Βλέπουν το ποτήρι πάντα μισοάδειο, γκρινιάζουν αδιάκοπα ακόμα και για το παραμικρό και, αντί να ψάχνουν μια λύση για κάθε πρόβλημα, ψάχνουν ένα πρόβλημα για κάθε λύση. Είναι οι γνωστοί σε όλους μας τοξικοί άνθρωποι, που, είτε δεν αντιλαμβάνονται πόσο καταστροφική επίδραση έχουν στους γύρω τους, είτε δείχνουν - για κάποια παράλογη αιτία - να αντλούν ευχαρίστηση σπέρνοντας τη μιζέρια. Οι συγκεκριμένοι άνθρωποι μάς δημιουργούν έντονη, όσο και περιττή, σύγχυση, συγκρούσεις και στρες, ενώ στις σημερινές δύσκολες συνθήκες πολλαπλασιάζονται.
H αλήθεια είναι ότι φαίνεται πολύ δύσκολο να διατηρήσουμε τη θετική μας διάθεση όταν περιστοιχιζόμαστε από άτομα μονίμως «κατσούφικα» – στη δουλειά, το φιλικό περιβάλλον, την οικογένεια. Εξάλλου, σύμφωνα με έρευνες, ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει την τάση να εστιάζει την προσοχή του σε οτιδήποτε αρνητικό και να το μεγαλοποιεί. Κι αν αυτό είναι χρήσιμο όταν έχουμε απέναντί μας μια πραγματική απειλή, είναι πολύ επιζήμιο όταν έχουμε απλώς έναν συνάδελφο, σύντροφο ή φίλο που τα βλέπει όλα μαύρα.
«Τα αρνητικά γεγονότα και συναισθήματα απαιτούν περισσότερη σκέψη για να τα διαχειριστούμε και, κατά συνέπεια, τα επεξεργαζόμαστε πολύ πιο δύσκολα από τα θετικά», έγραψε ο κοινωνιολόγος και πρώην καθηγητής του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, Κλίφορντ Νας, στους New York Times. «Γι αυτό, εξάλλου, όλοι μας θυμόμαστε τα άσχημα πιο έντονα και με περισσότερες λεπτομέρειες». Παράλληλα, μια σειρά από έρευνες δείχνουν ότι η αρνητικότητα μπορεί να μας οδηγήσει σε χρόνια προβλήματα υγείας, όπως υπέρταση, εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, παθήσεις της καρδιάς, ενοχλήσεις στο στομάχι, λοιμώξεις κτλ., ενώ η θετική σκέψη σε καλύτερη σωματική και ψυχολογική κατάσταση και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.
Τι μπορούμε να κάνουμε, λοιπόν, όταν το κοινωνικό περιβάλλον μας εξακολουθεί να γκρινιάζει για τα πάντα – από μια επαγγελματική ευκαιρία που χάθηκε έως ένα κέικ που κάηκε – και πώς να το διαχειριστούμε;
1. Θέτουμε όρια. Ίσως να μην μπορούμε να αποφύγουμε εντελώς τους αρνητικούς συναδέλφους, φίλους και συγγενείς, αλλά μπορούμε να επιλέξουμε τον τρόπο με τον οποίο θα τους διαχειριστούμε. Π.χ. να περιορίσουμε το χρόνο που περνάμε μαζί τους και να προσπαθούμε να μην ταυτιζόμαστε με τις δραματικές αφηγήσεις τους. Συνήθως, οι τοξικοί άνθρωποι, αρνούμενοι να αναζητήσουν λύσεις στα προβλήματα, νιώθουν καλύτερα όταν οι άλλοι τους ακούν διαρκώς, ενώ οι τελευταίοι δεν τους αποφεύγουν γιατί φοβούνται μην γίνουν αγενείς. Κρατάμε, λοιπόν, ασπίδα απέναντι στις μελλοδραματικές απόψεις ή τα ισοπεδωτικά σχόλιά τους και τους ρωτάμε πώς σκέπτονται να διαχειριστούν τα προβλήματά τους, ώστε να ωθήσουμε και εκείνους να σκεφτούν με πιο αποτελεσματικό τρόπο.
