Κάθε γυναίκα που αποφασίζει να γίνει μητέρα εύχεται, από την πρώτη εβδομάδα της κύησης μέχρι να κρατήσει το μωράκι της στα χέρια της, να γεννηθεί το παιδί της γερό. Κάθε γυναίκα από τη στιγμή που γίνεται μητέρα έχει συνεχώς την έγνοια να φροντίζει το παιδί της ώστε να είναι πάντα υγιές και δυνατό.
Αυτή είναι η ιστορία της Δήμητρας και της Μαρίνας. Η Δήμητρα διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού ενώ ήταν έγκυος, τρεις ημέρες πριν είχε διαγνωστεί, επίσης με καρκίνο του μαστού, η μητέρα της, η κ. Μαρίνα.
Μαμά και κόρη με υποδέχτηκαν στο σπίτι της δεύτερης, για να μου μιλήσουν σχετικά με την περιπέτεια της υγείας τους. Κοντά μας και η Στέλλα, κόρη της Μαρίνας και αδερφή της Δήμητρας, και η κορούλα της Δήμητρας, που πριν λίγες ημέρες έγινε δύο μηνών. Όταν ζήτησα να τις συναντήσω και να μου αφηγηθούν το βίωμά τους οι δύο μαμάδες δεν δίστασαν στιγμή. Ήταν εξαιρετικά πρόθυμες καθώς πιστεύουν ότι έτσι θα βοηθήσουν κι άλλες γυναίκες.
Η Δήμητρα ξεκινά να ξετυλίγει το νήμα της ιστορίας: "Ήμουν έγκυος όταν κάποια στιγμή εντελώς τυχαία έπιασα ένα γρομπαλάκι στο στήθος μου. Θεώρησα ότι ήταν φυσιολογικό γιατί σκέφτηκα ότι θα μπορούσε να είναι κάποιος γαλακτοφόρος αδένας. Ένα μήνα μετά την πρώτη φορά που το ψηλαφησα αισθάνθηκα ότι είχει μεγαλώσει και αποφάσισα να κάνω υπερηχογράφημα μαστών. Το εύρημα δεν έδειχνε ύποπτο στην εξέταση, και ο ακτινοδιαγνώστης αλλά και ο γυναικολόγος μου είπαν ότι μάλλον πρόκειται για ένα ινοαδένωμα και ότι δεν πρέπει να ανησυχώ. Εκείνη την περίοδο είχα ξεκινήσει μαθήματα ανώδυνου τοκετού και κάποιες μαίες μου συνέστησαν να δω και έναν μαστολόγο. Έτσι ξεκίνησε η δική μου ιστορία. Ο χειρουργός μαστού μου έκανε παρακέντηση με λεπτή βελόνα και κυτταρολογική εξέταση η οποία έδειξε ότι ίσως "κάτι” έχω. Τότε προχώρησα σε δεύτερη, επεμβατική αυτή τη φορά, διαδικασία βιοψίας με κόπτουσα βελόνα. 1η Μαρτίου πήρα αποτελέσματα, ήταν όντως καρκίνος".
Τρεις ημέρες πριν λάβει η 34χρονη Δήμητρα τη δική της διάγνωση, η 63χρονη μητέρα της ειδοποιούταν από τη μαστολόγο της ότι πάσχει από καρκίνο των μαστών. "Έκανα μαστογραφία, και οι γιατροί, μου είπαν ότι όλα ήταν καλά. Ήθελα όμως να δει και μαστολόγος τις εξετάσεις μου. Η μαστολόγος έκανε η ίδια το υπέρηχογραφημα. Επειδή δεν ήταν ευχαριστημένη από τις απεικονίσεις, μου συνέστησε να κάνω μαγνητική μαστών. Η μαγνητική μαστών έδειξε και στους δύο μαστούς πρόβλημα που δεν ήταν ορατό ούτε στη μαστογραφία, ούτε στο υπερηχογράφημα, ούτε στην ψηλάφηση. Ύστερα από αυτό έκανα βιοψία με κόπτουσα βελόνα· το αποτέλεσμα ήταν καρκίνος και στους δύο μαστούς ταυτόχρονα, πράγμα όχι συνηθισμένο. Όταν έμαθα για τον καρκίνο μου ήταν σα να έτρωγα ένα χαστούκι, και τρεις ημέρες αργότερα όταν έμαθα για τον καρκίνο της κόρης μου ήταν σαν έτρωγα ένα δεύτερο. Η αλήθεια είναι ότι ο καρκίνος του παιδιού μου με πείραξε πολύ περισσότερο, ένιωσα να χάνω τη γη κάτω από τα πόδια μου", λέει η κ. Μαρίνα.
