Επιμέλεια: Ε. Αλεβίζου. Κ. Λυμπεροπούλου, Ε, Μαμμή, Α. Τουρούτογλου
Η Σοφία Νικολαϊδου που έκανε τον καρκίνο του στήθους της βιβλίο, η ΄Ελενα Καραγιάννη, η δασκάλα που δεν φοβήθηκε τη Χρυσή Αυγή, η Άννα Αναστασοπούλου που μεγαλώνει μόνη της τρία παιδιά χωρίς καμία υποστήριξη από πουθενά, η Άντα Αγγελάκη μια γυναίκα που κοιτά με θάρρος το προσφυγικό.
Γυναίκες με διαφορετικές διαδρομές, γυναίκες της διπλανής πόρτας που αποτελούν πρότυπα θάρρους, ψυχικής αντοχής και γενναιότητας κάνουν πράξη την προσωπική τους αλήθεια, μοιράζονται τις σκέψεις, τις ελπίδες, την εμπειρία και το απόσταγμα σοφίας της διαδρομής τους με το TheTOC σήμερα, Τετάρτη 8 Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας.
Σοφία Νικολαϊδου: Η συγγραφέας που έκανε τον καρκίνο του δικού της στήθους, βιβλίο
«Όταν έχεις δει το βαθύ σκοτάδι, το φως μετά είναι εκτυφλωτικό»
Πριν από διόμιση χρόνια, ψηλάφισε έναν όγκο στον μαστό. Ακολούθησε μαστεκτομή και χημειοθεραπεία. Αυτό είναι το χρονικό του καρκίνου στο δικό της στήθος. Μέχρι να νοσήσει είχε την αλαζονεία του υγιούς. Αρχισε να γράφει το «Καλά και σήμερα» (εκδόσεις Μεταίχμιο) από την πρώτη μέρα που έσπασε η βόμβα. Αν κάτι της έμαθε ο καρκίνος, είναι να είναι πιο χαρούμενος –και πιο συμπονετικός- άνθρωπος. «Όταν έχεις δει το βαθύ σκοτάδι, το φως μετά είναι εκτυφλωτικό», λέει στο TheTOC.
Αλήθεια, σήμερα Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, έχουν βρει κατά τη γνώμη της Σοφίας Νικολαϊδου (γιατί περί αυτής ο λόγος) οι εκπρόσωποι του «ασθενούς» φύλου τη θέση που τους αξίζει στην κοινωνία; «Θα ήθελα πολύ να απαντήσω ότι η ερώτηση αυτή δεν έχει νόημα», μας λέει. «Χθες όμως δημοσιεύτηκε μια έρευνα της Eurostat, στην οποία αναφέρεται ότι στην ΕΕ (αναφέρει ονομαστικά τις χώρες) οι γυναίκες μάνατζερ πληρώνονται λιγότερο από τους αντίστοιχους άντρες στην ίδια θέση. Όταν αυτό συμβαίνει σε χώρες που κόπτονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ισότητα των φύλων, σκεφτείτε τι συμβαίνει αλλού. Γάμοι ανήλικων κοριτσιών, κλειτοριδεκτομές, ενδοοικογενειακή βία, για να αναφερθώ στα βασικά. Όχι, λοιπόν. Έχουμε δρόμο ακόμα...»
Εκείνη, αντιμετώπισε προβλήματα στην Ελλάδα λόγω του φύλου της; «Όλα τα πράγματα έχουν δύο όψεις. Αυτό που με δυσκόλεψε, το να ισορροπώ σαν ακροβάτης στους πολλαπλούς ρόλους (βιοποριστικό επάγγελμα, συγγραφή, οικογένεια, για να αναφερθώ στα βασικά), αυτό το ίδιο πράγμα μου έδωσε αέρα να αναπνεύσω και με έκανε αυτό που είμαι. Δε θα έλεγα το ίδιο, αν ζούσα σε μια χώρα όπου δε θα μπορούσα να σπουδάσω ούτε να δουλέψω ούτε να φοράω ό,τι θέλω. Γεωγραφική τύχη, γεωγραφική ατυχία. Γεννήθηκα στη μεριά του κόσμου που δε χρειάζεται να παλέψει κανείς για το αυτονόητο», απαντά. Αλήθεια, ποια στιγμή λύγισε, αλλά σηκώθηκε όρθια; «Δεν είναι μία, είναι πολλές οι φορές. Όμως αυτή είναι η ανθρώπινη κατάσταση: Πέφτουμε, σηκωνόμαστε, συνεχίζουμε. Πάμε παρακάτω. Κι είμαστε τυχεροί, όταν γινόμαστε κατά τι πιο σοφοί από την πτώση μας».
