Το «φαινόμενο Γκρέτα» εμφανίστηκε στις 20 Αυγούστου 2018 έξω από το σουηδικό κοινοβούλιο, όταν η μαθήτρια Γκρέτα Τούνμπεργκ, που πάσχει από σύνδρομο Άσπεργκερ, αποφάσισε να μην ξεκινήσει το σχολείο μαζί με τους συμμαθητές της, αλλά αντ' αυτού να πραγματοποιήσει «σχολική απεργία για το κλίμα», τη δική της μορφή διαμαρτυρίας για την αδράνεια απέναντι στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής.
Από τότε έγινε η φωνή εκατομμυρίων συνομηλίκων της, οι οποίοι και ζητούν από τις κυβερνήσεις να πάρουν τα απαραίτητα μέτρα για τη σωτηρία του πλανήτη, πριν να είναι πολύ αργά. Μια φωνή γεμάτη αγωνία, που συμπυκνώνεται στις ομιλίες που δίνει ενώπιον των ισχυρότερων ηγετών του πλανήτη. Αυτές οι ομιλίες, που συγκλόνισαν τον κόσμο, συγκεντρώθηκαν σε ένα νέο βιβλίο με τίτλο «Η ζωή μας είναι στα χέρια σας», που κυκλοφορεί μεταφρασμένο στα ελληνικά από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος την 1η Οκτωβρίου 2019.
Ένα δεύτερο βιβλίο, το οποίο θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος τον Νοέμβριο του 2019 με τίτλο «Το σπίτι μας κινδυνεύει: Σκηνές από μια οικογένεια κι έναν πλανήτη σε κρίση» έγραψε η Γκρέτα Τούνμπεργκ μαζί με τους γονείς της. Με κεντρική αφηγήτρια τη μητέρα της, την τραγουδίστρια της όπερας Μαλένα Έρνμαν, το έργο αυτό ρίχνει φως στον τρόπο με τον οποίο μια σύγχρονη οικογένεια αντιμετωπίζει μια προσωπική κρίση καταπολεμώντας παράλληλα μια άλλη μεγαλύτερη κρίση, αυτή της διάσωσης του πλανήτη Γη.
Ακολουθεί προδημοσίευση αποσπάσματος από το νέο βιβλίο «Η ζωή μας είναι στα χέρια σας», της ομιλίας που έδωσε η Τούνμπεργκ στο Νταβός, στις 25 Ιανουαρίου 2019, με τίτλο «Το σπίτι μας καίγεται»:
«Ήρθα εδώ για να σας πω ότι το σπίτι μας καίγεται.
»Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος, απέχουμε σχεδόν 12 χρόνια από τη χρονική στιγμή κατά την οποία δεν θα έχουμε τη δυνατότητα να διορθώσουμε τα λάθη μας.
»Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα θα πρέπει να έχουμε υιοθετήσει και να έχουμε υλοποιήσει πρωτόγνωρες αλλαγές σε όλο το φάσμα της κοινωνίας – συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των εκπομπών CO2 κατά 50% τουλάχιστον.
»Και σημειώστε, παρακαλώ, ότι αυτά τα νούμερα δεν περιλαμβάνουν την αρχή της ισοτιμίας των χωρών, που είναι απολύτως απαραίτητη για την υλοποίηση της Συμφωνίας του Παρισιού σε παγκόσμιο επίπεδο.
»Ούτε περιλαμβάνουν τα σημεία καμπής ή τους βρόχους ανάδρασης, όπως το εξαιρετικά ισχυρό μεθάνιο που απελευθερώνεται από την τήξη του αρκτικού πέρμαφροστ [πέρμαφροστ: το μόνιμα παγωμένο έδαφος, κυρίως των πολικών περιοχών].
»Σε μέρη όπως το Νταβός, οι άνθρωποι προτιμούν να λένε ιστορίες επιτυχίας. Αλλά η οικονομική τους επιτυχία έχει επιτευχθεί με αδιανόητο κόστος. Και όσον αφορά την κλιματική αλλαγή, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αποτύχαμε.
«Σε μέρη όπως το Νταβός, οι άνθρωποι προτιμούν να λένε ιστορίες επιτυχίας. Αλλά η οικονομική τους επιτυχία έχει επιτευχθεί με αδιανόητο κόστος. Και όσον αφορά την κλιματική αλλαγή, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αποτύχαμε»
»Όλες οι πολιτικές κινήσεις στην παρούσα μορφή έχουν αποτύχει.
»Και τα ΜΜΕ έχουν αποτύχει να ευαισθητοποιήσουν το ευρύ κοινό.
»Αλλά ο Homo sapiens δεν απέτυχε τελείως ακόμη.
»Ναι, οδεύουμε προς την ολοκληρωτική αποτυχία, αλλά υπάρχει ακόμα χρόνος να αντιστρέψουμε τα πάντα. Έχουμε ακόμα χρόνο για να διορθώσουμε την κατάσταση. Κρατάμε ακόμα τα πάντα στα χέρια μας.
