Ο συγγραφέας Κλάρενς Μπάντιγκτον Κέλαντ συνοψίζει θαυμάσια τη σχέση του με τον πατέρα του στη φράση: «Δεν μου είπε πώς να ζω: Έζησε και με άφησε να τον βλέπω», ορίζοντας τον προστατευτικό ίσκιο του πατέρα μέσα στην οικογένεια, την «ήσυχη» επιβολή του, την αγκαλιά που σε αφήνει να αναπνεύσεις. Τον γονιό που σε προτρέπει να φτάσεις ακόμα πιο μακριά, χωρίς ποτέ να σου θέσει στενούς στόχους.
Ο πατέρας της Κατερίνας Λυμπεροπούλου, ο βραβευμένος δημοσιογράφος, Χάρης Λυμπερόπουλος, από τους πρωτοπόρους της αθλητικής σύνταξης και πρωταθλητής Ελλάδας στο άλμα εις μήκος και στο πένταθλο, έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, στα 98 του, έχοντας φτάσει στην ουσία της ζωής, ρουφώντας κάθε ικμάδα της, μέσα από επιτυχίες, αποτυχίες, χαρές και λύπες. Κοσμοπολίτης, δραστήριος και σπουδαίος αφηγητής αποτέλεσε έμπνευση για τη συγγραφή ενός βιβλίου για τη συγκλονιστική ζωή του, η οποία μέσα από τη διεισδυτική ματιά του και τη βαθιά παρατήρηση καταγράφει, ταυτόχρονα, την ιστορία ενός αιώνα, μεταφέροντας εικόνες και μνήμες που αξίζει να γίνουν γνωστές. Που πρέπει να ειπωθούν.
«Τις περισσότερες φορές στην αρχή δεν το ήθελε ιδιαίτερα αλλά υπέκυπτε για να μην μου χαλάσει το χατήρι. Συνήθως, όμως, στην συνέχεια έπαιρνε φόρα, ξεχνούσε το μικρόφωνο και ξαναζούσε την ιστορία απ’ την αρχή» λέει η Κατερίνα, η οποία μέσα από το βιβλίο της αυτό κρατάει τη φλόγα της πνεύματος του πατέρα της, Χάρη Λυμπερόπουλου πάντα αναμμένη.
-Πόσο καιρό συνέλεγες τα στοιχεία και τις ιστορίες για το βιβλίο σου;
Ήταν εκεί κάπου πριν από το 2000 όταν αυθόρμητα, χωρίς να το πολυσκεφτώ, άπλωσα μπροστά στον πατέρα μου το κασετοφωνάκι που είχα μαζί μου (σ.σ. στη δουλειά μας έχει τη δυναμική κλειδιού-πορτοφολιού-κινητού στην τσάντα μας) και τον ενθάρρυνα να πει κάποια από αυτές τις ιστορίες που συνήθιζε να λέει σε στενούς -και όχι μόνο- κύκλους ανθρώπων και γινόταν πόλος έλξης της παρέας καθώς διέθετε μια ιδιαίτερη γοητεία αφήγησης. Ήθελα να τον ηχογραφήσω. Σκοπός μου ήταν να μην σκορπιστούν στη λήθη οι μνήμες ενός Αθηναίου αθλητή, δημοσιογράφου και κοσμοπολίτη, αυτόπτη μάρτυρα των σημαντικότερων γεγονότων του 20ου αιώνα. Οι συνομιλίες αυτές με τον πατέρα μου συνεχίστηκαν σε τακτά χρονικά διαστήματα, αλλά όχι συστηματικά, για περίπου 15 χρόνια, στο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε κασέτες τύπου compact και μόνο τα τελευταία χρόνια ψηφιακά. Και θα έμεναν στο συρτάρι αν η προτροπή κι ενθάρρυνση ενός καλού συναδέλφου δεν έφερνε στον δρόμο μου τον επιμελητή Άρη Λαζαρίδη που με συστηματικότητα κι αφοσίωση βοήθησε να φέρουμε στο φως αυτές τις μαρτυρίες ξεπερνώντας καταρχάς άπειρα τεχνικά εμπόδια. Εδώ να σημειώσω την συμβολή του τρομερού μάστορα κυρίου Αχιλλέα που με μεράκι επιδιόρθωσε τις φθορές στις μαγνητοταινίες των παλιών κασετών.