2. Κάνουμε καθημερινά μικρές ασκήσεις ευγνωμοσύνης. Αυτό, εξάλλου, μπορεί να ισορροπήσει την έμφαση που δίνει ο εγκέφαλός μας σε αρνητικά συμβάντα και συναισθήματα. Χρησιμοποιώντας, λοιπόν, τη λογική (κάτι που οι τοξικοί άνθρωποι αποφεύγουν να κάνουν) προσπαθούμε να αναζητήσουμε τι θετικό υπάρχει σε κάθε κατάσταση, να αναγνωρίσουμε την αξία του και ενδεχομένως να την επεκτείνουμε. Σύντομα, θα διαπιστώσουμε ότι ο εγκέφαλός μας αρχίζει να εστιάζει στον πιο εποικοδομητικό τρόπο σκέψης και στην ανάκληση θετικών στιγμών, το οποίο θα μας οδηγήσει σε μια πιο ανοιχτή αντίληψη και μια καλύτερη αντιμετώπιση των δύσκολων καταστάσεων.
3. Πατάμε στοπ στην αμείλικτη αυτοκριτική. Αν αξιολογούμε τον εαυτό μας με τόση αυστηρότητα σαν να πρόκειται για το χειρότερο εχθρό μας, οδηγούμαστε ακόμα περισσότερο σε αδιέξοδο και υποσκάπτουμε κι άλλο την προσωπική μας ανάπτυξη. Ας το σταματήσουμε, λοιπόν. Είναι καλύτερο να εντοπίσουμε τους ανθρώπους και τις καταστάσεις που μας ωθούν να κάνουμε τέτοιου είδους αυτοκριτική, να δείχνουμε μηδενική επιείκια στον εαυτό μας τη στιγμή που διαπιστώνουμε ότι την ξανακάνουμε και, έτσι, σταδιακά, εκπαιδευόμαστε να μετατρέπουμε την αυστηρότητα σε προσπάθεια κατανόησης και, άρα, στον πιο αποτελεσματικό τρόπο σκέψης.
4. Χρησιμοποιούμε τη λογική για να μην μεγαλοποιούμε τα πράγματα. Π.χ. όταν σκεφτόμαστε ότι ο σύντροφός μας δεν μας έκανε μια χάρη που του ζητήσαμε γιατί δεν ενδιαφέρεται καθόλου για εμάς ή το αφεντικό μας έκανε μια παρατήρηση για τη δουλειά μας γιατί, κατά βάση, μας αντιπαθεί, μόνο αβάσιμο μπορεί να είναι. Υπερβάλλοντας για τη σημασία και την επίδραση μικρών συμβάντων και δίνοντάς τους διαστάσεις μεγαλύτερες από αυτές που πραγματικά έχουν, θα σαμποτάρουμε από μόνοι μας τόσο τις προσωπικές σχέσεις μας, όσο και την καριέρα μας. Επίσης, όταν χρειάζεται να βρούμε μια λύση από κοινού με κάποιον τοξικό άνθρωπο, περιμένουμε την κατάλληλη στιγμή και δεν κάνουμε ποτέ συζήτηση όταν είμαστε πολύ επηρεασμένοι από εκείνον ή εν βρασμώ.
5. Κάνουμε ενδοσκόπιση. Έχει παρατηρηθεί ότι η αρνητικότητα είναι εθιστική και ότι οι άνθρωποι που είναι εθισμένοι σε αυτήν, συνειδητά ή μη, αναζητούν διαρκώς άλλους αρνητικούς ανθρώπους, συνθήκες, συναισθήματα. Μια μικρή ενδοσκόπιση, λοιπόν, μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε γιατί περιστοιχιζόμαστε από ένα τέτοιου είδους χάος.
6. Δεν ξεχνάμε ότι μετά από κάτι κακό, ακολουθεί κάτι καλό. Ως γνωστόν, οι θετικές και αρνητικές περίοδοι στη ζωή μας εναλλάσσονται και, σε πολλές περιπτώσεις, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για αυτό. Σε μια άσχημη κατάσταση, λοιπόν, το καλύτερο που ίσως έχουμε να κάνουμε είναι υπομονή. Διαχειριζόμενοι με τους παραπάνω τρόπους τους ανθρώπους που μας κάνουν να νιώσουμε ακόμα χειρότερα μέσα σε αυτήν και δείχνοντας την απαραίτητη ψυχραιμία και αυτοέλεγχο, είναι πάντα ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης μια δυσκολίας.
