Είναι το φθινοπωρινό μας ραντεβού με τη Σύγχρονη Τέχνη και την προφορική ιστορία ενός τόπου που ήκμασε χάρη στον "μαύρο χρυσό", τη σταφίδα. Το προϊόν που έφερε όχι μόνο πλούτο στο Αίγιο και στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και πολιτισμικά στοιχεία από τα ευρωπαϊκά λιμάνια όπου έφταναν τα καράβια του Αιγίου μεταφέροντας το. Τώρα, εδώ και τέσσερα χρόνια ο Οργανισμός Πριμαρόλια διοργανώνει κάθε χρόνο το ομώνυμο Φεστιβάλ στο οποίο πρωταγωνιστεί η Σύγχρονη Τέχνη και μάλιστα μέσα σε κτίρια ιστορικής σημασίας για την πόλη.
Μιλήσαμε λοιπόν με τη Νάνσυ Χαριτωνίδου, εικαστικό που επιμελείται την έκθεση σύγχρονης Τέχνης, μέρος του φεστιβάλ Πριμαρόλια μαζί με τον εικαστικό Βασίλη Ψαρρά. Η Νάνσυ Χαριτωνίδου έχει σπουδάσει στο Τμήμα Επιστημών της Τέχνης, στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και έχει αποκτήσει δύο μεταπτυχιακά από το Kingston University London (UK) στον τομέα των Καλών Τεχνών και της Μουσειολογίας. Έχει εργαστεί στην Μεγάλη Βρετανία σε μουσεία και γκαλερί, στους τομείς εκπαιδευτικών/εικαστικών προγραμμάτων και στο τμήμα επισκεπτών και ξεναγήσεων. Στην Ελλάδα έχει συνεργαστεί µε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς στην διοργάνωση και επιμέλεια καλλιτεχνικών δράσεων, φεστιβάλ πολιτισμού και εικαστικών εκθέσεων. Το καλλιτεχνικό της έργο κινείται στις συγκλίσεις ζωγραφικής και μεταξοτυπίας, ενώ σε επίπεδο επιμέλειας έχει αναλάβει επιμέλειες εκθέσεων και εικαστικά projects.
-Τέταρτη χρονιά φέτος για τα Πριμαρόλια. Θα θέλατε να εξηγήσετε λίγο τι σημαίνει Πριμαρόλια και ποιος είναι ο θεματικός πυρήνας της φετινής χρονιάς;
Τα Πριμαρόλια ως λέξη, είναι γνωστά στην ευρύτερη περιοχή της Αχαΐας, στην Πελοπόννησο και στα Ιόνια νησιά. Συνδέονται με την ιστορία της σταφίδας του 19ου αιώνα και αποτελούσαν τα πρώτα καράβια που έφευγαν φορτωμένα από τα δικά μας λιμάνια για την Ευρώπη. Η σταφίδα τότε έφερνε πλούτο στην περιοχή, εξ ’ου και ο χαρακτηρισμός της ως "μαύρος χρυσός".
Επιστρέφοντας στο Αίγιο του σήμερα, τα Πριμαρόλια είναι ένας οργανισμός πολιτισμού που εδρεύει στο Αίγιο, από όπου κατάγομαι. Εκκινεί από τις ιστορίες και τον πολιτισμό της μαύρης σταφίδας με στοιχεία που συνδέουν τον σύγχρονο πολιτισμό και την ταυτότητα του τόπου. Επίσης οργανώνει το ομώνυμο Φεστιβάλ Πριμαρόλια που πραγματοποιείται το φθινόπωρο, όπως τότε που τα πλοία των Πριμαρολίων έφευγαν φορτωμένα με σταφίδα, καθώς και την ετήσια έκθεση σύγχρονης τέχνης.
-Τι έργα περιμένουμε να δούμε φέτος;
Η θεματική της έκθεσης φέτος επηρεάζεται άμεσα από τον χώρο μέσα στο οποίο πραγματοποιείται· τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό του Αιγίου, κλειστό για δεκαετίες. Φέτος, μαζί με τον εικαστικό Βασίλη Ψαρρά που συνεπιμελούμαστε την έκθεση, ενεργοποιούμε τον χώρο του σταθμού με μια ματιά στα όρια και τις τροχιές. Ο τίτλος της έκθεσης WHERE DO WE GO FROM HERE έρχεται να δέσει τη νομαδικότητα των εκθέσεων που οργανώνουμε σε διαφορετικά σημεία του παραλιακού μετώπου της πόλης του Αιγίου τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Νέα πρωτότυπα έργα με αφετηρία την έννοια του ορίου ως κοινωνική, πολιτική, συμβολική και επιτελεστική αναφορά μιας εποχής μεθοριακού χαρακτήρα όπως η σταφιδική κρίση, ο ερχομός του τρένου αλλά και η σημερινή πανδημική εποχή όπου το όριο, η απόσταση, τα σύνορα και η κινητικότητα αποτελούν έννοιες προς αναθεώρηση.. Χωρίς να ξέρουμε από τώρα, που θα είναι ο επόμενος σταθμός.
