Με την επιστροφή μας από τις διακοπές έχουμε ακόμα νωπές στη μνήμη μας τις γεύσεις και τα αρώματα των φρέσκων ψαριών που πιθανότατα απολαύσαμε σε κάποιο νησί ή παραθαλάσσιο προορισμό. Μπορούμε όμως να συνεχίσουμε να τα απολαμβάνουμε όλο το χρόνο, ενώ ταυτόχρονα αξιοποιούμε τα οφέλη τους στην υγεία μας, χάρη στα προϊόντα της ιχθυοκαλλιέργειας.
Ποια είναι αυτά και, κυρίως, πόσο μπορούμε να τα εμπιστευτούμε; Η Ελληνική Οργάνωση Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ), μια ιδιωτική, μη κερδοσκοπική οργάνωση τα 23 μέλη της οποίας αντιπροσωπεύουν περίπου το 80% της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας, ανέλαβε να μας συστήσει τα είδη τους και να λύσει όλες τις απορίες μας.
Ποια είναι τα είδη της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας;
Τσιπούρα: Καθώς συνδυάζει την εξαιρετική νοστιμιά με την εντυπωσιακή εμφάνιση, στην αρχαία Ελλάδα ήταν αφιερωμένη στη θεά Αφροδίτη, ενώ στην Ιταλία και την Ισπανία ονομάστηκε orata και dorada, αντίστοιχα, από το χρυσό τόξο πάνω απ’ τα μάτια της. Υψηλής ποιότητας, με τρυφερή, βελούδινη σάρκα και υψηλή θρεπτική αξία - καθώς είναι πλούσια σε ω3 λιπαρά οξέα, που μεταξύ άλλων συνδέονται με την καλή υγεία της καρδιάς, του εγκεφάλου και του δέρματος - είναι σήμερα, όχι άδικα, ένα από τα πιο δημοφιλή ψάρια του μενού μας. Το ψήσιμο στη σχάρα αναδεικνύει τον πλούτο της γεύσης της.
Λαβράκι: Η φράση «πιάσαμε λαβράκι» προέκυψε από τη δυσκολία του στην αλίευση, που του χάρισε από την αρχαιότητα ακόμα τη φήμη του «έξυπνου» ψαριού. Είναι όμως και εξαιρετικός κυνηγός, ικανότητα που του έχει εξασφαλίσει στα γαλλικά το προσωνύμιο loup de mer, δηλαδή «λύκος της θάλασσας». Η ιχθυοκαλλιέργεια έχει αναδείξει το λαβράκι σήμερα σε συνώνυμο της προσιτής πολυτέλειας, χωρίς να του στερήσει στο ελάχιστο την απαράμιλλη γεύση, τη βελούδινη υφή, αλλά και τα υγιεινά οφέλη αφού, όπως και η τσιπούρα, ξεχειλίζει από ω3 λιπαρά. Στη σχάρα ή στο φούρνο, συνθέτει μια αξέχαστη γαστρονομική εμπειρία.
Κρανιός: Αυτός ο γίγαντας της ιχθυοκαλλιέργειας μπορεί να φτάσει σε μήκος τα 2 μέτρα και σε βάρος τα 100 κιλά, ενώ το μέγεθος βρίσκεται σε συνάρτηση με τη νοστιμιά του. Κάποιες φορές συγχέεται με το μυλοκόπι, το οποίο όμως αν και είναι συγγενικό είδος είναι μικρότερο. Στον κρανιό η φίνα γεύση, η απαλή υφή και η υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες και ω3 λιπαρά απαρτίζουν ένα αξεπέραστο γεύμα, είτε τον καταναλώνουμε ψητό είτε στο φούρνο είτε ακόμα και σε σούπα.
Μαγιάτικο: Είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά μεσογειακά ψάρια αφού η αναπαραγωγική περίοδός του τοποθετείται στις αρχές Μαΐου, όταν τα νερά της θάλασσας θερμαίνονται αρκετά ώστε να της εξασφαλίσουν τις ιδανικές συνθήκες. Αν και δεινός κυνηγός, η υπεραλίευση έχει συντελέσει στη μείωση του πληθυσμού του, ευτυχώς όμως χάρη στην ιχθυοκαλλιέργεια δεν είναι δυσεύρετο. Στη σχάρα ή στο φούρνο, λατρεύεται από όσους γνωρίζουν από καλό ψάρι.
