Η τελευταία φορά που η μουσική καθόρισε ενδυματολογικά μία "φυλή" της πόλης στην Ελλάδα ήταν με την υποκουλτούρα των emo. Παχύ eyeliner, φράντζες και αφέλειες που έκρυβαν τα μάτια, πολύχρωμες τούφες - extensions, "ξασμένη" κορυφή μαλλιού, μαύρα νύχια, ρίγες και σκακιέρες, τζιν σωλήνα, σκεϊτάδικα παπούτσια, προφίλ στο MySpace και φυσικά ατέρμονη θλίψη όριζαν το στιλ των μελαγχολικών, απαισιόδοξων, σχεδόν νιχιλιστών εφήβων που το 2007, όταν και βίωσε το πικ της δημοφιλίας της η emo υποκουλτούρα στη χώρα μας, αγνοούσαν ότι σε ένα χρόνο θα έχουν πραγματικό λόγο να περιφέρονται διαρκώς λυπημένοι, την παγκόσμια οικονομική κρίση, που θα σκότωνε τα όνειρά τους πριν καν αυτά γεννηθούν.
Never mind the crisis, here’s the Hipsters
Κανείς δεν θυμάται τι μουσική άκουγαν ακριβώς οι emo - πέρα από τους ίδιους - και η επιρροή τους στην παγκόσμια μόδα, σε αντίθεση με άλλες υποκουλτούρες που καθορίζονταν από μουσικά genres, ήταν μηδαμινή, όμως οφείλουμε να τους αναγνωρίσουμε ότι υπήρξαν οι τελευταίοι της έκφρασης μιας σχέσης που έχει τις ρίζες της στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, εκείνη της μόδας με τη μουσική. Οι hipsters που ακολούθησαν αμέσως μετά, δεν ταυτίστηκαν ποτέ με κάποιο συγκεκριμένο μουσικό είδος.
Ήταν περισσότερο ένα κίνημα αισθητικό, που είχε να κάνει με ένα συγκεκριμένο lifestyle - αντίδοτο στην Ύφεση (π.χ αποθέωση του vintage / second hand και για οικονομικούς λόγους, αλλά και λόγω νοσταλγίας για ένα φανταστικό, καλύτερο παρελθόν που δεν υπήρξε ποτέ, αλλά πρόσφερε την απαραίτητη διέξοδο από το επίπονο "τώρα"), αλλά κυρίως ο προπομπός του "όλοι όλα", έναν όρο που εφηύραμε εμείς οι δημοσιογράφοι και τον οποίο χρησιμοποιούσαμε μάλλον υποτιμητικά, φοβικοί ως προς αυτό που έρχεται, μέχρι να κατανοήσουμε ότι, η απρόσκοπτη πρόσβαση στην πληροφορία εξαιτίας της εξάπλωσης του διαδικτύου και των social media στις ζωές μας, θα σήμανε το τέλος των αυστηρών υποκουλτούρων που εκπορεύονται ενδυματολογικά από τη μουσική - χωρίς αυτό να είναι κάτι απαραίτητα κακό.
Οι hipsters λοιπόν, μπορεί να πήραν μαζί τους φεύγοντας τα ξύλινα παπιγιόν (ευτυχώς!), άφησαν όμως πίσω τους τις "πουκαμισάρες", δηλαδή πουκάμισα με ευφάνταστα patterns που μοιάζουν σαν να έχουν βγει απευθείας από τς ντουλάπες των Απαράδεκτων Βλάσση και Γιάννη, τα περιποιημένα μούσια, τα τατουάζ, τα vintage παντελόνια, τις βάτες και τα κρουαζέ φορέματα με ντεσέν που να δεις τι σας θυμίζουν, α, ναι, την ταπετσαρία εκείνου του καναπέ στο σπίτι της θείας στον οποίο καθόσασταν υπομονετικά μέχρι να βγει να το γλυκό και να έρθει το τέλος της βασανιστικής για έναν προέφηβο επίσκεψης. Και τα κληροδότησαν στους "φασαίους".
Φασαίοι ή οι τελευταίοι ρομαντικοί;
Αυτό που έχει καταφέρει ο Pan Pan, δηλαδή ο Παναγιώτης Πανταζής, μουσικός και κομίστας, με την τριλογία της "Φαντασμαγορίας" είναι η απόλυτη νίκη της στροφής της εναλλακτικής μουσικής σκηνής στον ελληνικό στίχο, μια τάση που ξεκίνησε στα τέλη των 10’s και γιγαντώθηκε μέσα στην πανδημία. Τι έκανε λοιπόν ο Pan Pan; Μίλησε ταυτόχρονα σε τρεις γενιές και τις ένωσε στην ανισόπεδη πίστα της φαντασμαγορικής του ντίσκο. Early zoomers, millenialls, GenX χορεύουν όλοι στους ρυθμούς του επειδή ο ταλαντούχος μουσικός, με τον συχνά υπερρεαλιστικό στίχο, έβαλε τα τελευταία χρόνια της ζωής τους σε λέξεις, ντύνοντάς τα με τα πιο εθιστικά beats.