Τα έργα των καλλιτεχνών Βασίλη Αλεξάνδρου, Παναγιώτη Βορριά, Μπέττυ Ζέρβα, Ευαγγελίας Μπασδέκη, Κωνσταντίνου Τηλιγάδη – Ανδρέα Σιτορέγκο στην φετινή έκθεση ποικίλουν, στις συγκλίσεις της performance art, των εγκαταστάσεων και των νέων μέσων. Βαλίτσες φαντάσματα, περπάτημα ισορροπίας σε γραμμές τραίνου, σκαλωσιές, εργαλεία που μιλούν, ζωντανά συναισθήματα που προβάλλονται στον χώρο και στον χρόνο. Κάθε δωμάτιο του σταθμού και ένα έργο, μια εμβυθιστική in-situ εγκατάσταση. Όλοι οι καλλιτέχνες δούλεψαν πάνω σε νέα έργα τα οποία και παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό, μετατρέποντας τον σταθμό σε ένα σύγχρονο χώρο πολιτισμού.
-Φέτος η θεματική εστιάζει στην περίοδο της σταφιδικής κρίσης του 1890. Τι ακριβώς συνέβη τότε και πώς ανέτρεψε τη ζωή και τον πολιτισμό της τοπικής κοινωνίας;
Η φετινή έκθεση εστιάζει στον μεταιχμιακό χαρακτήρα δύο περιόδων στο τέλος του 19ου αιώνα στην Ελλάδα: την σταφιδική κρίση (1890) μετά από μια πεντηκονταετία πλούτου και τον ερχομό του σιδηρόδρομου ως τεχνολογικό προάγγελο του 20ού αιώνα. Μια μεταβατική εποχή σταφιδικής κρίσης που ανέδειξε τα ανθρώπινα και κοινωνικά όρια μεταξύ σταφιδεργάτη και σταφιδοπαραγωγού, μια αλλοίωση του προσωπικού και κοινωνικού ορίου, με συλλαλητήρια και εξεγερμένους αγρότες να κατευθύνονται με το τρένο προς την Αθήνα.
Ο σταθμός επαναπροσεγγίζεται ως ένα διευρυμένο επιμελητικό πείραμα: χώροι μετάβασης, αναμονής, αποχωρισμού και επανένωσης συνυφαίνονται, αναδεικνύοντας κατώφλια εμπειρίας σε έναν σταθμό-μεταφορά για μια εποχή, μια κοινωνία και την ανθρώπινη ύπαρξη.
-Πώς αποφασίσατε να ιδρύσετε αυτόν τον πολιτιστικό θεσμό στο Αίγιο; Τι απαιτείται για ένα τέτοιο εγχείρημα στην περιφέρεια;
Η λέξη περιφέρεια ναι μεν χαρακτηρίζει την σύσταση μιας ευρύτερης περιοχής αλλά και ότι αφορά την οργάνωση και αυτοδιοίκηση, αλλά δημιουργεί έναν έντονο διαχωρισμό μεταξύ αυτής και του κέντρου. Μου αρέσει που ζω και δημιουργώ σε μια μικρή πόλη, μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα. Όλο αυτό έχει τα θετικά και αρνητικά του στοιχεία. Ενδεχομένως σε μια μικρή πόλη να βρίσκεις εύκολα "κενή" θέση για να δημιουργήσεις πράγματα γρήγορα από το μηδέν. Έτσι έγινε και με τον οργανισμό Πριμαρόλια που είμαι μέρος του από τις απαρχές της σύλληψης και δημιουργίας του. Σκοπός μας ήταν να δημιουργούμε αφηγήματα, μέσα από τις πολλές και διαφορετικές ιδέες των μελών της ομάδας. Το Φεστιβάλ Πριμαρόλια βέβαια, είναι γερά δεμένο στην ιστορία του τόπου και στο πολύτιμο προϊόν της σταφίδας. Η έκθεση σύγχρονης τέχνης που διοργανώνουμε είναι από τις λίγες που οργανώνονται στο είδος της στην Αχαΐα, αλλά και στην Πελοπόννησο ευρύτερα. Η εδραίωση ενός τέτοιου πρότζεκτ χρειάζεται πολύ χρόνο, ενέργεια, επιμονή και δυναμικότητα, για να καταφέρεις να δημιουργήσεις έναν καινούριο πολιτιστικό πόλο έλξης για το κοινό των μικρότερων πόλεων αλλά και το κοινό της Αθήνας.
