«Όταν διαβάζουμε, το μυαλό μας βγάζει φτερά. Όταν γράφουμε, τα δάχτυλά μας τραγουδούν». Έτσι αρχίζει το ποίημα «Η μουσική των λέξεων», της Αμερικανίδας Margarita Engle: το μήνυμα για τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, που έχει καθιερωθεί κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου, στην επέτειο γέννησης του Δανού παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.
Φυσικά το παιδικό βιβλίο έχει διαχρονική αξία, αλλά στην περίοδο του εγκλεισμού ήρθε να καλύψει και πολλά κενά που άφησε η διακοπή άλλων δραστηριοτήτων. Αν ο χρόνος ανάγνωσής του αυξήθηκε στη διάρκεια της καραντίνας –όπως καταδεικνύουν διάφορες έρευνες– αυτό συνέβη εύλογα. Ας ελπίσουμε τουλάχιστον να είναι μια από τις θετικές παρακαταθήκες της δύσκολης εποχής που διανύουμε: Το παιδικό βιβλίο να μπει στην καθημερινότητα περισσότερων οικογενειών.
Πώς το έχει επηρεάσει, λοιπόν, η πανδημία; Ποιες τάσεις επικρατούν στο χώρο τα τελευταία χρόνια; Και τι σημαίνει, τελικά, «καλό παιδικό βιβλίο»; Επτά ελληνικοί εκδοτικοί οίκοι, οι Διόπτρα, Ίκαρος, Μεταίχμιο, Μίνωας, Παπαδόπουλος, Φουρφούρι και Ψυχογιός, απαντούν στο womanTOC, ξεναγώντας μας στο ποικιλόμορφο, αλλά και ταχύτατα μεταβαλλόμενο τοπίο του.
Εκδόσεις Διόπτρα: «Το βιβλίο πρέπει να κάνει αυτό το μαγικό “κλικ” στο παιδί για να το διαβάσει»
Με ποια κριτήρια ξεχωρίζετε τα καλά παιδικά βιβλία που αποφασίζετε να εκδώσετε;
«Κάθε χρόνο, ιδιαίτερα μετά την περίοδο των διεθνών εκθέσεων βιβλίου, λαμβάνουμε εκατοντάδες τίτλους για αξιολόγηση. Τα κριτήριά μας για να επιλέξουμε τα παιδικά βιβλία που θα εντάξουμε στο εκδοτικό μας πρόγραμμα βασίζονται στη θεματολογία, την πρωτοτυπία, το κείμενο και την εικονογράφηση, ποια μηνύματα αποπνέουν και εντέλει αν έχουν αυτό το “κάτι” που θα αγγίξει έναν μικρό αναγνώστη και θα τον κάνει να πάει παρακάτω τις σκέψεις του. Με την ίδια πρακτική αξιολογούμε και τους νέους ταλαντούχους Έλληνες συγγραφείς και εικονογράφους που πιστεύουμε ότι μέσα από τις εκδόσεις μας θα βρουν ένα ζεστό εκδοτικό σπίτι και πολλές παιδικές αγκαλιές για τα βιβλία τους».
Πώς έχει διαμορφωθεί το παιδικό βιβλίο μέσα στα τελευταία χρόνια; Ποιες είναι οι σημαντικότερες νέες τάσεις;
«Οι τάσεις στο παιδικό βιβλίο διαμορφώνονται με τους ρυθμούς που αλλάζουν και τα παιδιά σήμερα. Μέσα από την τεχνολογία, την υπερπληροφόρηση, το διαδίκτυο και ένα σωρό άλλους παράγοντες, σήμερα απευθυνόμαστε στη γενιά των γρήγορων εναλλαγών, στη γενιά της εικόνας. Συχνά ο χρόνος για διάβασμα είναι περιορισμένος και αυτό σημαίνει ότι το βιβλίο πρέπει να κάνει αυτό το μαγικό “κλικ” στο παιδί για να το διαβάσει. Η σημαντικότερη νέα τάση παγκοσμίως αλλά και στη χώρα μας είναι η απήχηση που έχει μια πλειάδα βιβλίων γνώσεων με σύγχρονο περιεχόμενο, όπως φιλοσοφία, γεωπολιτική, θετικές επιστήμες, αυτοβελτίωση, life skills, κ.ά. Θέματα που παλαιότερα δεν εμφανίζονταν σε παιδικούς τίτλους, ωστόσο πολύ σημαντικά για τη σύγχρονη παιδαγωγική, και είναι λυπηρό που δεν έχουν ενταχθεί στο εκπαιδευτικό μας σύστημα».