Φαγκρί: Ξεχωρίζει από την κόκκινη ράχη και το ασημί ροζ χρώμα στα πλάγια. Από την πρώτη μπουκιά βεβαιωνόμαστε ότι η ήπια γλυκιά γεύση του είναι εφάμιλλη της εντυπωσιακής εμφάνισής του. Τα πλεονεκτήματα συμπληρώνει ο πλούτος του σε ω3 λιπαρά. Αποκαλύπτει ολόκληρη τη νοστιμιά του τόσο στο φούρνο αλλά και στο τηγάνι.
Γιατί να βάλουμε στο μενού μας τα ψάρια ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας;
Και υψηλή διατροφική αξία έχουν και μοσχομυρίζουν φρεσκάδα και θάλασσα καθώς μέσα σε 24 ώρες από την αλίευσή τους βρίσκονται στους πάγκους των καταστημάτων και, κατόπιν, στο τραπέζι μας. Επιπλέον, η ανταγωνιστική τιμή τους τα μετατρέπει σε έναν προσιτό για κάθε budget γαστρονομικό θησαυρό, που μπορούμε άνετα να εντάξουμε στο εβδομαδιαίο μενού. Η ποιότητα των προϊόντων της ΕΛΟΠΥ, συγκεκριμένα, παραμένει σταθερή όλο το χρόνο και διασφαλίζεται από το ιδιωτικό σχήμα πιστοποίησης Fish From Greece.
Πού ζουν;
Το περιβάλλον όπου μεγαλώνουν τα ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας δεν διαφέρει από το φυσικό τους. Ουσιαστικά, μόνο πλεονεκτήματα έχουμε από την ανθρώπινη επέμβαση που αυτό που κάνει είναι να εγγυάται ένα προϊόν απόλυτα ασφαλές και σε επαρκείς ποσότητες ώστε να το απολαμβάνουμε με προσιτό κόστος.
Οι περιοχές της ιχθυοκαλλιέργειας επιλέγονται με ιδιαίτερη προσοχή: Τα βασικά κριτήριά τους είναι να βρίσκονται μακριά από αστικά κέντρα, βιομηχανικές και τουριστικές ζώνες, σε περιοχές κατάλληλες για αποκλειστική χρήση από ιχθυοκαλλιέργειες. Οι κλωβοί μέσα στους οποίους μεγαλώνουν τα ψάρια τοποθετούνται σε περιοχές με μεγάλα βάθη και με ισχυρά ρεύματα, τα οποία εξασφαλίζουν τόσο την ανανέωση όσο και την επαρκή οξυγόνωση του νερού, συμβάλλοντας στον αυτοκαθαρισμό της θάλασσας, δηλαδή σε ένα καθαρό περιβάλλον.
Μπορούμε να τα καταναλώνουμε με ασφάλεια;
Στις ιχθυοκαλλιέργειες δεν χρησιμοποιούνται ανεπιθύμητες ή άλλες ρυπογόνες ουσίες. Έμπειροι επιστήμονες και διαπιστευμένα εργαστήρια ελέγχουν διαρκώς την ποιότητα του νερού και του πυθμένα κάτω και γύρω από τις εγκαταστάσεις. Τα ψάρια τρέφονται αποκλειστικά με ξηρά τροφή, απαλλαγμένη από γενετικά τροποποιημένες πρώτες ύλες, που παράγεται σύμφωνα με τις πιο αυστηρές προδιαγραφές της Ε.Ε., ελέγχεται από τοπικούς και διεθνείς φορείς και δεν απέχει από την τροφή των ψαριών που ζουν ελεύθερα στις θάλασσες.
Δεν είναι όμως μόνο οι ιχθυοτροφές αλλά και τα ίδια τα ψάρια ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας που υποβάλλονται σε εξαντλητικούς ελέγχους σε όλα τα παραγωγικά στάδια. Κάθε ψάρι ιχθυοκαλλιέργειας μέχρι να φτάσει στο τραπέζι μας ακολουθεί μια αυστηρά ελεγχόμενη διαδρομή, από τη γέννηση μέχρι τον πάγκο του ιχθυοπωλείου, που καταγράφεται βήμα βήμα μέσα από τη λεγόμενη μέθοδο της ιχνηλασιμότητας. Οι μονάδες της ΕΛΟΠΥ ελέγχονται από κρατικούς αλλά και διεθνείς φορείς, καθώς τα ψάρια και τα θαλασσινά είναι από τα πιο αυστηρά ελεγχόμενα τρόφιμα παγκοσμίως.