Κάτι που επισημαίνουν και οι δύο είναι ότι σωστή διάγνωση πήραν μόνο από μαστολόγο. Σε πολλές περιπτώσεις θεωρούμε ότι αρκεί η μαστογραφία, ενώ πάντα πρέπει να συνοδεύεται από υπερηχογράφημα, ψηλάφηση και εκτίμηση των εξετάσεων από εξειδικευμένο ιατρό.
Παρότι η μητέρα της είχε διαγνωστεί πριν τρεις ημέρες η Δήμητρα δεν περίμενε ότι θα είχε και εκείνη καρκίνο: "Πριν τα τελικά αποτελέσματα δεν το πίστευα" εξηγεί, "ήθελα βέβαια να κάνω όλες τις απαραίτητες εξετάσεις για να σιγουρέψω ότι δεν ήταν κακοήθεια, έτσι το είχα στο μυαλό μου. Όταν λοιπόν μου το ανακοίνωσαν έπεσα από τα σύννεφα. Ήμουν 38 εβδομάδων έγκυος" και συμπληρώνει "μετά τη διάγνωση μου και για τρεις ημέρες βλέπαμε συνέχεια γιατρούς. Παίρναμε γνώμες για να καταλήξουμε ποιο χειρουργό και ποιο ογκολόγο θα προτιμήσουμε. Όταν καταλήξαμε αποφασίσαμε μαζί με τους γιατρούς να μπω άμεσα στη διαδικασία του τοκετού. Όντως στις 7 Μαρτίου γέννησα. Οι γιατροί μου είπαν ότι αν θέλω μπορώ να θηλάσω το μωράκι για 10 μέρες αλλά μετά θα έπρεπε να απέχω για τουλάχιστον 15 ημέρες προκειμένου να μπορέσω να κάνω τις εξετάσεις μου. Αυτό σήμαινε ότι θα έμενα πίσω για περίπου έναν μήνα και επειδή ήταν ένας ιδιαίτερα επιθετικός καρκίνος αποφάσισα να μη θηλάσω. Θυσίασα το όνειρό μου της ζωής μου αλλά τελικά έπρεπε να κάνω το καλύτερο για να είμαι με το μωρό μου. Επειδή έζησα τις τέσσερις εγκυμοσύνες της αδερφής μου ήξερα τι σημαίνει θηλασμός, με τα καλά του και τα κακά του, ήξερα ότι υπάρχει μια δύσκολη περίοδος προσαρμογής μέχρι να τον εγκαταστήσεις. Ακριβώς γι' αυτούς τους λόγους αποφάσισα να μη θηλάσω τόσο για να προστατέψω εμένα όσο και για το παιδί. Δεν ήθελα να πάρει στήθος και ξαφνικά να την αποκόψω απ' αυτό. Πρακτικά και ψυχολογικά αποφάσισα ότι το σωστό θα ήταν να μη θηλάσω. Αυτό είναι το μόνο που με στεναχώρησε τόσο πολύ σε αυτή την ιστορία. Δεν ονειρεύτηκα να ντυθώ νύφη, τον τέλειο γάμο, το τέλειο σπίτι. Πάντα όμως ήθελα να κάνω παιδάκι και να το θηλάσω" λέει και είναι η μοναδική φορά σε όλη τη συζήτηση που η Δήμητρα κλαίει.
Θέλει πολύ δύναμη να ξέρεις ότι συνειδητά θυσιάζεις το μεγαλύτερο όνειρό της ζωής σου γιατί αυτή είναι η πιο σωστή επιλογή για το παιδί σου και εσένα, θέλει επίσης δύναμη να αφήνεσαι να εκφραστείς μπροστά και σε ανθρώπους που δεν ξέρεις, να αντιλαμβάνεσαι ότι δεν είναι ντροπή τα συναισθήματα, να αναγνωρίζεις ότι η λύπη δεν είναι αδυναμία.