-Δώσε μου την εικόνα σε παρακαλώ. Καθόσασταν με τον πατέρα σου και κουβεντιάζατε, αυτός διηγούνταν ιστορίες και εσύ τις κατέγραφες;
Ακριβώς έτσι. Πάντα θα βρίσκαμε χρόνο (πριν ή μετά από ένα οικογενειακό τραπέζι, κάποια χαλαρά βράδια διακοπών, στην καθιερωμένη επίσκεψη που του έκανα στο πατρικό τις Παρασκευές να πιούμε τον καφέ μας και σε τόσες άλλες περιστάσεις) να βρεθούμε τετ α τετ, εγώ να ρωτάω κι εκείνος να μιλάει.
-Πώς είναι να γράφεις για κάποιον που γνωρίζεις τόσο, μα τόσο, καλά; Πώς είναι να γράφεις για τον πατέρα σου;
Μερικές φορές δεν το πιστεύεις. Νομίζεις ότι είναι ένας άλλος που κάνει αυτή την δουλειά, όχι εσύ. Σαν να παρακολουθείς τον εαυτό σου από απόσταση να το κάνει. Ακόμα και τότε, ωστόσο, κυριαρχεί ένα αίσθημα ευγνωμοσύνης αλλά και ευθύνης για μια πολύτιμη παρακαταθήκη που βρίσκεται στα χέρια σου και πρέπει να έχει αντάξια μεταχείριση.
-Πώς θα περίγραφες τη σχέση σας; Πώς ήταν σαν μπαμπάς, πώς ήσουν σαν κόρη;
Ήταν σίγουρα η πιο έντονη προσωπικότητα σ’ ένα πολύ μεγάλο φάσμα της ζωής μου. Χαρακτηριστικό, ότι την διπλωματική μου εργασία στη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ την αφιέρωσα στον ανιψιό μου, Αντώνη, που τότε ήρθε στη ζωή και στον πατέρα μου, «το πιο φωτεινό πρότυπο στη ζωή μου». Δυναμικός αλλά όχι δεσποτικός, ωστόσο. Ως άνθρωπος ευγενής από τη φύση του σου άφηνε πάντα χώρο. Δεν νομίζω ότι με καταπίεσε ιδιαίτερα ποτέ, εκτός, ίσως, από την επιμονή του να ισιώνω την πλάτη μου. Κι όσο για εμένα, μου λένε ότι ήμουν μια καλή θυγατέρα. Δεν μπορώ να κρίνω τον εαυτό μου ως κόρη γιατί τίποτα απ’ ότι έκανα δεν μου φαίνεται αρκετό.
-Γιατί οι κόρες είναι τόσο δεμένες με τους μπαμπάδες τους;
Δεν ξέρω αν μπορούμε να μιλήσουμε για κανόνα, πάντως στην δική μας την περίπτωση υπήρξε δέσιμο, κι αυτό που λέμε «χημεία». Νομίζω αυτή είναι που δίνει πνοή στο βιβλίο και κάνει τον διάλογό μας τόσο ζωντανό. Ένας διάλογος που ξεκινά από τα χρόνια της προπολεμικής Αθήνας (με τον πατέρα μου να έχει έντονες μνήμες της πόλης ήδη από την δεκαετία του ’30) συνεχίζεται με την Κατοχή, τον Εμφύλιο, την μεταπολεμική Ελλάδα, την Μεταπολίτευση, την «Αλλαγή», φθάνει ως το τέλος του 20ου αιώνα κι ολοκληρώνεται με το Επίμετρο του βετεράνου του αθλητικού ρεπορτάζ, ξεχωριστού συνεργάτη του πατέρα μου που ο ίδιος θεωρούσε ως διάδοχό του, κυρίου Νίκου Κατσαρού.
