«Λοιπόν ας ελπίζωμεν και ας ζητούμεν να είμεθα εύθυμοι». Τα τελευταία λόγια του Νικόλαου Γύζη

Μία σπάνια καλλιτεχνική προσωπικότητα και ένα από τους σπουδαιότερους Έλληνες εικαστικούς που έφυγε από τη ζωή στις 4 Ιανουαρίου του 1901.

Σπάνια καλλιτεχνική προσωπικότητα, ένας από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους του ακαδημαϊκού ρεαλισμού του 19ου αιώνα, ένας κορυφαίος ζωγράφος της λεγόμενης "Σχολής του Μονάχου", ο Νικόλαος Γύζης αναγνωρίζεται έως σήμερα για τα εμβληματικά έργα του, από τα πιο δημοφιλή και αναγνωρίσιμα στον κόσμο της ελληνικής τέχνης. Γεννήθηκε το 1842 και πέθανε στο Μόναχο στις 4 Ιανουαρίου 1901.

Τηνιακός, ήταν γιος ξυλουργού, ένα από τα έξι παιδιά της οικογένειας και όταν μετακόμισαν στην Αθήνα ο Νικόλαος άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα στο Σχολείο των Τεχνών, την μετέπειτα Σχολή Καλών Τεχνών.

Με το τέλος των σπουδών του, γνωρίστηκε με τον πλούσιο φιλότεχνο Νικόλαο Νάζο, με την μεσολάβηση του οποίου έλαβε υποτροφία από το Ευαγές Ίδρυμα του Ναού της Ευαγγελιστρίας της Τήνου, προκειμένου να συνεχίσει τις σπουδές του στην Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου.

Τον Ιούνιο του 1865 ο Γύζης έφθασε στο Μόναχο, όπου συνάντησε τον συνάδελφο και φίλο του Νικηφόρο Λύτρα. Ο τελευταίος τον βοήθησε στο να εγκλιματιστεί γρήγορα στο γερμανικό περιβάλλον. Πρώτοι του δάσκαλοί του στο Μόναχο ήταν ο Χέρμαν Άνσυτς (Hermann Anschütz) και ο Αλεξάντερ Βάγκνερ (Alexander Wagner). Τον Ιούνιο του 1868 έγινε δεκτός στο εργαστήριο του Καρλ φον Πιλότυ (Karl von Piloty). Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Μόναχο το 1871 και τον Απρίλιο του 1872 επέστρεψε στην Αθήνα, για να μετατρέψει το πατρικό του σπίτι επί της οδού Θεμιστοκλέους σε ατελιέ. Μαζί με τον Νικηφόρο Λύτρα, ταξίδεψε το 1873 στην Μικρά Ασία.

Απογοητευμένος από τις συνθήκες της Ελλάδας, τον Μάιο του 1874 εγκατέλειψε την Αθήνα και επέστρεψε στο Μόναχο, όπου έμελλε να ζήσει για το υπόλοιπο της ζωής του. Το 1876, ταξίδεψε παρέα με τον Νικηφόρο Λύτρα στο Παρίσι.

Το 1880, ανακηρύχθηκε σε επίτιμο μέλος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών του Μονάχου και το 1888 εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής στο ίδιο ίδρυμα. Το 1895, επισκέφθηκε για τελευταία φορά την Ελλάδα, την οποία ποτέ δεν ξέχασε και πάντα νοσταλγούσε. Προσβεβλημένος από λευχαιμία, πέθανε στο Μόναχο στις αρχές του 1901. Λέγεται ότι τα τελευταία του λόγια ήταν: «Λοιπόν ας ελπίζωμεν και ας ζητούμεν να είμεθα εύθυμοι!». Η σορός του ενταφιάστηκε στο Βόρειο Νεκροταφείο του Μονάχου.

1. Kρυφό Σχολείο