"Έγινα μητέρα μόλις μια εβδομάδα μετά από τη στιγμή που έμαθα ότι είχα καρκίνο. Από την αρχή τα συναισθήματά μου ήταν ανάμεικτα αλλά η μικρή μου δίνει ένα τρομερό κίνητρο για να συνεχίσω και να το παλέψω. Με το που γέννησα ανυπομονούσα να ξεκινήσω τη θεραπεία, με το που την έπιασα στα χέρια μου είπα "άντε πάμε, να τελειώνουμε”" λέει η Δήμητρα και η μαμά της συμπληρώνει "Πρέπει να κάνω ό, τι χρειάζεται χωρίς να διστάσω να προχωρήσω γιατί πρέπει να προστατεύσω τη ζωή μου. Χρωστάω στα παιδιά μου να είμαι εδώ, δεν μπορώ να παραδοθώ, πρέπει να παλέψω. Όπως για τη Δήμητρα είναι κίνητρο η μπέμπα, για μένα είναι κίνητρο η Δήμητρα και όλα μου τα παιδιά".
"Η μαμά μου είναι ο ήρωας μου, είναι η άγκυρα μου. Δεν ξέρω αν ακούγεται εγωιστικό αλλά πραγματικά με έχει βοηθήσει πολύ το γεγονός ότι το περνάω μαζί της, μου δίνει δύναμη. Είναι πολύ πιο ψύχραιμη από μένα. Η μαμά μου ίσως με καταλαβαίνει λίγο παραπάνω, καταλαβαίνει τις φοβίες μου αλλά και η αδερφή μου έχει τρομερή ενσυναίσθηση, είναι ο φύλακας-άγγελος μου, μόνιμα δίπλα μου. Με τον μπαμπά μου και τους τρεις αδερφούς μου δεν μπορώ να μιλήσω τόσο άνετα γιατί δεν μπορούν να το διαχειριστούν. Δεν ξέρω πόσο δυνατοί θα ήταν αν συνέβαινε στους ίδιους αλλά βλέπω ότι επειδή έχει συμβεί σε ανθρώπους που αγαπάνε δεν μπορούν να το διαχειριστούν. Ξέρω πόσο μεγάλος είναι ο καημός του πατέρα μου κι ας μη μου το έχει δείξει γιατί η μαμά μου μπήκε στη μέση και του το απαγόρευσε" τονίζει η Δήμητρα και η κ. Μαρίνα κοιτάζοντας την λέει "Τη λατρεύω τόσο πολύ που δεν θα αφήσω τον εαυτό μου να λυγίσει. Για όλα μου τα παιδιά πρέπει να μείνω όρθια. Το βλέπω ότι όλα τους έχουν μια πληγή στην καρδιά αυτή τη στιγμή. Παρακολουθούν τις αντιδράσεις μου, πώς το αντιμετωπίζω, πώς θα σταθώ. Γι' αυτό από την αρχή τα έπαιρνα ένα ένα και τους έλεγα η ίδια τι συμβαίνει γιατί ήθελα να τους πω ότι "έχω καρκίνο αλλά θέλω να ξέρεις ότι είμαι καλά, ότι θα το παλέψω, μην ανησυχείς”. Βλέπω ότι τα αγόρια μου αλαφροπατάνε, αναρωτιούνται "Τι θα ακούσουμε από τη μάνα μας σήμερα". Ο μεσαίος μου γιος κάποια στιγμή που με είδε που ήμουν προβληματισμένη είχε πει στη Στέλλα "Δεν μπορώ να τη βλέπω τη μαμά έτσι. Πες μου τι να κάνω". Είναι αγχωμένοι, το νιώθω στην αγκαλιά του μεγάλου μου γιου.
Ρωτάω τη Δήμητρα πώς αντιμετωπίζει ο σύζυγός της την κατάσταση "Για τον άνδρα μου δεν έχει αλλάξει κάτι ως προς τα συναισθήματά του προς εμένα. Κυκλοφορώ μέσα στο σπίτι χωρίς το τουρμπάνι και με πιάνει και με φιλάει. Είναι το πιο σημαντικό, να συνεχίσει να με βλέπει όπως με έβλεπε. Φυσικά του έχει στοιχίσει όλο αυτό που ζω αλλά μαζί το ξεπεράσαμε, πήρα τις αποφάσεις μου και με στήριξε σε όλες".