-Μέσα από τα μάτια του σπουδαίου πατέρα σου δε μιλάς μόνο για τις προσωπικές του ιστορίες αλλά και την Ιστορία της Αθήνας από τον μεσοπόλεμο ως τις αρχές του 21ου αιώνα. Πόσο συναρπαστικό ήταν αυτό;
Παράλληλα με κορυφαία αθλητικά γεγονότα του 20ου αιώνα που έζησε από κοντά ως πρωτεργάτης του αθλητικού ρεπορτάζ με την ιδιότητα του δημοσιογράφου αλλά και τις πολιτικές εξελίξεις, ως αληθινός κοσμοπολίτης που ήταν, περιγράφει τους ανθρώπους, τα στέκια, τις συνήθειες, την βραδινή ζωή: Ένα αστικό καρδιογράφημα της Αθήνας του περασμένου αιώνα. Νομίζω ότι από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου είχα κάποιου είδους συναίσθηση της «ιστορίας» που κουβαλούσε πάνω του. Εξ’ ου κι αγάπησα ό,τι φέρει την πατίνα του χρόνου. Χαρακτηριστική ήταν η προτροπή του κυρίου Τίτου Αθανασιάδη, τ. Διευθυντή της εφημερίδας Απογευματινή και ιστορικού (με την οποία συνέδεσε τις μεγάλες καινοτομίες του στο αθλητικό ρεπορτάζ ο πατέρας μου), ο οποίος έγραψε την Εισαγωγή κι επιμελήθηκε τα ιστορικά στοιχεία της έκδοσης: «Δεν χρειάζεται να κάνεις αναφορά σε πηγές στο τέλος του βιβλίου», μου είπε. «Έχεις μια αποκλειστική πρωτογενή πηγή πληροφοριών, τον ίδιο τον πατέρα σου που σου επιτρέπει να κάνεις ατόφιο ιστορικό ρεπορτάζ».
«Η κυριαρχία της λογικής έναντι του αιφνίδιου συναισθήματος, σε κάθε περίπτωση, ανεξαρτήτως κόστους». Είναι η πιο πολύτιμη, κι ίσως η πιο δύσκολη στην εφαρμογή της, συμβουλή ζωής που έχω πάρει ποτέ.
-Ποια στιγμή από ολόκληρο το βιβλίο είναι η πιο συγκινητική για σένα;
Πραγματικά είναι δύσκολο να ξεχωρίσω. Θα ήθελα να σημειώσω, ωστόσο, από την διαδρομή υλοποίησής του ένα καλοκαίρι πριν από τέσσερα χρόνια που μου αφηγήθηκε πώς στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μεξικό, το ταραγμένο ’68, συνομίλησε με τους κορυφαίους δρομείς Τόμμι Σμιθ και Τζον Κάρλος, τους λεγόμενους Μαύρους Πάνθηρες, που σήκωσαν τις γροθιές τους υπέρ των δικαιωμάτων των Αφροαμερικανών στο βάθρο της απονομής των μεταλλίων τους σε μια από τις ιστορικότερες στιγμές των Ολυμπιακών Αγώνων του 20ου αιώνα. Λίγο αργότερα ψάχνοντας στο οικογενειακό αρχείο βρήκα την ασπρόμαυρη φωτογραφία του με τον Κάρλος σε ένα φιλικό μπραντεφέρ να πιστοποιεί πως «όλα όσα αναφέρονται είναι, πέρα για πέρα, πραγματικά, κι ας φαίνονται απίστευτα», όπως ο ίδιος γράφει για τα όσα περιέχει το βιβλίο στο ιδιόχειρο σημείωμα της εισαγωγής. Αυτή η συνομιλία μας που έγινε άρθρο στο The TOC με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο το καλοκαίρι του 2016 αποτέλεσε μια πρώτη «μαγιά» και μια από τις κορυφαίες στιγμές του βιβλίου που πλαισιώνεται από άφθονο, πρωτότυπο φωτογραφικό υλικό.