«Η σημαντικότερη νέα τάση παγκοσμίως αλλά και στη χώρα μας είναι η απήχηση που έχει μια πλειάδα βιβλίων γνώσεων με σύγχρονο περιεχόμενο»
Πώς έχουν επηρεάσει οι συνθήκες της πανδημίας το χώρο του παιδικού βιβλίου;
«Νομίζω ότι η απομόνωση οδήγησε όλους μας σε μια μορφή ενδοσκόπησης με αποτέλεσμα να ενισχυθεί η κατηγορία των βιβλίων αυτοβελτίωσης όπου έχουμε μια εξειδίκευση, καθώς με αυτά τα βιβλία ξεκίνησε η Διόπτρα 43 χρόνια πριν και διατηρούμε εξαιρετικά έντονο το ενδιαφέρον μας. Το ίδιο συνέβη και με τα παιδικά βιβλία, όπου οι πωλήσεις ανέβηκαν.
»Νιώθουμε ότι όλα αυτά τα lockdowns μάλλον έφεραν μερικούς νέους αναγνώστες (μικρούς και μεγάλους), που θα μείνουν μαζί μας στο ταξίδι της ανάγνωσης».
Εκδόσεις Ίκαρος: «Το καλό παιδικό βιβλίο είναι αυτό που σέβεται τους αναγνώστες του»
Με ποια κριτήρια ξεχωρίζετε τα καλά παιδικά βιβλία που αποφασίζετε να εκδώσετε;
«Το καλό παιδικό βιβλίο είναι αυτό που σέβεται τους αναγνώστες του: μια καλογραμμένη ιστορία, άρτια εικονογραφημένη, που καλλιεργεί ένα υψηλό κριτήριο αισθητικής από την παιδική ηλικία. Στη μυθοπλασία το μήνυμα πρέπει να μεταφέρεται υπαινικτικά στα παιδιά και χωρίς διδακτισμό, και στα βιβλία γνώσεων η πληροφορία να είναι σωστά, ελκυστικά οργανωμένη. Δεν αρκεί μια έξυπνη ιδέα, ή μια πρωτότυπη εικονογράφηση, πρέπει να υπάρχει σωστός συνδυασμός, που απαραίτητα απαιτεί πολλή δουλειά. Δεν είναι εύκολη η δημιουργία ενός παιδικού βιβλίου, επειδή είναι –συχνά– ολιγοσέλιδο και απευθύνεται σε παιδιά. Αντιθέτως, είναι πολύ μεγαλύτερη η ευθύνη».
Πώς έχει διαμορφωθεί το παιδικό βιβλίο μέσα στα τελευταία χρόνια; Ποιες είναι οι σημαντικότερες νέες τάσεις;
«Τα τελευταία χρόνια εκδίδονται περισσότερα παιδικά βιβλία, και οι Έλληνες εκδότες τόλμησαν να φέρουν στην ελληνική αγορά πιο ιδιαίτερους τίτλους από το εξωτερικό. Οι Έλληνες δημιουργοί σιγά σιγά νιώθουν πιο ελεύθεροι να πειραματιστούν με πρωτότυπες διασκευές, με αναπάντεχες εικονογραφήσεις, και με βιβλία που αφήνουν ελεύθερη τη φαντασία των μικρών αναγνωστών. Μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη του παιδικού βιβλίου έχει παίξει και το ότι τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί η μερίδα του Τύπου που ασχολείται με αυτόν τον τομέα των εκδόσεων, συμπαρασύροντας γονείς και παιδιά στο να είναι πιο απαιτητικοί».
«Δεν είναι εύκολη η δημιουργία ενός παιδικού βιβλίου, επειδή είναι –συχνά– ολιγοσέλιδο και απευθύνεται σε παιδιά. Αντιθέτως, είναι πολύ μεγαλύτερη η ευθύνη».