Υπάρχει κάποιο μήνυμα που θα ήθελε να μοιραστεί σ' όλες τις γυναίκες που αγωνίζονται η καθεμία στο δικό της «στίβο» στην Ελλάδα του σήμερα; «Αυτό που γράφω ως αφιέρωση στην πρώτη σελίδα του βιβλίου μου: Δύναμη, αδελφές μου, δύναμη».
Έλενα Καραγιάννη: Η δασκάλα που δεν φοβήθηκε τη Χρυσή Αυγή
«Η γυναίκα πρέπει πρώτα απ’ όλα να σταματήσει να φοβάται»
Την Έλενα Καραγιάννη τη γνωρίσαμε τον περασμένο Ιανουάριο, μέσα από το συγκλονιστικό της κείμενο που έγινε viral. Είναι η δασκάλα που δεν φοβήθηκε τη Χρυσή Αυγή, η γυναίκα που ύψωσε το ανάστημά της και υπερασπίστηκε τα προσφυγόπουλα και το δικαίωμά τους στην εκπαίδευση. Ωστόσο, πολύ πριν την γνωρίσουμε εμείς, εκείνη είχε ήδη διαγράψει μια αξιοσημείωτη πορεία ως ακτιβίστρια, και η στάση ζωής της αποτελεί πηγή έμπνευσης και θαυμασμού για πολλές γυναίκες και όχι μόνο.
«Η γυναίκα δεν έχει βρει ακόμα τη θέση που της αξίζει στην κοινωνία» μας είπε με αφορμή την ημέρα της γυναίκας. «Σίγουρα ζούμε στην «τυχερή» πλευρά του πλανήτη όπου οι γυναίκες έχουν περισσότερα δικαιώματα» τονίζει. «Ωστόσο, πιστεύω πως ακόμα δεν έχουν πέσει τα εξωτερικευμένα στερεότυπα. Παράλληλα με τις αλλαγές που διεκδικούμε για να γίνει ο κόσμος μας λιγότερο εχθρικός προς τη γυναίκα, θα πρέπει η ίδια πρώτα να σταματήσει να φοβάται. Η γυναίκα πρέπει να πιστέψει πρώτα η ίδια στις δυνατότητές της, στην ικανότητά της ότι μπορεί να καταφέρει πολλά μόνη της. Δυστυχώς, γνωρίζω παραδείγματα γυναικών που ενώ έχουν όλες τις προοπτικές με το μέρος τους μπορεί να εγκαταλείψουν τα όνειρά τους, τις σπουδές τους, ακόμα και την εργασία τους, για να προσκολληθούν σε έναν σύντροφο. Θα είναι πολύ δύσκολο να εξηγήσεις σε ένα κορίτσι από το Μπαγκλαντές ή τη Ρουάντα - το οποίο πιθανότατα δεν θα έχει την ευκαιρία να σπουδάσει και θα την υποχρεώσουν να παντρευτεί σε πολύ μικρή ηλικία – το γιατί μια σύγχρονη γυναίκα στον δυτικό κόσμο θα εγκατέλειπε οικειοθελώς την προσωπική της εξέλιξη για να αφοσιωθεί σε έναν άντρα».
Οσο θαρραλέα και δυναμική κι αν είναι, ωστόσο, μια γυναίκα που αποφασίζει να αφοσιωθεί στην προσφορά στο κοινωνικό σύνολο παράλληλα με την εργασία της, δεν είναι πάντα εύκολο να το κάνει. Κάποια στιγμή λυγίζεις: «Η κούραση είναι εκείνη που σε κάνει να λυγίζεις. Ιδιαίτερα εμείς που δεν ζούμε από τις δράσεις αυτές αλλά ασκούμε άλλο επάγγελμα, το να χωρέσεις πολλά πράγματα μαζί και να τα κάνεις με σεβασμό, είναι πραγματικά δύσκολο. Αλλά και η ψυχική κούραση είναι ένας σημαντικός παράγοντας. Αναπόφευκτα, θα φέρεις μέσα σου όλες τις δύσκολες ιστορίες των ανθρώπων που συναντάς. Για αυτό χρειάζεται να κάνεις συχνά μερικά βήματα πίσω για να αποστασιοποιηθείς και να κοιτάξεις και τις δικές σου ανάγκες» τονίζει.
