*Από τη Μαργαρίτα Οκτωράτου, MSc Διατροφή, Δημόσια Υγεία και Πολιτικές, NLP Master Practitioner πιστοποιημένη από το NLP University, Santa Cruz California
Όσοι έχουν κάποια στιγμή διαβάσει ή ακούσει για τον νευρογλωσσικό προγραμματισμό (NLP, Neurolinguistics Programming) ίσως γνωρίζουν ότι εδώ και δεκαετίες αξιοποιείται για την ενίσχυση της προσωπικής ανάπτυξης. Ο όρος NLP προέρχεται από τα τρία πλέον σημαντικά στοιχεία που καθορίζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά:
Πρώτον, το μυαλό (neuro) ή το νευροδιαδίκτυο ως σύστημα που λαμβάνει, μεταφέρει και επεξεργάζεται τις πληροφορίες από το εξωτερικό περιβάλλον διαμέσου των αισθήσεών μας.
Δεύτερον, τη γλώσσα (linguistics) με την ευρεία έννοιά της και η οποία αποδίδει νόημα στις πληροφορίες και εκφράζει τις εμπειρίες μας.
Τρίτον, τον προγραμματισμό (programming), δηλαδή τα μοτίβα ή πρότυπα λειτουργίας που υιοθετούμε αλληλεπιδρώντας με το περιβάλλον μας και τα οποία χαρακτηρίζουν τον τρόπο με τον οποίο επιλέγουμε να χειριστούμε καταστάσεις, προδιαγράφουν τον τρόπο που προχωράμε και καθορίζουν το βαθμό που πετυχαίνουμε ή όχι. Τι σχέση έχει όμως και με ποιον τρόπο μπορούμε να τον αξιοποιήσουμε για να ελέγξουμε καλύτερα το βάρος μας ή να βελτιώσουμε τη διατροφή μας;
Όταν «όλα είναι στο μυαλό»
Η Μαρία ρίχνει μια ματιά στον κατάλογο και τελικά παραγγέλνει κάτι που ξέρει ότι δεν πρέπει να φάει. Νιώθει δυσάρεστα με τη σκέψη ότι πρέπει να κάνει δίαιτα και να στερηθεί τα αγαπημένα της φαγητά. Δεν της αρέσει το βάρος και το σώμα της και θέλει πάρα πολύ να χάσει κιλά, όμως, ποιο το νόημα; Αφού το γνωρίζει πλέον καλά, μπορεί να στερηθεί για λίγο την απόλαυση του φαγητού, θα χάσει λίγο βάρος, αλλά κάποια στιγμή, το ξέρει, κάτι θα συμβεί, θα αγχωθεί και θα φάει, θα υποκύψει σε πειρασμούς, θα κουραστεί, θα χάσει την κινητοποίησή της, θα κολλήσει – ή απλά θα καταλήξει ότι δεν της ταιριάζει η όποια δίαιτα ακολουθήσει.
Συχνά άνθρωποι όπως η Μαρία και μαζί με αυτούς και οι διαιτολόγοι που καλούμαστε να τους καθοδηγήσουμε στο ταξίδι για τη βελτίωση της διατροφής και της υγείας τους αναρωτιόμαστε τι ακριβώς είναι αυτό που τους εμποδίζει να πετύχουν τους στόχους τους. Πώς γίνεται κάποιος να θέλει τόσο πολύ κάτι, να προσπαθεί και, παρ’ όλ’ αυτά, να μην τα καταφέρνει;
Η απάντηση στις περισσότερες περιπτώσεις έχει σχέση με τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε: Πρακτικά, με οτιδήποτε έχει σχέση με το βάρος, τη διαχείρισή του, τη σχέση μας με το φαγητό, τα κίνητρα, τους στόχους και το σχεδιασμό για την υλοποίησή τους, τις δράσεις μας, τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την επιτυχία ή την αποτυχία, ακόμα και την πιθανή ύπαρξη «δευτερεύοντος οφέλους» από την τήρηση της παρούσας κατάστασης. Και ο οποίος τρόπος σκέψης καθορίζει και τη συμπεριφορά και τις επιλογές μας.
Στο παράδειγμα της Μαρίας έχει νόημα να ρωτήσει κανείς γιατί «πρέπει» να χάσει κιλά, με βάση ποιον και ποιον δικό της λόγο αυτό εξυπηρετεί, αν, τελικά, εξυπηρετεί; Τι θα αλλάξει και τι δε θα αλλάξει στη ζωή της Μαρίας αν χάσει ή αν δε χάσει κιλά; Όταν έχουμε δικούς μας σημαντικούς λόγους για οτιδήποτε, είναι πιο πιθανό να κάνουμε όλες εκείνες τις αλλαγές που θα χρειαστούν σε διάφορα επίπεδα (και όχι μόνο στη διατροφή και την άσκηση) για να πετύχουμε το στόχο μας.