Πώς έχουν επηρεάσει οι συνθήκες της πανδημίας το χώρο του παιδικού βιβλίου;
«Παρατηρήθηκε αύξηση των πωλήσεων των παιδικών βιβλίων, ειδικά τους πρώτους μήνες της καραντίνας. Κυκλοφόρησαν και αρκετές εκδόσεις σχετικά με τον κορονοϊό, αλλά δεν είμαι σε θέση να ξέρω αν είχαν ανταπόκριση από το αναγνωστικό κοινό. Πάντως τα βιβλία, ειδικά αυτά που απευθύνονται σε παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας, ήταν ψηλά στις προτιμήσεις των βιβλιόφιλων. Η ανάγκη για απασχόληση των μικρών παιδιών αυξήθηκε· η ανάγνωση ενός βιβλίου που μπορεί να μας μεταφέρει σ’ έναν άλλο, μαγικό κόσμο ήταν σίγουρα ένας από τους πιο δημιουργικούς τρόπους να αλλάξουν παραστάσεις τα παιδιά. Λείπουν οι παρουσιάσεις των παιδικών βιβλίων από τα βιβλιοπωλεία, αλλά και οι επισκέψεις των συγγραφέων στα σχολεία. Η επαφή των μαθητών με τους δημιουργούς άφηνε ένα αποτύπωμα στα παιδιά και έδινε χαρά στους συγγραφείς και εικονογράφους, που ζούσαν τις αντιδράσεις των αναγνωστών τους από κοντά. Καμία οθόνη δεν μπορεί να αντικαταστήσει αυτήν την αίσθηση».
Εκδόσεις Μεταίχμιο: «Το παιδικό βιβλίο έδειξε μία αξιοσημείωτη αντοχή στις συνθήκες της πανδημίας»
Με ποια κριτήρια ξεχωρίζετε τα καλά παιδικά βιβλία που αποφασίζετε να εκδώσετε;
«Δεν υπάρχει πάντα μία λίστα κριτηρίων, ένα τεχνικό εγχειρίδιο που συμβουλευόμαστε – κάτι τέτοιο το θεωρούμε μάλιστα και κάπως εσφαλμένο. Τα κριτήρια είναι σε μεγάλο βαθμό η προσωπική εμπειρία έπειτα από 15 και πλέον χρόνια στον χώρο του παιδικού βιβλίου, το ένστικτο, καθώς και η αισθητική που επιζητάμε για τα βιβλία μας, σε συνδυασμό με τη συνεκτίμηση της εκάστοτε θεματικής ή πλοκής ως προς το πιθανό ενδιαφέρον και τη χρησιμότητα για τον νεαρό αναγνώστη.
»Τα τελευταία χρόνια μάλιστα προσπαθούμε να γυρίσουμε πίσω στην πηγή του καλού παιδικού βιβλίου, που είναι η πρωτότυπη, ενδιαφέρουσα, αλλά και ψυχαγωγική ιστορία, που προκύπτει από την πηγαία έμπνευση και το ταλέντο, και αποφεύγουμε ιστορίες προσχηματικές, διδακτικές, που εκκινούν από το θέμα που καλούνται να υπηρετήσουν. Παροτρύνουμε τους συγγραφείς να ξεκινούν από την έμπνευση, από την ιστορία που θέλουν να αφηγηθούν, και όχι από το θέμα που είναι “πιασάρικο” τη συγκεκριμένη περίοδο (θυματοποίηση, διαφορετικότητα, προσφυγικό, οικολογία, ενηλικίωση κ.τ.λ.) – πιστεύουμε ότι το θέμα προκύπτει καλύτερα αβίαστα, κάτω από τις γραμμές ενός καλού παιδικού βιβλίου, και σπάνια ένα καλό παιδικό βιβλίο προκύπτει από ένα καλό ή ενδιαφέρον θέμα».