Αν θέλαμε να χαρακτηρίσουμε την Ελενα με μια φράση, αυτή είναι «Δεν φοβάμαι». Ή μάλλον «Δεν φοβήθηκα ποτέ». Δεν φοβήθηκε ούτε στα πρώτα της ακτιβιστικά βήματα στα φοιτητικά της χρόνια όταν με τις φίλες της έφτιαχναν σάντουιτς για τους εξαρτημένους της Ομόνοιας: «Για τους παλιούς, η Ομόνοια στη δεκαετία του `90 ήταν η ΄Εβδομη πύλη της κολάσεως στο θέμα των εξαρτήσεων. Δεν φοβόμουν όμως. Αισθανόμουν μια γλυκιά αγάπη για αυτά τα νέα παιδιά. Αγνοια κινδύνου; Δε νομίζω. Ποτέ δεν έχω αισθανθεί κίνδυνο ή απειλή με τις ευπαθείς ομάδες όπου έχω συναναστραφεί. Για να καταφέρεις να μπεις σε μια τέτοια κατάσταση, δεν έχει να κάνει με μια απόφαση της στιγμής, αλλά με μια στάση ζωής. Σύγχρονες έρευνες πλέον αναφέρουν πως το να είσαι «ακτιβιστής» πρόκειται για ένα είδος «αντίληψης». Η παιδαγωγική θέση της «Πολλαπλής Νοημοσύνης» μιλάει για έναν συνδυασμό παραγόντων που μας ωθούν να επιλέξουμε ρόλους, επαγγέλματα, συνήθειες. Είναι το περιβάλλον όπου ζούμε, τα ερεθίσματα, οι εμπειρίες, η δομή του νευρικού συστήματος, και τα σημεία του εγκεφάλου που είναι ενισχυμένα. Ο Αλτρουισμός και η Αλληλεγγύη έχουν να κάνουν με ένα είδος «IQ». Όσο πιο πολύ εξασκείς αυτήν την φυσική σου τάση, τόσο πιο πολύ εκείνη ενδυναμώνεται. Ποια μεγάλη Σοφία ανακάλυψα; Πως όσο πιο πολύ αγγίζεις τις ζωές άλλων, πληγωμένων ανθρώπων, τόσο πιο πολύ αγγίζεις και κατανοείς τον δικό σου εσωτερικό πληγωμένο άνθρωπο. Αυτή είναι η θεραπεία μας και η αμοιβή όσων ασχολούμαστε με αυτό το κομμάτι» εξηγεί.
Οσο για το μήνυμά της προς τις γυναίκες που αγωνίζονται η καθεμία στο δικό της πεδίο ακτιβισμού, τονίζει ότι στις δύσκολες κοινωνικές και οικονομικές στιγμές που βιώνουμε, οι μητέρες είναι πραγματικές ακτιβίστριες. Εκείνες που δουλεύουν, εκείνες που έχασαν τις δουλειές τους, εκείνες που μεγαλώνουν μόνες τους και με αγωνία τα παιδιά τους. «Νομίζω σε αυτές τις γυναίκες αξίζει τιμή» λέει η ΄Ελενα Καραγιάννη προσθέτοντας: «Μητέρες βέβαια είμαστε και εμείς, που μπορεί να μην έχουμε φυσικά παιδιά αλλά αγγίζουμε και αγωνιούμε για τις ζωές των παιδιών του κόσμου».
Άννα Αναστασοπούλου: Η single mother τριών κοριτσιών
«Η γυναίκα του σήμερα είναι πιο πολύ από ποτέ "Μαίρη Παναγιωταρά"»
«Ονομάζομαι Άννα Αναστασοπούλου είμαι μητέρα τριών κοριτσιών. Δεν είμαι τίποτα το σπέσιαλ, το καταπληκτικό, είμαι αυτό που λέμε δείγμα τυπικό» λέει η Άννα, η οποία μεγαλώνει τα τρία παιδιά της μόνη της και συνεχίζει: «Η γυναίκα του σήμερα είναι πιο πολύ από ποτέ Μαίρη Παναγιωταρά. Προσπαθεί καθημερινά να αποδείξει την αξία της σε όλους τους τομείς της ζωής της: εργασία ,σπίτι, παιδιά, κοινωνικό περιβάλλον, σύζυγος-σύντροφος. Δεν είμαι σίγουρη αν έχει βρει τη θέση που της αξίζει στην κοινωνία, κάτι για το οποίο δεν θα έπρεπε να ψάχνει αλλά να θεωρείται δεδομένο. Κατά τη γνώμη μου βρίσκεται πίσω από όλα αυτά, τα οποία το κοινωνικό-οικονομικό-πολιτικό σκηνικό προστάζει κι εκείνη τα κυνηγάει μάταια, αφού πάλι δεν είναι αρκετά για να γίνει έστω και για λίγο το προβεβλημένο γυναικείο πρότυπο».