-Πες μου κάτι που σου έχει πει ο πατέρας σου και θα το έχεις για πάντα στην καρδιά σου.
... μάλλον στο μυαλό μου -κι όχι στην καρδιά μου- θα το έχω και θα καταλάβεις γιατί στη συνέχεια. Όταν τον ρώτησα στα 98 του χρόνια, εάν η πείρα διδάσκονταν, τι θα ήταν εκείνο με το οποίο θα προικοδοτούσε τις επόμενες γενιές μου απάντησε: «Η κυριαρχία της λογικής έναντι του αιφνίδιου συναισθήματος, σε κάθε περίπτωση, ανεξαρτήτως κόστους». Είναι η πιο πολύτιμη, κι ίσως η πιο δύσκολη στην εφαρμογή της, συμβουλή ζωής που έχω πάρει ποτέ.
INFO
Ο Χάρης Λυμπερόπουλος γεννήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου του 1922 στην Αθήνα. Πρωταθλητής Ελλάδας στο άλμα εις μήκος και στο πένταθλο (1946) και μέλος της Εθνικής Ομάδας Στίβου. Ποδοσφαιριστής της Α΄ Ομάδας του Πανιωνίου. Παρακολούθησε μαθήματα δημοσιογραφίας στο Syracuse University των ΗΠΑ. Υπήρξε βραβευμένος οδηγός αγώνων, μεταξύ άλλων, και στο Ράλι Ακρόπολις. Εργάστηκε στην Αθηναϊκή, στην Απογευματινή, στον Ελεύθερο Τύπο και στην τηλεόραση ως διευθυντής του αθλητικού τμήματος της ΕΡΤ. Έχει καλύψει δημοσιογραφικά έξι Ολυμπιάδες, τέσσερα Παγκόσμια Κύπελλα Ποδοσφαίρου, πολλές δεκάδες ευρωπαϊκών και διεθνών συναντήσεων. Το αθλητικό τμήμα που διηύθυνε στην Απογευματινή υπήρξε φυτώριο των μεγάλων του αθλητικού ρεπορτάζ. Ως διευθυντής του εν λόγω τμήματος, και με εκδότη τον Νάσο Μπότση, το 1968 προκάλεσε επανάσταση στην αθλητική δημοσιογραφία παρουσιάζοντας ένθετη τετρασέλιδη αθλητική εφημερίδα μέσα σε πολιτικό φύλλο. Έχει τιμηθεί με πολλές διακρίσεις. Υπήρξε πρόεδρος της Φιλίππου Ενώσεως Ελλάδος. Από τις δυο του κόρες έχει τέσσερα εγγόνια.
Η Κατερίνα Χ. Λυμπεροπούλου αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ, από όπου έλαβε και το μεταπτυχιακό της δίπλωμα. Εργάστηκε επί σειρά ετών στις εφημερίδες Το Βήμα και Απογευματινή. Σήμερα εργάζεται στη HuffPost GR. Είναι μέλος του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ. Από τις Eκδόσεις Πατάκη κυκλοφορεί επίσης το βιβλίο Ο τελευταίος μοναχός των Στροφάδων (2018), καρπός της συνεργασίας της με τον Αμερικανό φωτογράφο Robert McCabe· η αγγλική έκδοση του βιβλίου κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 2019 στις ΗΠΑ από τον εκδοτικό οίκο Abbeville Press
*Το Βιβλίο «Κοντά στον Αιώνα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.
Ακολουθήστε το WomanToc στο Instagram