Πώς έχει διαμορφωθεί το παιδικό βιβλίο μέσα στα τελευταία χρόνια; Ποιες είναι οι σημαντικότερες νέες τάσεις;
«Το παιδικό βιβλίο ακολουθεί τα τελευταία χρόνια τις διάφορες κοινωνικές, πολιτιστικές και πνευματικές τάσεις της σύγχρονης εποχής. Αυτό δεν αφορά τόσο τις θεματικές ή τις κατηγορίες των παιδικών βιβλίων, που παρουσιάζουν έτσι κι αλλιώς μια περιοδικότητα και διαχρονικότητα. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αυτό που έχει αλλάξει είναι η καλώς εννοούμενη “στράτευση” του παιδικού βιβλίου στον αγώνα για τη διαμόρφωση σύγχρονων σκεπτόμενων ανθρώπων με ενδιαφέρον και διάθεση ενεργούς εμπλοκής στα θέματα με τα οποία έρχονται αντιμέτωπες οι σύγχρονες κοινωνίες, όπως είναι η οικολογική ευαισθητοποίηση, η ισότητα των φύλων και γυναικεία ενδυνάμωση, η πολυπολιτισμικότητα και οι προκλήσεις της».
«Παροτρύνουμε τους συγγραφείς να ξεκινούν από την έμπνευση, από την ιστορία που θέλουν να αφηγηθούν, και όχι από το θέμα που είναι “πιασάρικο” τη συγκεκριμένη περίοδο».
Πώς έχουν επηρεάσει οι συνθήκες της πανδημίας το χώρο του παιδικού βιβλίου;
«Το παιδικό βιβλίο έδειξε μία αξιοσημείωτη αντοχή στις συνθήκες τις πανδημίας – αποτέλεσε τη διέξοδο στη φαντασία των παιδιών, έναν πόλο ψυχαγωγίας και γνώσης που ήρθε να αντιπαλέψει έναν ιό ο οποίος έθεσε σε δοκιμασία τον τρόπο ζωής του δυτικού ανθρώπου, και παιδιού, που βασιζόταν τόσο πολύ στην ανθρώπινη επικοινωνία και στην ανταλλαγή πνευματικών και πολιτιστικών αγαθών. Ελπίζουμε η διαφαινόμενη, έστω και μικρή, ενίσχυση της φιλαναγνωσίας στη χώρα μας να σηματοδοτήσει μια νέα εποχή για το βιβλίο και μετά την περίοδο της πανδημίας».
Εκδόσεις Μίνωας: «Πολλοί γονείς έστρεφαν και συνεχίζουν να στρέφουν τα παιδιά προς την ανάγνωση»
Με ποια κριτήρια ξεχωρίζετε τα καλά παιδικά βιβλία που αποφασίζετε να εκδώσετε;
«Η διαδικασία επιλογής ενός βιβλίου είναι πάντα δύσκολη, περισσότερο για το παιδικό βιβλίο, αφού κύριο μέλημά μας είναι οι αποδέκτες του, τα παιδιά, να έχουν στα χέρια τους ένα ποιοτικό έργο που θα τους προσφέρει πολλά ερεθίσματα κρατώντας ταυτόχρονα το ενδιαφέρον τους αμείωτο. Το πρώτο που μας ελκύει σε ένα παιδικό βιβλίο είναι η σύγχρονη και επίκαιρη θεματολογία του, επιλέγουμε βιβλία με ιδιαίτερες ιστορίες, που μπορούν όμως να γίνουν εύκολα κατανοητές από τους μικρούς αναγνώστες».
Πώς έχει διαμορφωθεί το παιδικό βιβλίο μέσα στα τελευταία χρόνια; Ποιες είναι οι σημαντικότερες νέες τάσεις;
«Παλιά τα παιδικά βιβλία κουνούσαν το δάχτυλο στα παιδιά. Πλέον έχουν διδακτικό χαρακτήρα με την ευρύτερη έννοια του όρου, αφήνοντας το παιδί να ανακαλύψει τον εαυτό του, τα συναισθήματά του, αλλά και τον κόσμο γύρω του, μέσα από τις σελίδες τους. Ακόμα, έχουν πλέον ξεπεραστεί παλαιότερα ταμπού και σήμερα μέσα από τα βιβλία προσπαθούμε να ενημερώσουμε τα παιδιά για θέματα όπως τα δύο φύλα και οι διαφορές τους, το σώμα τους, το σεξ, για χωρισμένους γονείς, για τη διαφορετικότητα και τον εκφοβισμό (bullying), ενώ παλιά τέτοια θέματα ήταν ουσιαστικά “απαγορευμένα” και σίγουρα στο περιθώριο».