»Είναι λίγο ρατσιστικό να σε απορρίπτουν σε μια δουλειά επειδή είσαι νέα, νιόπαντρη και μάλλον έχεις κατά νου να κάνεις παιδιά. Αυτό το πακέτο ήταν πολυέξοδο για μια επιχείρηση και πολύ απογοητευτικό για μια νέα γυναίκα. Η μεγαλύτερη απογοήτευση, όμως, ήρθε όταν πριν δύο χρόνια έψαχνα για δουλειά και διαβάζοντας τις αγγελίες διαπίστωσα πως το όριο της ηλικίας ήταν πολύ πιο κάτω από τη δική μου (ανασφάλεια και κατάθλιψη) .Έχοντας τρία παιδιά όμως η επιλογή είναι μία: Αγώνας τίμιος και μέγας».
»Μεγαλώνω τρία κορίτσια μόνη μου χωρίς καμία βοήθεια από πουθενά και προπαντός από την πολιτεία. Διαφορετικές προσωπικότητες και ζητούμενα. Κάθε μια, μία και μοναδική, με τις ιδιαιτερότητες της. Έμαθα να αποδέχομαι το διαφορετικό, να κάνω υπομονή και να ακούω τι λένε και όχι πως το λένε, συχνά λέω πως έγινα καλύτερος άνθρωπος».
»Η Ελληνίδα του σήμερα δίνει τον ίδιο αγώνα που έδινε και η μάνα της και η γιαγιά της, είναι αγωνίστρια και δεν το βάζει εύκολα κάτω. Τι κι αν άλλαξε το τοπίο; Ας κρατήσουμε τον εσωτερικό μας κόσμο άφθαρτο, ας μην αφήσουμε στα αζήτητα τη θηλυκή μας πλευρά, ας εκφράζουμε τα συναισθήματά μας χωρίς ενοχές».
Άντα Αγγελάκη: H γυναίκα που κοιτά με θάρρος το προσφυγικό
«Οι γυναίκες πρέπει να μάθουν να λένε όχι σε όσους τις υποτιμούν»
Η Άντα Αγγελάκη έχει τη δική της πορεία στη σημαντική προσπάθεια στήριξης και αποκατάστασης του προσφυγικού ζητήματος, φροντίζοντας για την στέγαση και την προστασία προσφύγων στη χώρα μας από το 2008. Το 2010 ξεκίνησε η συνεργασία της με την ΜΚΟ ΜΕΤΑδραση ως Head of Operations and Programmes, μέσω της οποίας συνεχίζει να υπερασπίζεται με σθένος τα ανθρώπινα δικαιώματα των ευάλωτων ομάδων, οι οποίες πρέπει και οφείλουν να είναι ισότιμο μέλος κάθε υγιούς κοινωνίας.
«Στο πλαίσιο της ελληνικής κοινωνίας έχουν σίγουρα γίνει σημαντικά βήματα για να βρει η γυναίκα τη θέση που της αξίζει στην κοινωνία μας, ωστόσο υπάρχει ακόμα δρόμος που πρέπει να διανύσουμε για να πούμε πως η ισότητα δεν είναι απλώς τυπικά κατοχυρωμένη αλλά πραγματικά νομιμοποιημένη στο μυαλό των Ελλήνων» λέει με αφορμή την παγκόσμια ημέρα της γυναίκας. «Η δυσκολία, κατά τη γνώμη μου, έγκειται σε όλα αυτά τα «πρέπει» που επιβάλλονται από τα μέλη της ελληνικής οικογένειας στις γυναίκες, και στο γεγονός ότι παραδόξως μεν, συχνά δε, αναπαράγονται μέσω των γιαγιάδων και των μανάδων μας. Όσον αφορά στις γυναίκες άλλων πολιτισμών που μένουν στην Ελλάδα, για εκείνες τα πράγματα είναι πολλές φορές ακόμα πιο δύσκολα, καθώς σε κάποιες κουλτούρες η γυναίκα θεωρείται πως έχει εξ ορισμού μια θέση κατώτερη. Για αυτές τις περιπτώσεις, που τις αντιμετωπίζουμε σχεδόν καθημερινά στη δουλειά μας, ο δρόμος είναι μακρύς, χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια, υπομονή και παράλληλα σεβασμός, για την αλλαγή νοοτροπιών που είναι βαθιά ριζωμένες».