-Θα μπορούσατε να μας περιγράψετε πώς εργάζεστε ως επιμελήτρια κάθε φορά για τον νέο κύκλο της έκθεσης; Από τη σύλληψη της ιδέας ως την υλοποίηση;
Κάθε χρόνο, οι ιδέες που αφορούν τη θεματική του φεστιβάλ, συνδέονται με την θεματική και εξέλιξη της έκθεσης. Καταπιανόμαστε με στοιχεία πολιτισμικά και ιστορικά, που αφορούν την περιοχή, την ίδια τη σταφίδα, την ιστορία μας, την οποία μαθαίνουμε και εμείς μέσα από μια διαρκή έρευνα. Ακόμη και η ίδια η εποχή που διανύουμε ενημερώνει τη θεματική της έκθεσης και του φεστιβάλ, όπως για παράδειγμα η θεματική "Κινητικότητες", το 2020, όπου όταν ξεκινήσαμε να συζητάμε στο τέλος του 2019 δεν μπορούσαμε να φανταστούμε τι θα ακολουθούσε. Μιλούσαμε για τις κινητικότητες των Πριμαρολίων, των καραβιών, των ιστοριών, των ανθρώπων του 19ου αιώνα, ενώ εν έτη 2020 έπρεπε να μείνουμε "ακίνητοι" στην παράνοια της πανδημίας. Η όλη δουλειά ξεκινάει εννιά με δέκα μήνες νωρίτερα, από την συγγραφή της πρώτης ιδέας για την έκθεση, ένα αχνό σχεδιάγραμμα του φεστιβάλ, οι προτάσεις για συνεργασίες και χορηγίες, η υποστήριξη από φορείς και οργανισμούς, η πρόσκληση και επικοινωνία των καλλιτεχνών που επιλέγουμε να συμμετέχουν. Και μετά, δυο με τρεις μήνες νωρίτερα, ξεκινάει η υλοποίηση. Εκεί βλέπουμε να παίρνει σάρκα και οστά η ιδέα μας. Πολύ τρέξιμο, πολύς κόπος, αλλά στο τέλος, όταν όλα είναι έτοιμα στημένα και περιμένουμε τον κόσμο να μας επισκεφθεί, εκεί έρχεται η πλήρωση, η ανταμοιβή μας. Είναι μεγάλη και δυνατή η ικανοποίηση για εμένα να δημιουργώ κάτι, σε σχέση με τον τομέα που σπούδασα και υπηρετώ, στον τόπο μου· την τέχνη.
-Ποιες θα είναι φέτος οι παράλληλες εκδηλώσεις του φεστιβάλ και τι θα μπορέσουν να δουν και να βιώσουν οι επισκέπτες ερχόμενοι στο Αίγιο;
Από τις 3 έως 11 Σεπτεμβρίου παρουσιάζουμε στον παλαιό Σιδηροδρομικό Σταθμό πρωτότυπες δράσεις στις συγκλίσεις σύγχρονης τέχνης, προφορικής ιστορίας και ταυτότητας τόπου, με κορωνίδα την έκθεση σύγχρονης τέχνης με νέα πρωτότυπα έργα. Κατά την διάρκεια των 9 ημερών, πέρα από την έκθεση, ο επισκέπτης θα έχει την δυνατότητα να παρακολουθήσει μια σειρά από εικαστικές, πολιτιστικές και ερευνητικές δράσεις και συνεργασίες με μεγάλους οργανισμούς όπως: το Athens Digital Arts Festival με προβολές επιμελημένων έργων video art και augmented reality, με προβολές animation μέσα από τη συνεργασία με το AnimaSyros αλλά και να περιηγηθεί στον ατμοσφαιρικό χώρο του σταθμού μέσα σε μια πολυμεσική εγκατάσταση με οπτικοακουστικό υλικό από μαρτυρίες και μνήμες ανθρώπων της σταφίδας (εργάτες και εργάτριες, παραγωγοί, έμποροι) και σταφιδικά αντικείμενα από το τέλος του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα.
Τα έργα των καλλιτεχνών έτσι όπως εμφανίζονται με τη σειρά:
1. Ζέρβα Μπέττυ: Ανακατευθύνσεις – Re-directions
2. Τηλιγάδης Κωνσταντίνος – Σιτορέγκο Ανδρέας: in OR out
3. Μπασδέκη Ευαγγελία: Παραλογή - Paralogi
Ακολουθήστε το womantoc στο Instagram