«Παλιά τα παιδικά βιβλία κουνούσαν το δάχτυλο στα παιδιά. Πλέον έχουν διδακτικό χαρακτήρα με την ευρύτερη έννοια του όρου, αφήνοντας το παιδί να ανακαλύψει τον εαυτό του, τα συναισθήματά του, αλλά και τον κόσμο γύρω του, μέσα από τις σελίδες τους».
Πώς έχουν επηρεάσει οι συνθήκες της πανδημίας το χώρο του παιδικού βιβλίου;
«Η πανδημία επηρέασε το χώρο του βιβλίου εν γένει, με κλειστά τα βιβλιοπωλεία δυσχεραίνεται η επαφή του αναγνωστικού κοινού με το βιβλίο. Στην περίπτωση των παιδικών βιβλίων, παρατηρήσαμε με χαρά ότι πολλοί γονείς έστρεφαν και συνεχίζουν να στρέφουν τα παιδιά προς την ανάγνωση. Θέλησαν ο ελεύθερος χρόνος των παιδιών, που βρίσκονται στο σπίτι πλέον, να αποτελείται και από βιβλία ώστε να περιοριστεί η επαφή τους με τις οθόνες».
Εκδόσεις Παπαδόπουλος: «Όταν αξιολογώ κάποιο βιβλίο, έχω πάντα στο νου μου την ευχαρίστηση που αντλούσα από τα βιβλία ως παιδί»
Με ποια κριτήρια ξεχωρίζετε τα καλά παιδικά βιβλία που αποφασίζετε να εκδώσετε;
«Μιλώντας για τα εικονογραφημένα βιβλία, νομίζω πως η επιλογή γίνεται πρώτα με βάση την εικονογράφηση και στη συνέχεια με βάση το κείμενο και τον τίτλο. Στα λογοτεχνικά βιβλία για λίγο μεγαλύτερες ηλικίες η αισθητική συνεχίζει να παίζει σημαντικό ρόλο, αλλά εκεί μετράει κυρίως το κείμενο: να έχει ενδιαφέρον για τα παιδιά, να τα αγγίζει συναισθηματικά, να έχει χιούμορ, να έχει κάποιο στοιχείο που θα τα εντυπωσιάσει, είτε πρόκειται για αληθινή ιστορία είτε για φανταστική. Θυμάμαι την ευχαρίστηση που αντλούσα από τα βιβλία ως παιδί και αυτό έχω πάντα στο νου μου όταν αξιολογώ κάποιο βιβλίο».
Πώς έχει διαμορφωθεί το παιδικό βιβλίο μέσα στα τελευταία χρόνια; Ποιες είναι οι σημαντικότερες νέες τάσεις;
«Σίγουρα τα τελευταία χρόνια έχουν βγει στην αγορά πολλοί νέοι εκδότες που κάνουν αξιοθαύμαστες επιλογές βιβλίων, οπότε ο πήχης διαρκώς ανεβαίνει! Έχει αλλάξει όμως και το αναγνωστικό κοινό: οι νέοι γονείς πλέον ασχολούνται και ενημερώνονται πιο εντατικά, οι εκπαιδευτικοί το ίδιο. Οι σημαντικότερες νέες τάσεις θα έλεγα πως είναι ο φεμινισμός, το προσφυγικό ζήτημα, τα περιβαλλοντικά θέματα, ενώ τα βιβλία με θεματολογία STEM έχουν και αυτά την τιμητική τους τα τελευταία χρόνια. Με μεγάλη χαρά επίσης διαπιστώνω πως και τα βιβλία γνώσεων έχουν εξίσου μεγάλη δυναμική».