Έφτιαξε ένα ασφαλές περιβάλλον για όλα τα μη κανονικά παιδιά που, τελευταία, είχαν αρχίσει να νιώθουν πως δεν ανήκουν πουθενά. Τους χάρισε κοινή ταυτότητα. Έτσι, έπειτα από χρόνια, η μουσική έφτιαξε και πάλι μια μικρή, αλλά σφιχτή ομάδα ανθρώπων που η καρδιά τους χτυπά το ίδιο δυνατά κάτω από τη φράση "στην Αθήνα, τον εαυτό μου χάνω, είναι νωρίς δε θέλω ύπνο και δε θέλω να πεθάνω".
Κάποιοι τους λένε "φασαίους". Σύμφωνα με το slang.gr "φασαίος/α" είναι ο/η φέρων/ουσα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα μιας ομάδας, συνήθως εναλλακτικής και underground, αλλά ταυτόχρονα in και η ερμηνεία είναι μάλλον ακριβής. Και αυτός ο όρος χρησιμοποιείται υποτιμητικά ή κοροϊδευτικά, ακόμα και μεταξύ των ατόμων που προσδιορίζονται ως τέτοια, ωστόσο δεν πρόκειται παρά για τους τελευταίους ρομαντικούς της Αθήνας. Τα παιδιά τριών γενιών που κλείστηκαν στο σπίτι για περίπου δύο χρόνια και βγαίνοντας είδαν την πόλη τους να μετατρέπεται σε ένα ενιαίο κακόγουστο boutique hotel υπό επισκευή. Τα παιδιά που χάνουν τα σπίτια τους στο κέντρο της πόλης και την πολυτέλεια να πηγαίνουν περπατώντας στη δουλειά τους διασχίζοντας τον Εθνικό Κήπο ή στενά του εμπορικού τριγώνου επειδή τα αγοράζουν εταιρίες για να τα μετατρέψουν σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης.
Τα παιδιά που γκρινιάζουν για την υπερ-τουριστικοποίηση της πόλης τους πάνω από ένα πλατώ τυρία, πίνοντας βιολογικό κρασί από ελληνικούς αμπελώνες στη νέα άφιξη, της νέας πιάτσας της Αθήνας. Τα παιδιά που υποκρίνονται γιατί είναι απελπισμένα και γιατί, αν δεν φωνάξουν στην επόμενη συναυλία με όλη τους τη δύναμη "ή έστω σε καμιά ταράτσα να τα πω - πω πω τι ζωή είναι αυτή που ζούμε τώρα", θα ξεσπάσουν σε κλάματα την επόμενη φορά που θα δώσουν 30 ευρώ στο σούπερ μάρκετ για υλικά για τοστ, ένα γάλα και μία γατοτρόφη. Πώς εκφράζεται λοιπόν αυτή η ομάδα ενδυματολογικά;
Κάτω από την ομπρέλα της γενιάς της "Ανισόπεδης Ντίσκο" χωράνε ένα σωρό ενδυματολογικοί κώδικες και αυτό είναι που την κάνει άξια αναφοράς και εξερεύνησης. Έχει διακριτικά και ακριβώς για αυτό την εξετάζουμε με όρους μιας νέας υποκολτούρας - όμως αν καθορίζεται από κάτι, αυτό είναι η ενδυματολογική ελευθερία και η συμπερίληψη δεκάδων στιλιστικών κωδικών από διαφορετικές υποκουλτούρες / urban tribes / κοινότητες. Κοινώς, η γενιά της "Ανισόπεδης Ντίσκο" είναι ένα χωνευτήρι στιλιστικών αναφορών από το οποίο αναδύονται οι μεθυστικές αναθυμιάσεις του προσωπικού στιλ.