Τα μαλλιά της Δήμητρας έπεσαν λόγω της χημειοθεραπείας. Δείχνει το κεφάλι της και συνεχίζει "Το μαλλί μας είναι η ομορφιά μας. Είχα μια κόμη υπέροχη, αλλά δεν πειράζει. Θα ξαναέρθει το μαλλί. Όταν ξεκίνησα με τις χημειοθεραπείες μου αποφάσισα να κάνω την κάσκα κρυοθεραπείας. Είναι μια κάσκα που ψύχει και τη φοράς λίγο πριν, κατά τη διάρκεια και κάποιες ώρες μετά από την χημειοθεραπεία ως προστασία από την αλωπεκία. Σε κάποιες περιπτώσεις πιάνει, σε άλλες όχι. Προσωπικά τη χρησιμοποίησα δύο φορές και μετά τη σταμάτησα γιατί δεν άντεχα αυτό το ψύχος στο κεφάλι μου, με ταλαιπωρούσε πάρα πολύ. Αποφάσισα λοιπόν ότι δεν μου ταιριάζει και δεν πειράζει. Όταν όμως ξεκίνησε η τριχόπτωση το σοκ ήταν μεγάλο. Σοκαρίστηκα από την ποσότητα των μαλλιών που έπεφταν. Αποφάσισα τότε να ξυρίσω τα μαλλιά μου και από εκείνη την στιγμή λυτρώθηκα".
Της λέω ότι νιώθω πως με κάθε απόφασή της παίρνει τον έλεγχο της κατάστασης, ότι αυτή επιλέγει το επόμενο βήμα και όχι ο καρκίνος. Της αρέσει αυτή η οπτική. "Είναι πολύ σημαντικό να βρεις ποιες αποφάσεις θα σε βοηθήσουν να σταθείς όρθια ψυχολογικά. Δεν είναι για όλες τις γυναίκες οι ίδιες αποφάσεις. Για μένα αυτές ήταν οι σωστές, έκρινα ότι κάποια άλλη θα μου κόστιζε περισσότερο. Έτσι λειτουργώ, παίρνω ανάσα και βουτάω. Έχει πολλές προκλήσεις αυτή η διαδικασία. Οι γιατροί δεν μπορούν να σου πουν τι θα κάνεις. Μπορούν να σου δώσουν επιλογές και να σου πουν που θα οδηγήσουν αυτές, τις συνέπειες της κάθε απόφασης. Έχω κάνει γονιδιακό έλεγχο και βρέθηκε ότι έχω μετάλλαξη στο γονίδιο BRCA1. Έχω αποφασίσει ότι θα κάνω διπλή μαστεκτομή και εν ευθέτω χρόνο ό, τι άλλο χρειαστεί γιατί οι γονιδιακοί καρκίνοι συνδέονται. Δεν σκοπεύω να το ξαναπεράσω, είναι τόσο απλό. Ναι, θα περάσω δύσκολα για κάποιο διάστημα αλλά θα το ξεπεράσω" και συνεχίζει λέγοντας "Λόγω της δουλειάς μου έχω μιλήσει με πολλές γυναίκες που έχουν περάσει καρκίνο του μαστού. Δεν ξέρω αν έχουν συνειδητοποιήσει πόσο σημαντικό είναι να διαλέξουν έναν γιατρό που θα έχει όλη την επιστημονική γνώση αλλά ταυτόχρονα κρατά ψηλά την ψυχολογία σου. Από την εμπειρία μου ξέρω ότι πολλές γυναίκες έχουν προχωρήσει στη διαδικασία με γιατρούς που ήταν είτε απότομοι, είτε απόμακροι, είτε υπερβολικοί γιατί κι αυτό είναι κακό. Θυμάμαι από τότε αναρωτιόμουν "μα αν σου φάνηκε έτσι, τότε γιατί συνέχισες μ' αυτόν;”. Πιστεύω ότι η απάντηση είναι ότι πολλές γυναίκες φοβούνται να το ψάξουν παραπάνω. Πολλές γυναίκες έχουν τη λογική "οκ, πήγα εκεί, μου είπε αυτό, θα κάνω ό,τι μου είπε” σαν να προσπαθούν να κρύψουν τα συναισθήματα που τους προκάλεσε ο γιατρός κάτω απ' το χαλάκι. Όμως πρέπει να επιλέγουμε έναν γιατρό που μας ταιριάζει και μας βοηθάει να καταλάβουμε σε βάθος τι μας συμβαίνει, τι συμβαίνει στο σώμα μας. Εμείς πλέον ξέρουμε τόσα για το BRCΑ1 και άλλες γυναίκες που επίσης έχουν γονιδιακό καρκίνο δεν έχουν ιδέα. Πρέπει να έχουμε γνώση του τι μας συμβαίνει και πρέπει να μιλάμε γι’ αυτό".