Προχωρώντας ένα βήμα ακόμα, μπορούμε να διερωτηθούμε τι ακριβώς σημαίνει «δίαιτα» για τη Μαρία και για ποιο λόγο νιώθει τόσο δυσάρεστα με αυτήν; Συχνά οι άνθρωποι συνδέουν την έννοια της δίαιτας με μια επίπονη διαδικασία που περιλαμβάνει στέρηση και μειωμένη απόλαυση. Οπότε, πώς είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να θέλει συνειδητά να μπει σε μια τέτοια διαδικασία; Όμως, τελικά, ποιος είπε ότι η διαδικασία πρέπει να είναι οπωσδήποτε επώδυνη; Μήπως υπάρχουν και άλλες επιλογές που θα εξυπηρετούσαν το στόχο της; Κάποιο άλλο μοντέλο διατροφής ή μια πιο σταδιακή αλλαγή; Ή μήπως η προσπάθεια θα γινόταν λίγο πιο απλή αν κάποιος εστίαζε όχι στη «διαδικασία» αλλά στα αποτελέσματα, στο πόσο καλά θα νιώθει και στο τι έχει να κερδίσει όταν πετύχει το στόχο του;
Είμαστε σχεδιασμένοι να κερδίζουμε, όχι να χάνουμε
Από νευροβιολογικής πλευράς, δεν είμαστε σχεδιασμένοι για να «χάνουμε» οτιδήποτε, πόσο μάλλον βάρος, το αντίθετο, έχουμε πολυάριθμους ομοιοστατικούς μηχανισμούς (όπως εκείνοι που εμπλέκονται με τις ορμόνες της πείνας και του κορεσμού, όπως η γκρελίνη και η λεπτίνη) και μη ομοιοστατικούς μηχανισμούς (π.χ. το σύστημα ανταμοιβής στον εγκέφαλο) που διασφαλίζουν ότι θα διατηρήσουμε το παρόν βάρος.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους κάποιοι από εμάς μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολίες με το θέμα του βάρους μας. Μερικές φορές τρώμε (ή θεωρούμε ότι τρώμε) υγιεινά, όμως έχουμε έναν καθιστικό τρόπο ζωής και χάνουμε την κινητοποίησή μας ή δε μας διευκολύνουν οι συνθήκες και η καθημερινότητα. Άλλες φορές μπορεί να τρώμε όταν νιώθουμε άγχος ή κακή διάθεση, ίσως επειδή με αυτόν το τρόπο φαίνεται ότι εκπαιδευτήκαμε στη διάρκεια της ζωής μας. Είναι, εξάλλου, και το κέντρο ανταμοιβής στον εγκέφαλο που ενεργοποιείται με τη λήψη τροφής, πόσο μάλλον όταν αυτή είναι πλούσια σε θερμίδες, σάκχαρα, λιπαρά και αλάτι.
Χάραξε έναν νέο δρόμο
Αν όποτε νιώθεις στρες καταφεύγεις στο φαγητό, έχεις ποτέ σκεφτεί τι θα μπορούσε να συμβεί αν την επόμενη φορά που θα νιώσεις έτσι, αντί να φας π.χ. μια σοκολάτα, επιλέξεις να κάνεις κάτι άλλο; Και αν αυτό το επαναλάβεις –συνειδητά– αρκετές φορές στο μέλλον; Τότε θα χαράξεις ένα νέο δρόμο. Θα δημιουργήσεις μια νέα αυτοματοποιημένη αντίδραση, δε θα χρειάζεται ούτε να το σκεφτείς πολύ, ούτε να αντιμετωπίσεις καμιά εσωτερική σύγκρουση ή δίλημμα για το αν πρέπει να φας ή όχι. Απλά, θα κάνεις κάτι άλλο. Με την προσέγγιση του NLP έχουμε τη δυνατότητα να διερευνήσουμε τις ακριβείς διαδρομές της σκέψης όταν παράγεται μια συμπεριφορά.
Και αυτό το βλέπουμε μέσα από όλα τα φίλτρα π.χ. των πεποιθήσεων, των γνώσεων, των εμπειριών, των αξιών, μέσα από τα οποία αλληλεπιδρούμε με τον κόσμο, και να αντιληφθούμε ή να διευρύνουμε τις επιλογές μας ώστε να χειριζόμαστε τις καταστάσεις – όπως τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε και διαχειριζόμαστε τα θέματα του βάρους και της διατροφής μας, διαφορετικά και πιο λειτουργικά για εμάς.
Φωτό: Cristine Enero
Πηγή: shape.gr
Ακολουθήστε το WomanToc στο Instagram