«Οι σημαντικότερες νέες τάσεις θα έλεγα πως είναι ο φεμινισμός, το προσφυγικό ζήτημα, τα περιβαλλοντικά θέματα, ενώ τα βιβλία με θεματολογία STEM έχουν και αυτά την τιμητική τους»
Πώς έχουν επηρεάσει οι συνθήκες της πανδημίας το χώρο του παιδικού βιβλίου;
«Οι γονείς στράφηκαν πιο πολύ στα βιβλία δραστηριοτήτων και τα εκπαιδευτικά, όμως νομίζω πως γενικότερα αυξήθηκε ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν εντάξει την ανάγνωση στην καθημερινότητά τους, που έκαναν το βιβλίο μέρος της ζωής τους. Πόση οθόνη να δει πια κανείς;
»Από την άλλη, με τα βιβλιοπωλεία κλειστά για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, όσο καλά και να δουλεύουν τα ηλεκτρονικά καταστήματα, η κατάσταση δεν μπορεί παρά να είναι πολύ δύσκολη. Ελπίζω να επανέλθουμε σύντομα στην κανονικότητα, ή έστω να προσαρμοστούμε σε μια νέα, λίγο διαφορετική αλλά βιώσιμη πραγματικότητα».
Εκδόσεις Φουρφούρι: «Τα παιδικά βιβλία τα τελευταία χρόνια είναι πιο ανοιχτά σε δύσκολα θέματα»
Με ποια κριτήρια ξεχωρίζετε τα καλά παιδικά βιβλία που αποφασίζετε να εκδώσετε;
«Αρχικά επιλέγουμε το παιδικό βιβλίο με τα ίδια κριτήρια που επιλέγουμε ένα βιβλίο ενηλίκων· με βάση τη λογοτεχνική του αξία, την πρωτοτυπία στη σκέψη, τη γλώσσα του, τη φαντασία και την αισθητική του. Από εκεί και πέρα ένα παιδικό βιβλίο έχει ενήλικα δημιουργό ο οποίος κουβαλάει τις δικές του απόψεις και προσδοκίες, η διαδικασία της προώθησης γίνεται από ενήλικες και τις περισσότερες φορές η επιλογή επίσης. Επειδή όμως απευθύνεται σε παιδιά όταν επιλέγουμε προσπαθούμε, πέρα από τα κριτήρια του ενήλικα, να τα προσεγγίζουμε κυρίως μέσα από τα μάτια του παιδιού.
»Η ιστορία οφείλει να έχει ξεκάθαρο περιεχόμενο και εύκολα αναγνώσιμη εικονογράφηση αντίστοιχη με τις ηλικίες στις οποίες απευθύνεται, λιτή γλώσσα, ουσιαστικά κείμενα, να είναι ελκυστικό, να προκαλεί αισθητικά τα παιδιά να το ανοίξουν και να διερευνήσουν θέματα που ίσως δεν θα ήταν στις πρώτες τους επιλογές.
»Επίσης επιδιώκουμε να είναι ανοιχτό σε πολλές και διαφορετικές προσεγγίσεις, όπως και να έχει χιούμορ και ελευθερία».
Πώς έχει διαμορφωθεί το παιδικό βιβλίο μέσα στα τελευταία χρόνια; Ποιες είναι οι σημαντικότερες νέες τάσεις;
«Τα παιδικά βιβλία τα τελευταία χρόνια έχουν ανανεωθεί και προσαρμοστεί στις ανάγκες των καιρών μας. Έχουν απομακρυνθεί από τα παλαιότερα πρότυπα, π.χ., διδακτισμού. Είναι πιο ανοιχτά σε δύσκολα θέματα. Εμπλουτίστηκε το περιεχόμενο τους και η εικονογράφηση παίζει πια σημαντικό και πολλές φορές ισότιμο ρόλο με το κείμενο. Σε πολλές περιπτώσεις η εικονογράφηση μόνη της αφηγείται την ιστορία.
»Κυκλοφορούν πλέον πολλά ‘’silent books’’, βιβλία που αφορούν τη σεξουαλική ταυτότητα, την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων, βιβλία με θέματα ελευθερίας της έκφρασης και αποδοχής της διαφορετικότητας. Πολλά μουσικά βιβλία με εικονογραφημένες βιογραφίες συγκροτημάτων, κ.ο.κ.».
«Το βιβλίο, έτσι κι αλλιώς, μπορεί να σε ταξιδέψει και να σε ανακουφίσει σε περιόδους δύσκολες, πόσω μάλλον σε μια μακρά περίοδο εγκλεισμού».
