Η Μαρίνα Λαμπράκη γεννήθηκε το 1939 στο Αρκαλοχώρι της Κρήτης αλλά σταμάτησε νωρίς την εκπαίδευσή της (τελείωσε μόνο τις δύο πρώτες τάξεις του Γυμνασίου), καθώς Γυμνάσιο δεν υπήρχε στο χωριό. Ήταν ανήσυχο κορίτσι και για να μην κάθεται άρχισε να δουλεύει σε ένα μικρό μαγαζί, ένα παντοπωλείο του χωριού. Εκεί σύχναζε ο Δημήτρης Πλάκας, ένας 26χρονος καθηγητής που διορίστηκε στο Γυμνάσιο του χωριού. Πάμπτωχος, είχε έρθει με μια βαλίτσα που περιείχε μια αλλαξιά ρούχα και πολλά βιβλία, διορισμένος μακριά από το κέντρο λόγω κοινωνικών φρονημάτων. Αυτός της δάνεισε τα πρώτα της αναγνώσματα.
"Ήρθε στο χωριό με άδεια βαλίτσα και 4.000 βιβλία. Με δίσκους κλασικής μουσικής και ένα πικάπ. Μου άνοιξε την πόρτα και μπήκα στον Παράδεισο.” είχε πει η ίδια.
Ο έρωτας ήρθε ως φυσική συνέπεια. Οι γονείς της ανησύχησαν. Την κάλεσα να διακόψει ή να επισημοποιήσει τον δεσμό της. Έτσι η μικρή Μαρίνα βρέθηκε παντρεμένη με τον Δημήτρη Πλάκα, που έμελλε να γίνει ο μέντοράς της.
Οι σπουδές, η ιστορία και αρχαιολογία και η ιστορία της τέχνης
Την περίοδο 1959-1964 φοίτησε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συνέχισε τα έτη 1968-1971 όπου με υποτροφία του Ι.Κ.Υ., πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές Ιστορίας και Κοινωνιολογίας της Τέχνης στο Παρίσι, στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Paris I). Το 1973 έλαβε "Κρατικό Διδακτορικό Δίπλωμα" ("Doctorat d’ Etat es Lettres”) με άριστα (Paris I, Σορβόννη), με τίτλο: "Bourdelle et la Grece" ( "Ο Μπουρντέλ και η Ελλάδα").
Η πρώτη γυναίκα Καθηγήτρια στην ιστορία της Σχολής Καλών Τεχνών
Το 1975 εξελέγη παμψηφεί Τακτική Καθηγήτρια στην έδρα της Ιστορίας της Τέχνης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας. (Πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στην ιστορία της ΑΣΚΤ). Ήταν επισκέπτρια ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Princeton των Η.Π.Α.με υποτροφία Fulbright Δίδαξε ως επισκέπτρια καθηγήτρια σε ξένα πανεπιστήμια της Γαλλίας, των ΗΠΑ και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο.
Η Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα από το 1992 υπηρέτησε ως Διευθύντια της Εθνικής Πινακοθήκης-Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου.
Διετέλεσε αναπληρώτρια υπουργός Πολιτισμού-Παιδείας και Θρησκευμάτων της Υπηρεσιακής κυβέρνησης με πρωθυπουργό την Βασιλική Θάνου την περίοδο 28 Αυγούστου με 23 Σεπτεμβρίου 2015.
Στα χρόνια της θητείας της η Εθνική Πινακοθήκη εκσυγχρονίστηκε και επεκτάθηκε χάρις στα νέα παραρτήματα που απέκτησε στην Κέρκυρα, στο Ναύπλιο, στην Γλυπτοθήκη στο Γουδή και στο Μουσείο Καπράλου στην Αίγινα. Επίσης η συλλογή της έχει εμπλουτιστεί με 3.000 νέα έργα, ανάμεσα στα οποία και δυο πίνακες του Θεοτοκόπουλου (El Greco).
Κατά τη διάρκεια της θητείας της διοργανώθηκαν στην Εθνική Πινακοθήκη σημαντικές εκθέσεις τόσο ξένων όσο και Ελλήνων καλλιτεχνών, όπως αυτήν τον χειμώνα του 1992-93 με θέμα "Από τον Θεοτοκόπουλο στον Σεζάν" με πάνω από 600.000 επισκέπτες.
Τα εκθέματα αυτής της έκθεσης είχαν έρθει με πρόγραμμα ανταλλαγής από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης και από την Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσινγκτον.
Μετά από προσπάθειες χρόνων, εκπονήθηκε μελέτη επέκτασης του κτιριακού συγκροτήματος της ΕΠΜΑΣ, προσθέτοντας 11.040 m2 στους χώρους της και εκσυγχρονίζοντάς την μουσειολογικά, αισθητικά και λειτουργικά.
"Δεν πιστεύω στην τύχη αλλά… στο τυχαίο"
Σε συνέντευξή της το 2017, η Μαρίνα Λαμπράκη – Πλάκα είχε μιλήσει για τα παιδικά της χρόνια στην Κρήτη κάνοντας αναφορά και στη γνωριμία της με τον Δημήτρη Πλάκα.
"Στη δική μου ζωή έπαιξε πάρα πολύ μεγάλο ρόλο το "τυχαίο”. Δεν λέω η τύχη γιατί δεν πιστεύω στην τύχη. Πιστεύω στο τυχαίο γεγονός και πώς ο άνθρωπος μπορεί να εκμεταλλευθεί το τυχαίο για να αλλάξει δρόμο. Σκέφτομαι πολλές φορές ότι εάν είχα τελειώσει την Εμπορική Σχολή θα ήμουν μια συνταξιούχος της ΔΕΗ, του ΟΤΕ, καθώς τότε ήταν περιζήτητοι οι απόφοιτοι της Εμπορικής Σχολής.
Ευτυχώς που διέκοψα. Ευτυχώς που έγινε κοινοτικό Γυμνάσιο στο Αρκαλοχώρι και ο Δημήτρης Πλάκας ήρθε να διδάξει. Είχε έρθει με μια άδεια βαλίτσα, αλλά με 4.000 βιβλία και ένα πικάπ. Ήταν ο εμπνευσμένος δάσκαλος. Έλεγε στους μαθητές του ότι δεν θέλει να είναι πρώτοι, αλλά να είναι ο εαυτός τους. Δάνειζε βιβλία από την βιβλιοθήκη του και έτσι εφάρμοζε το σύστημα αυτό. Εγώ ήμουν και ερωτευμένη και ήθελα στα μάτια του να φανώ καλύτερη και από ό,τι ήμουν".
Η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα έφυγε από τη ζωή, εχθές τα ξημερώματα σε ηλικία 83 ετών το 1992.
