Επίσης, ήθελα να κλείσω το μάτι και στους ενήλικες, που ίσως παρασυρθούν κι εκείνοι και θυμηθούν τη δική τους αθωότητα.
Με τις «Ανακαλύψεις του Έγκμοντ Κλαβιέ!», που είχε εκδοθεί προηγουμένως και ενταχθεί στη βραχεία λίστα των κρατικών βραβείων, προσπαθήσατε να κάνετε τα παιδιά να αγαπήσουν την ανάγνωση και τη γραφή. Με ποιο τρόπο;
Τους αποκάλυψα τα πιο μικροσκοπικά πλάσματα του κόσμου. Τα πνεύματα «Χμ!», που ζουν στις σελίδες των βιβλίων και των τετραδίων και μας εμπνέουν να διαβάζουμε και να γράφουμε. Έχω ακούσει πολλές ιστορίες από γονείς, αλλά και δασκάλους, για παιδιά που κατάφεραν να αντιμετωπίσουν τον φόβο της λευκής σελίδας, μόνο και μόνο επειδή πίστεψαν στην ύπαρξη των Χμ! Έχω λάβει αρκετά γράμματα από παιδιά, τα οποία, θέλοντας να ακολουθήσουν το παράδειγμα του ήρωα Έγκμοντ Κλαβιέ, γέμισαν τα τετράδιά τους με σημειώσεις και ιδέες σε τέτοιο βαθμό, που ξέχασαν τα τυχόν προβλήματά τους στη γραφή! Εξάλλου, το πιο σημαντικό στις λέξεις είναι το μέρος που θα σε οδηγήσουν.
Κάνοντας και την εικονογράφηση των βιβλίων σας, θεωρείτε ότι τους μικρούς αναγνώστες κερδίζει περισσότερο μια εικόνα που είναι χίλιες λέξεις ή μια λέξη που είναι χίλιες εικόνες;
Το ένα συμπληρώνεται από το άλλο, προσθέτοντας, με τη βοήθεια και της φαντασίας, χιλιάδες ακόμα - αν όχι εκατομμύρια - εικόνες και λέξεις. Και νομίζω πως αυτό είναι που, υποσυνείδητα, εκτιμάνε τα παιδιά σε ένα καλό εικονογραφημένο βιβλίο: Το γεγονός ότι αποτελεί έναν ολόκληρο κόσμο.
Τα περισσότερα παραμύθια μιλούν και για «δύσκολα» θέματα που μοιάζουν με αυτά της πραγματικής ζωής, όπως περιπέτειες με κινδύνους ή «κακούς» ήρωες. Πώς μπορεί ένας συγγραφέας να μιλήσει για αυτά στα παιδιά, ώστε να τα προϊδεάσει χωρίς να τα φοβίσει;
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να μιλήσεις για ένα «δύσκολο» θέμα, αλλά χρειάζεται μεγάλη μαεστρία, γιατί αλλιώς είναι σαν να παίζεις την ψυχολογία των παιδιών στα ζάρια. Η δική μου διαίσθηση λέει πως οι άνθρωποι χρειάζονται πάνω απ’ όλα έναν στόχο, ένα όραμα για το πώς πρέπει να είναι τα πράγματα. Μόνο τότε μπορούν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα. Όταν ξέρεις ότι πίσω από έναν μεγάλο τοίχο θα βρεις αυτό που θέλεις, την ιδανική ζωή για σένα, σκαρφαλώνεις τον τοίχο πολύ πιο εύκολα. Η αποστολή μου, λοιπόν, είναι να δώσω στα παιδιά την έμπνευση να φτιάξουν έναν καλύτερο κόσμο χωρίς κακούς ή κάτι που να τα φοβίζει.
Στην εποχή που τα παιδιά «κολλούν» στο ίντερνετ ή έχουν ατελείωτα μαθήματα, τι τους προσφέρει ένα καλό παιδικό βιβλίο;
Δεν είναι κακό ένα παιδί να «κολλάει» στο ίντερνετ ή να χαίρεται με το tablet του. Όμως, είναι σημαντικό να έχει γνωρίσει και το άλλο μέσο ανάγνωσης. Θεωρώ, λοιπόν, πως το κάθε τι χρειάζεται όχι μόνο μέτρο, αλλά και να συμβαίνει στη σωστή ηλικία. Ένα μικρό παιδί μπροστά σε ένα tablet είναι, ουσιαστικά, ένα παιδί μόνο του. Μπορεί να σκεφτόμαστε πως έχει εκατομμύρια πράγματα να ανακαλύψει εκεί μέσα, όμως χάνεται η επαφή με τα άλλα μέλη της οικογένειας. Για μένα, δεν υπάρχει τίποτα πιο τρυφερό από το να διαβάζει ο γονιός στο παιδί του, μέσα από ένα βιβλίο που μπορεί να αγγίξει, να μυρίσει ή και να χαϊδέψει. Δημιουργούνται χιλιάδες συνάψεις από αυτήν την επαφή που καθορίζουν το χαρακτήρα και το μέλλον ενός παιδιού.
Πώς βλέπετε τη στάση των παιδιών της σημερινής εποχής απέναντι στην ανάγνωση;
Τα παιδιά έχουν πλέον πρόσβαση σε πολύ περισσότερους τίτλους βιβλίων απ’ ό,τι τα προηγούμενα χρόνια. Κι αν πέσει στα χέρια τους κάτι που τα ενδιαφέρει, είναι πρωτότυπο και γραμμένο για την εποχή του, θα το αγαπήσουν. Αυτό ακριβώς πρέπει να συμβεί: Να γίνουν τα βιβλία πρωτότυπα και, κατά συνέπεια, διάσημα. Και θα συμβεί μόνο όταν ξεφύγουμε από τις συνταγές και την επανάληψη της ίδιας θεματολογίας. Διότι, συχνά, οι γονείς παίρνουν στα παιδιά τους βιβλία με τη θεματολογία που πάνω-κάτω γνωρίζουν - νεράϊδες, δράκους, κτλ. - αλλά έτσι, χωρίς να το καταλαβαίνουν, αφήνουν τη φαντασία των παιδιών να κατοικεί σε μια... πολύ μικρότερη γειτονιά!
Οι γιορτές των Χριστουγέννων αποτελούν μια καλή ευκαιρία για κάθε γονιό να κάνει δώρο στο παιδί του ένα βιβλίο και να το διαβάσουν μαζί. Ως συγγραφέας, με ποια κριτήρια θα τον συμβουλεύατε να το επιλέξει;
Η επιλογή θέλει το χρόνο της. Πρέπει να προσέχουμε πολύ τι καταναλώνουμε, όχι μόνο το παιδί μας, αλλά κι εμείς. Γιατί, δυστυχώς, ο άνθρωπος έχει την τάση να συνηθίζει σε ό,τι του δώσεις. Για να μη συνηθίζουμε, λοιπόν, θα πρότεινα διαφορετικά κάθε φορά βιβλία. Πρωτότυπα στο θέμα τους, ακόμα κι αν μας παραξενεύουν λίγο, ακόμα κι αν δεν έχουμε ξαναδεί κάτι αντίστοιχο… Στο κάτι διαφορετικό άλλωστε, στο «άγνωστο», είναι που μαθαίνει κανείς.
«Το Αστρικό Χωριό» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.