Generation "Ανισόπεδη Ντίσκο" starter pack
Από την ντουλάπα της συγκεκριμένης ομάδας ατόμων δεν λείπουν τα T-shirt του merch καλλιτεχνών της εναλλακτικής σκηνής, βιβλιοπωλείων, μπαρ, ανθοπωλείων, εικαστικών, fashion projects, fashion κολεκτίβων και streetwear brands που αναβιώνουν τα λογότυπα εταιρειών που έχουν περάσει στη σφαίρα της ποπ κουλτούρας, όπως για παράδειγμα εκείνο της Ολυμπιακής. Το T-shirt, για τη γενιά της "Ανισόπεδης Ντίσκο" είναι κάτι παραπάνω από ένα στιλιστικό statement - είναι αλληλεγγύη. Η αγορά ενός T-shirt μιας μικρής επιχείρησης ή ενός ελεύθερου επιχειρηματία του καλλιτεχνικού τομέα, δηλώνει στήριξη, πρωτίστως οικονομική, αλλά και ψυχική.
Το ρούχο ταυτίζεται με αναμνήσεις, συναισθήματα, με ένα τραγούδι, ένα φαγητό, έναν άνθρωπο και διαδίδεται χωρίς χορηγούμενες διαφημίσεις στα scocial media και ακριβές καμπάνιες, παρά με τον πιο ισχυρό τρόπο, την οπτική επανάληψη στην πραγματική, τρισδιάστατη ζωή. Το ίδιο συμβαίνει και με τις πάνινες tote bags που έχουν αντικαταστήσει οποιαδήποτε άλλη τσάντα, ακόμα και τα backbacks με θήκη για laptop, και αποτελούν καθημερινό αξεσουάρ της συγκεκριμένης ομάδας ατόμων ανεξαρτήτως φύλου.
Το vintage εξακολουθεί να έχει εξέχουσα θέση ανάμεσα στις ενδυματολογικές επιλογές της γενιάς της "Ανισόπεδης Ντίσκο", ειδικότερα στις γυναίκες και τις θηλυκότητες και μάλιστα πηγαίνει χέρι - χέρι με την αναβίωση του vintage shopping. Εντός πανδημίας παρατηρήθηκε το φαινόμενο των ηλεκτρονικών vintage καταστημάτων μέσω Instagram, τα οποία σήμερα, τρία χρόνια μετά, κινούν το παιχνίδι της vintage και second hand αγοράς. Η πιο δημοφιλής δεκαετία, σταθερά εδώ και καιρό είναι αυτή της δεκαετίας του ‘80, που, εδώ που τα λέμε, συμπορεύεται υπέροχα με τα σύνθια του Pan Pan. Δημοφιλείς όμως είναι και οι δημιουργίες των Ελλήνων σχεδιαστών μικρών, ανεξάρτητων brands, κάτι που επίσης δηλώνει μια τάση στήριξης στην εγχώρια οικονομία και δημιουργικότητα, που όμοιά της δεν είχαμε βιώσει ποτέ πριν.
Παράλληλα, στον ενδυματολογικό κώδικα της γενιάς της "Ανισόπεδης Ντίσκο" ενσωματώνονται πολλά αισθητικά στοιχεία της νέας queer γενιάς που χωρίζεται κι αυτή με τη σειρά της σε διάφορες υποκουλτούρες με βασικά στιλιστικά γνωρίσματα. Ξυρισμένα κεφάλια, είτε σε φυσικούς τόνους, είτε με έντονα χρώματα και patterns - ακόμα και animal print. Ιδιαίτερα νύχια που στολίζουν τα δάχτυλα ανεξάρτητα από την ταυτότητα φύλου - άλλοτε σε σχήμα στιλέτο, άλλοτε πολύ κοντά, ή ακόμη και το πρακτικό μανικιούρ με τον αντίχειρα δείκτη και μέσο κοντά και τα υπόλοιπα μακριά, αποτελούν βασική έκφραση δημιουργικότητας, με τα πιο δημοφιλή σχέδια να είναι τα tribals και οι σκακιέρες. Dermal piercing, ποδηλατικά σορτς, εξωφρενικά chuncky shoes, πέρλες στο λαιμό και γυαλιά ηλίου με ορθογώνιο σκελετό συμπληρώνουν μερικά από τα βασικότερα αισθητικά χαρακτηριστικά.
Μιλώντας για κουρέματα και piercing, αξίζει να σημειωθεί ότι γενικότερα για τη γενιά της "Ανισόπεδης Ντίσκο" στα μαλλιά κυριαρχεί μια επιστροφή προς τα φυσικό χρώμα, ενώ το κούρεμα mullet έχει μια περιορισμένη δημοφιλία που δεν γνωρίζει φύλλο. Ταυτόχρονα, στο κόσμημα κυριαρχεί το ασήμι και πιο συγκεκριμένα οι χοντροί κρίκοι φορεμένοι σε προοπτική, από το μεγαλύτερο μέγεθος προς το μικρότερο ή το ανάποδο και ανάλογα με τις τρύπες που διαθέτει κάθε αυτί.