Πώς έχουν επηρεάσει οι συνθήκες της πανδημίας το χώρο του παιδικού βιβλίου;
«Πολλοί γονείς έχουν πια περισσότερο χρόνο στο σπίτι, οπότε και περισσότερο χρόνο να διαβάσουν με τα παιδιά τους. Έχουν βρει εναλλακτικούς τρόπους για δράσεις και παιχνίδια με αφορμή τα παιδικά βιβλία. Υπάρχει χρόνος να ψάξουν και να επιλέξουν σύμφωνα με τα δικά τους κριτήρια και των παιδιών τους. Το βιβλίο, έτσι κι αλλιώς, μπορεί να σε ταξιδέψει και να σε ανακουφίσει σε περιόδους δύσκολες, πόσω μάλλον σε μια μακρά περίοδο εγκλεισμού.
»Το βιβλίο από μόνο του έχει βρεθεί στο επίκεντρο, αφού δεν μπορούν να γίνουν πια διαδραστικές εκδηλώσεις, παρουσιάσεις, δράσεις από τους εκδοτικούς οίκους σε φυσικούς χώρους, όπου τα παιδιά αλληλεπιδρούν με συνομήλικους και έρχονται σε επαφή με διαφορετικούς τρόπους ανάγνωσης. Και έτσι του συμπεριφερόμαστε κι εμείς, το φέρνουμε στο κέντρο της προσοχής μας. Είμαστε απόλυτα προσανατολισμένοι σε αυτό, εν μέσω πανδημίας ακόμη περισσότερο, απουσία εναλλακτικών τρόπων προσέγγισης.
»Όπως λέει και ο Μπόρχες: "Από όλα τα εργαλεία του ανθρώπου, το πιο εκπληκτικό είναι, χωρίς καμία αμφιβολία, το βιβλίο. Τα άλλα είναι προεκτάσεις του κορμιού του. Το βιβλίο είναι μια προέκταση της μνήμης του και της φαντασίας του"».
Εκδόσεις Ψυχογιός: «Το παιδικό βιβλίο φεύγει σιγά σιγά από το περιθώριο και γίνεται επιλογή και στάση ζωής»
Με ποια κριτήρια ξεχωρίζετε τα καλά παιδικά βιβλία που αποφασίζετε να εκδώσετε;
«Προτού επιλέξουμε τα παιδικά βιβλία που θα εκδώσουμε, οι προτάσεις που μας έρχονται, είτε από το εξωτερικό είτε από Έλληνες συγγραφείς, περνούν από αυστηρή διαδικασία. Τα κριτήρια προσαρμόζονται ανάλογα με το είδος του βιβλίου και την κατηγορία αναγνωστών στους οποίους απευθύνεται. Συνεπώς, άλλα είναι τα κριτήρια για ένα μυθιστόρημα για παιδιά δημοτικού, άλλα για ένα βιβλίο γνώσεων και άλλα για ένα εικονο-βιβλίο για παιδιά βρεφικής ηλικίας. Αυτό που έχει σημασία, όμως, είναι το βιβλίο που εκδίδουμε να ανταποκρίνεται απόλυτα στην ηλικία του αναγνώστη στον οποίο απευθύνεται, να είναι όσο το δυνατόν πιο πρωτότυπο στην κατηγορία του και το τελικό αποτέλεσμα να προσφέρει μια ξεχωριστή εμπειρία ανάγνωσης. Πετυχημένο βιβλίο είναι αυτό που διαβάζεται ξανά και ξανά και που χαράζεται στη σκέψη του αναγνώστη. Είναι το βιβλίο που πετυχαίνει τον σκοπό του, είτε αυτός είναι διδακτικός είτε απλώς ψυχαγωγικός».
Πώς έχει διαμορφωθεί το παιδικό βιβλίο μέσα στα τελευταία χρόνια; Ποιες είναι οι σημαντικότερες νέες τάσεις;
«Ο χώρος και το τοπίο του παιδικού βιβλίου έχουν αλλάξει ραγδαία τα τελευταία χρόνια λόγω της μεγάλης προσφοράς που υπάρχει σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο τρόπος με τον οποίο εκδίδονται τα βιβλία έχει μεταφερθεί από τοπικές παραγωγές σε διεθνείς συμπαραγωγές σε τεράστιες μονάδες στο εξωτερικό. Αυτό έχει μειώσει αισθητά τις τιμές των άλλοτε πανάκριβων εκδόσεων και, έτσι, περισσότερα παιδιά έχουν πρόσβαση στα παιδικά βιβλία. Ωστόσο, η αλλαγή αυτή μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα των βιβλίων ή / και να επιβάλει ημερομηνία λήξης σε αυτά, καθώς κάθε μήνα αντικαθίστανται από άλλα βιβλία αντίστοιχης αισθητικής ή περιεχομένου.