Η κ. Μαρίνα συμπληρώνει " Η μαστεκτομή είναι δύσκολη ιστορία. Δεν ήθελα να βρεθώ σε σοκ, προσπάθησα να ψάξω και να βρω εικόνες για να έχω στο μυαλό μου πώς θα είμαι. Πάντα βοηθάει να ξέρεις. Ως γυναίκες έχουμε μεγάλη σύνδεση με το στήθος μας. Και μόνο που σκεφτόμουν ότι μεγάλωσα τα παιδιά μου θηλάζοντας τα... Πρόκειται για το συναισθηματικό κομμάτι της ιστορίας, όμως υπάρχει και το πρακτικό. Αυτό που πρέπει να κάνεις είναι να διαφυλάξεις τη ζωή σου. Μια απόφαση είναι. Ο γιατρός μου είπε "εγώ προτείνω ριζική μαστεκτομή και στους δύο μαστούς, εάν όμως δεν θέλεις να την κάνεις, δεν θα τη κάνουμε”. Αλλά είπαμε να τελειώνουμε και έτσι προχωρήσαμε. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένες ότι είναι ένας δύσκολος αγώνας. Παλεύεις στην ψυχή σου με τους φόβους σου, παλεύεις με το αν θέλεις να μαθευτεί πιο έξω ή όχι, έχεις πολλά συναισθηματικά μέτωπα ανοιχτά και παράλληλα έχεις να αντιμετωπίσεις τα πρακτικά ζητήματα δηλαδή τους πόνους, τα φάρμακα μετά την εγχείρηση, τον τρόπο που θα κινηθείς, που θα σηκώσεις τα χέρια σου, που θα κάνεις την προσωπική σου υγιεινή. Για κάποιον καιρό θα πρέπει να εξαρτάσαι από κάποιον άλλον ο οποίος θα σε βοηθήσει με τα πρακτικά της καθημερινότητας. Δόξα τον Θεό, εδώ υπάρχει το οικογενειακό δίχτυ. Οπωσδήποτε είναι καλύτερα για όλες μας να μιλάμε. Ο περίγυρος μου το γνωρίζει, δεν έχω πρόβλημα να το πω. Η γενιά της μαμάς μου, η οποία επίσης είχε νοσήσει, δεν χρησιμοποιούσε τη λέξη "καρκίνος”, έλεγαν αντ' αυτού "το κακό”. Δεν το ξορκίζεις το κακό, επειδή του αλλάζεις το όνομα".
Συζητάμε για το πόσο σημαντικό είναι να γνωρίζουμε εμείς οι ίδιες το σώμα μας, να αντιλαμβανόμαστε πρώτες και έγκαιρα ακόμη και κάθε ανεπαίσθητη αλλαγή. Ο γιατρός τους έδωσε μια συμβουλή για να τη μεταφέρουν στις κόρες τους ώστε να έρθουν σε επαφή με το σώμα τους. Από μικρή ηλικία όταν κάνουν μπάνιο να πλένουν το στήθος τους με τα χέρια τους και όχι με το σφουγγάρι. Έτσι θα το μάθουν καλά, έτσι με μια διαδικασία ρουτίνας θα το ελέγχουν χωρίς άγχος.
Η Δήμητρα είναι ξεκάθαρη "Πια προσπαθώ να επικοινωνήσω στις γυναίκες του οικογενειακού και φιλικού μου περιβάλλοντος το πόσο σημαντική είναι η πρόληψη και πόσο απαραίτητο είναι να κάνουν αυτά που πρέπει. Δεν φτάνει η μαστογραφία, ο όγκος μου είναι επιφανειακός και 3 εκατοστά παρ' όλα αυτά η μαστογραφία μου δεν τον δείχνει".
Η κ. Μαρίνα καταλήγει "Είναι πολύ σημαντικό πια ότι οι γιατροί μπορούν να σου πουν ότι ο καρκίνος παλεύεται, ότι μπορείς να τον νικήσεις, ότι θα γίνεις καλά. Κι έτσι προχωράμε, κι έτσι παλεύουμε".
Η Δήμητρα γυρνάει, με κοιτάει και συγκινημένη με ρωτά "Κατάλαβες τώρα γιατί λέω ότι είναι η άγκυρά μου;".
*Τα ονόματα των τριών γυναικών έχουν αλλάξει προκειμένου να προστατευθεί το ιατρικό απόρρητο.