Τέλος, το μακιγιάζ. Η γενιά της "Ανισόπεδης Ντίσκο" δεν θα μπορούσε παρά να είναι πασπαλισμένη με μπόλικο γκλίτερ και στολισμένη με αυτοκόλλητα - διαμαντάκια. Η τάση στο make - up που έγινε δημοφιλής μέσα από τη σειρά Euphoria ταίριαξε ιδανικά στη συγκεκριμένη ομάδα ατόμων, όχι μόνο επειδή λειτουργεί συνδυαστικά με το soundtrack της ζωής της, αλλά επειδή φέρνει στο πρόσωπό της την αισιοδοξία, τη χαρά και το παιχνίδι που τόσο έχει ανάγκη. Το προτιμά συνήθως όταν πρόκειται να παραστεί σε κάποια συναυλία ή φεστιβάλ, αλλά δεν αποκλείεται να το τολμήσει και σε μία απλή, καθημερινή έξοδο.
Ξύπνα και άκου το beat
Όπως φαντάζεστε, η γενιά της "Ανισόπεδης Ντίσκο" δεν ακούει μονάχα Pan Pan. Ακούει και MAZOHA, και IDLES και Fontains D.C. και λίγο Φουρέιρα, κι αν δεν την ακούει, σίγουρα τη θαυμάζει, έχει δει τους My Wet Calvin στα πρώτα τους live κι έχει πάει σε rave, γουστάρει τους Smiths και ξέρει απ’ έξω όλους τους στίχους των τραγουδιών της Madonna. Δεν έχασε το live της Rosalia και φυσικά και θα βγάλει εισιτήριο για το επόμενο live του Nick Cave όποτε κι αν αυτό γίνει ξανά στη χώρα μας. Λατρεύει σα θεά τη Lana Del Rey και ακολουθεί στα social media τον Μαζωνάκη.
Η ομάδα ατόμων που βρήκε καταφύγιο στους ήχους και τις λέξεις του Pan Pan, αλλά και μερικών ακόμη ταλαντούχων μουσικών αυτού που ονομάζουμε εναλλακτική σκηνή, δεν καθορίζεται στιλιστικά αμιγώς από το genre το οποίο υπηρετεί με συνέπεια τα τελευταία χρόνια ο κύριος εκφραστής της, αλλά από τις κοινωνικοπολιτικές αλλαγές και τις αναπόφευκτες, αλλά οδυνηρές μεταβολές του αστικού περιβάλλοντος. Αυτό όμως δεν ήταν πάντοτε το εφαλτήριο της δημιουργίας τάσεων στη μουσική και κατόπιν στη μόδα και το lifestyle; Για αυτό και απέναντι από τη γενιά της "Ανισόπεδης Ντίσκο", υπάρχει η γενιά του ΛΕΞ και των trappers, η οποία έχει τους δικούς της ενδυματολογικούς και συμπεριφορικούς κώδικες που χρειάζονται ένα ξεχωριστό άρθρο.
Ίσως η μουσική να μην ορίζει το πώς ντυνόμαστε με τον τρόπο που το έκανε παλιά, με την ίδια σφοδρότητα. Αλλά, αυτό είναι καλό. Η ζωή άλλωστε δεν είναι βιοντεοταινία των 80’s με τον Στάθη Ψάλτη, για να έχει "πλάκα" να παίζουν ξύλο οι κρακλέδες με τους ροκάδες. Σίγουρα όμως έχουμε αρχίσει να βλέπουμε ξανά την επιρροή της στην εικόνα μικρών ομάδων ατόμων, με μία ρευστότητα και μία ελευθερία που ταιριάζει ακριβώς στην εποχή της. Σε αυτή τη δύσκολη, γεμάτη προκλήσεις εποχή της ανεξάντλητης πληροφορίας. Η ομογενοποίηση που κάποτε φοβόμασταν, δεν συντελέστηκε ακριβώς. Αν υπάρχει λοιπόν κάτι που μπορεί να κάνει τα πόδια μας να συνεχίσουν να χορεύουν στο απαιτητικό dancefloor της ζωής, αυτό είναι το beat. Το οποιοδήποτε beat και οι στιλιστικοί κώδικες που το συνοδεύουν, ανεξάρτητα από το αν η μουσική τους γέννησε ή ως ήδη υπάρχοντες ήρθαν και κούμπωσαν όμορφα σε αυτήν.