Μιλώντας μας για τα προβλήματα που αντιμετώπισε λόγω φύλου, τονίζει ότι σε γενικές γραμμές είναι τυχερή, «αν εξαιρέσει κανείς τις γραφικές ατάκες του στιλ «γύρνα στην κουζίνα σου» που δίχως δεύτερη σκέψη εκστομίζονται κάθε φορά που βλέπουν γυναίκα πίσω από το τιμόνι, και σε κάνουν να σκέφτεσαι «μα δεν έκανα κάτι, και τέλοσπάντων, δεν έχω και ιδιαίτερα καλή σχέση με την κουζίνα μου, ούτως ή άλλως», έως την απαξιωτική αντιμετώπιση συνεργατών από άλλους φορείς που έχει τύχει να υιοθετήσουν το ύφος «τι μας λέει το κοριτσάκι», είναι περιστατικά στα οποία το φύλο σε συνδυασμό με την ηλικία και το επαγγελματικό υπόβαθρο έχουν οδηγήσει σε μια απαξίωση, αλλά μπορώ να πω ότι είμαι αρκετά τυχερή ώστε να μην έχω αντιμετωπίσει πραγματικά προβλήματα λόγω του φύλου μου.
Η στιγμή που λύγισε ήταν πριν από κάποια χρόνια, όταν είχε ξεκινήσει να δουλεύω για τη ΜΕΤΑδραση και είχαν αναλάβει να υλοποιήσουν ένα πρόγραμμα που προέβλεπε για πρώτη φορά την παροχή υπηρεσιών διερμηνείας σε έναν κρατικό φορέα. «Έχοντας στο μυαλό μου λοιπόν ότι θα προσφέραμε μια υπηρεσία που θα βοηθούσε τον εν λόγω φορέα, προς όφελος και των προσφύγων, χωρίς κανένα κόστος για εκείνους και ουσιαστικά παίρνοντας δουλειά από πάνω τους, θεωρούσα ότι η υποδοχή της πρότασης θα ήταν θερμή και ότι η ανταπόκριση θα ήταν τουλάχιστον θετική. Η συμπεριφορά που αντιμετώπισα από συγκεκριμένο άνδρα αξιωματούχο, ήταν τόσο αρνητική, με τρόπο τόσο απαξιωτικό, που ήταν πραγματικά για μένα μια γροθιά στο στομάχι».
Μέσα από την διαδρομή της, η Αντα συνειδητοποίησε ότι στον επαγγελματικό χώρο, το φύλο μπορεί να αποτελέσει όντως ένα εμπόδιο για την επίτευξη ορισμένων στόχων, ειδικά απέναντι σε δομές ή ακόμα και κουλτούρες που ανδροκρατούνται. «Ωστόσο, η επιμονή και κυρίως oεπαγγελματισμός, μπορεί να πείσουν ακόμα και ανθρώπους που, καταρχήν βλέπουν σε σένα μία ή περισσότερες ταμπέλες «γυναίκα», «νέα», «εργαζόμενη σε ΜΚΟ»,τελικά να σε ακούσουν και να σε αντιμετωπίσουν ως ισότιμο συνεργάτη, τον οποίο σέβονται» προσθέτει.
Όσο για το μήνυμά της για τις γυναίκες - μαχήτριες του σήμερα, τονίζει: «Οι γυναίκες πρέπει να πάρουν μια απόσταση και να αναλογιστούν πόσες φορές οι ίδιες με τη συμπεριφορά τους μπορεί να αναπαράγουν ένα πρότυπο το οποίο εν τέλει γυρίζει πίσω και τις δυσκολεύει, πόσες φόρες θα έπρεπε να πουν όχι σε καταστάσεις και ανθρώπους που τις υποτιμούν, πόση σημασία έχει το να θέτει κανείς όρια στο τι δέχεται και στο τι όχι. Τέλος, να μην σταματούν να προσπαθούν, ακόμα και όταν απογοητεύονται».