»Από την άλλη μεριά, οι αναγνώστες έχουν μεγαλύτερο εύρος επιλογών και υπάρχει περιθώριο για περισσότερους πειραματισμούς σε ό,τι αφορά τη θεματολογία, τον τρόπο γραφής και την αισθητική. Το κοινό “εκπαιδεύεται” όλο και περισσότερο στο συγκεκριμένο είδος, με αποτέλεσμα το παιδικό βιβλίο να φεύγει σιγά σιγά από το περιθώριο και να γίνεται επιλογή αλλά και στάση ζωής. Η ανάγνωση από μικρότερες ηλικίες στο σπίτι και το σχολείο γίνεται συνήθεια. Οι τάσεις στο παιδικό βιβλίο προσαρμόζονται στις ανάγκες της κάθε εποχής και βέβαια είναι διαφορετικές σε κάθε κατηγορία, ωστόσο μπορούμε να διακρίνουμε μια άνθηση του βιβλίου γνώσεων για παιδιά και νέους, καθώς και θεματικές τάσεις στο εικονογραφημένο βιβλίο και το μυθιστόρημα, όπως η ενσυναίσθηση, η διαχείριση συναισθημάτων, η σωματική κακοποίηση, η ψυχική υγεία, αλλά και η αποδοχή του άλλου και του εαυτού. Επιπλέον στα μυθιστορήματα για μεγαλύτερες ηλικίες διακρίνεται μια φυγή από την πραγματικότητα με όχημα τη φαντασία μέσω της οποίας ενδυναμώνονται οι πρωταγωνιστές, αλλά και άλλα βιβλία που καταπιάνονται ευθέως με τα πιο δύσκολα κοινωνικά θέματα. Τέλος, μια άλλη ξεχωριστή τάση, που διακρίνεται περισσότερο στο εξωτερικό και ειδικά κατά την εποχή της πανδημίας, είναι η άνοδος του ακουστικού βιβλίου».
«Οι πωλήσεις των παιδικών βιβλίων έχουν εκτοξευθεί, αλλά υπάρχει σαφής προτίμηση στους γνωστούς συγγραφείς. Δύσκολα ξεχωρίζουν οι λιγότερο γνωστοί συγγραφείς και οι πρωτοεμφανιζόμενοι».
Πώς έχουν επηρεάσει οι συνθήκες της πανδημίας το χώρο του παιδικού βιβλίου;
«Το παιδικό βιβλίο έχει ευνοηθεί στην περίοδο της πανδημίας. Οι πωλήσεις των βιβλίων, συγκεκριμένα για αναγνώστες των μικρότερων ηλικιών, έχουν εκτοξευθεί. Γονείς διαβάζουν ιστορίες στα παιδιά τους πιο συστηματικά και έχουν προσθέσει την ανάγνωση στην καθημερινή ρουτίνα της καραντίνας. Τα βιβλία παίζουν πιο δυναμικό ρόλο στην εκπαίδευση αλλά και στην ψυχαγωγία των παιδιών. Είναι ένας δημιουργικός τρόπος απασχόλησης, που μόνο καλό μπορεί να αποφέρει. Υπάρχει όμως σαφής προτίμηση στους γνωστούς συγγραφείς. Δύσκολα ξεχωρίζουν οι λιγότερο γνωστοί συγγραφείς και οι πρωτοεμφανιζόμενοι. Λόγω της ηλεκτρονικής πώλησης και της έλλειψης της πολύτιμης καθοδήγησης του βιβλιοπώλη, οι αγοραστές επιλέγουν τους γνωστούς συγγραφείς και εικονογράφους, τα κλασικά παραμύθια και τα βιβλία της κλασικής παιδικής λογοτεχνίας».
Ακολουθήστε το WomanToc στο Instagram
κεντρική φωτό: Alyssa Stevenson / Unsplash