Τους χορηγούνται αντιβιοτικά ή άλλα φάρμακα;
Σπάνια χρειάζεται να τους χορηγηθεί οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή, κι αυτό γιατί το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουν σε συνδυασμό με τον εμβολιασμό τους ελαχιστοποιούν τον κίνδυνο να προσβληθούν από παθογόνα μικρόβια. Για την προστασία της ευζωίας των ψαριών χρησιμοποιούνται εμβόλια, τα οποία όμως δεν αποτελούν επικίνδυνες ουσίες για εμάς ή και για τα ίδια τα ψάρια. Αντιθέτως, αναπτύσσουν την άμυνά τους. Οι ουσίες αυτές μεταβολίζονται γρήγορα από τα ψάρια, τα προστατεύουν και δεν συσσωρεύονται στον οργανισμό τους.
Επιπλέον, καθώς τα ψάρια νεαρής ηλικίας είναι πιο ευάλωτα σε λοιμώξεις, μέχρι να μεγαλώσουν εκτρέφονται σε χερσαίες εγκαταστάσεις, όπου το νερό καθαρίζεται διαρκώς από δυνητικά παθογόνα. Όταν μεγαλώσουν αρκετά και εμβολιαστούν, τότε και μόνο τότε μεταφέρονται στις θαλάσσιες μονάδες εκτροφής.
Αν παρ’ όλα αυτά εμφανιστεί κάποια ασθένεια, κάθε στάδιο αντιμετώπισής της ελέγχεται σχολαστικά. Αφού πρώτα γίνουν όλες οι απαραίτητες εξετάσεις, ο κτηνίατρος κάνει διάγνωση για το αν είναι απαραίτητη η χορήγηση μιας θεραπευτικής αγωγής που μπορεί να περιλαμβάνει και αντιβιοτικά ή άλλες θεραπευτικές ουσίες - όλα με την πιστοποίηση του ΕΟΦ. Ο κτηνίατρος επιβλέπει και καταγράφει ολόκληρη τη διαδικασία. Σημειώνουμε ότι στην ιχθυοκαλλιέργεια ακολουθείται η ίδια διαδικασία όπως και στα υπόλοιπα εκτρεφόμενα είδη και εφαρμόζεται η ίδια νομοθεσία, ειδικά σε ό,τι αφορά την ευζωία και την ασφάλεια των τροφίμων.
Τα ψάρια δεν αλιεύονται ποτέ αμέσως μετά τη χορήγηση φαρμάκων: πάντα τηρούνται οι λεγόμενοι «χρόνοι αναμονής», μέχρι δηλαδή να είμαστε απόλυτα σίγουροι ότι η θεραπευτική ουσία έχει εξαφανιστεί από τον οργανισμό του ψαριού, ώστε να μη φτάσει ούτε ίχνος στο τραπέζι μας.
Παίρνουν ορμόνες ή άλλες αυξητικές ουσίες;
Ποτέ. Ούτως ή άλλως δεν υπάρχει λόγος, αφού χάρη στις φυσικές συνθήκες της ιχθυοκαλλιέργειας, αυτά τα είδη ψαριών μεγαλώνουν με γρήγορους ρυθμούς και φτάνουν σε ικανοποιητικό μέγεθος γρήγορα.
Πώς εξασφαλίζεται η ευζωία τους;
Σε κάθε μονάδα ιχθυοκαλλιέργειας το έμπειρο και εκπαιδευμένο προσωπικό παρακολουθεί στενά τον πληθυσμό των ψαριών και αναγνωρίζει αμέσως την κατάσταση της υγείας τους και τυχόν αλλαγές στη συμπεριφορά τους. Οι πρακτικές εκτροφής τους, που συμμορφώνονται πιστά στο πρότυπο Fish From Greece, και η συνεχής αξιολόγηση του περιβάλλοντος στο οποίο ζουν, εξασφαλίζουν την καλή διαβίωση των ψαριών.
Περισσότερες πληροφορίες: fishfromgreece.com