»Αλλά αν δεν αναγνωρίσουμε και δεν παραδεχτούμε την καθολική αποτυχία των σημερινών συστημάτων μας, τότε πιθανότατα δεν μας μένει καμία ελπίδα.
»Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μία καταστροφή που θα επιφέρει ανείπωτες δοκιμασίες σε τεράστιο αριθμό ανθρώπων. Και δεν είναι ώρα να μιλάμε ευγενικά ή να επικεντρωνόμαστε στο τι μπορούμε ή δεν μπορούμε να πούμε. Είναι ώρα να μιλήσουμε ξεκάθαρα.
»Η εύρεση λύσης για την κλιματική κρίση είναι η μεγαλύτερη και η πλέον σύνθετη πρόκληση που έχει αντιμετωπίσει ο Homo sapiens. Ωστόσο, η βασική λύση είναι τόσο απλή, που ακόμα κι ένα μικρό παιδί την αντιλαμβάνεται. Πρέπει να σταματήσουμε τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου.
»Και είτε θα το πράξουμε είτε δεν θα το πράξουμε.
»Λέτε ότι τίποτα στη ζωή δεν είναι μαύρο ή άσπρο.
»Αλλά αυτό είναι ψέμα. Πολύ επικίνδυνο ψέμα.
«Λέτε ότι τίποτα στη ζωή δεν είναι μαύρο ή άσπρο. Αλλά αυτό είναι ψέμα. Πολύ επικίνδυνο ψέμα»
»Είτε θα αποτρέψουμε μια αύξηση θερμοκρασίας μεγαλύτερη από 1,5°C είτε όχι.
»Είτε θα αποφύγουμε την πυροδότηση μιας μη αναστρέψιμης αλυσιδωτής αντίδρασης που θα μας θέσει πέρα από κάθε ανθρώπινο έλεγχο – είτε όχι.
»Είτε θα επιλέξουμε να συνεχίσουμε ως πολιτισμός είτε όχι.
»Πιο μαύρο ή άσπρο δεν γίνεται.
»Δεν υπάρχουν γκρίζες ζώνες όταν πρόκειται για την επιβίωση.
»Τώρα όλοι έχουμε μία επιλογή.
»Μπορούμε να πυροδοτήσουμε αλλαγές που θα θωρακίσουν τις συνθήκες διαβίωσης για τις μελλοντικές γενιές.
»Ή μπορούμε να συνεχίσουμε να κάνουμε ό,τι κάναμε και να αποτύχουμε.
»Αυτό εξαρτάται από σας κι από μένα.
»Κάποιοι λένε ότι δεν θα έπρεπε να ασχολούμαστε με τον ακτιβισμό αλλά, αντιθέτως, να αφήνουμε τα πάντα στους πολιτικούς κι εμείς απλά να ψηφίζουμε για μια πιθανή αλλαγή. Αλλά τι κάνουμε όταν δεν υπάρχει πολιτική βούληση; Τι κάνουμε όταν ο απαραίτητος πολιτικός λόγος δεν υπάρχει στον ορίζοντα;
»Εδώ στο Νταβός –όπως και οπουδήποτε αλλού–, όλοι μιλάνε για χρήματα. Τα χρήματα και η ανάπτυξη φαίνεται πως είναι το μοναδικό μας μέλημα.
»Κι αφού η κλιματική κρίση ουδέποτε αντιμετωπίστηκε ως κρίση, ο κόσμος δεν γνωρίζει τις συνολικές επιπτώσεις της στην καθημερινή του ζωή. Ο κόσμος δεν γνωρίζει ότι υπάρχει κάτι που λέγεται προϋπολογισμός άνθρακα και πόσο απίστευτα μικρός είναι ο προϋπολογισμός άνθρακα που μας απομένει. Κι αυτό πρέπει να αλλάξει σήμερα.
»Καμία άλλη τρέχουσα πρόκληση δεν μπορεί να συγκριθεί με την αναγκαιότητα το ευρύ κοινό να ευαισθητοποιηθεί, αλλά και να κατανοήσει πόσο γρήγορα ροκανίζεται ο προϋπολογισμός άνθρακα που μας απομένει. Ο πρoϋπολογισμός άνθρακα πρέπει να γίνει το νέο παγκόσμιο νόμισμά μας, ουσία και επίκεντρο των μελλοντικών και σημερινών οικονομικών μας.
«Ο πρoϋπολογισμός άνθρακα πρέπει να γίνει το νέο παγκόσμιο νόμισμά μας, ουσία και επίκεντρο των μελλοντικών και σημερινών οικονομικών μας»
»Βρισκόμαστε σε ένα σημείο της ιστορίας όπου πρέπει να μιλήσουν ανοιχτά όλοι όσοι ξέρουν κάποια πράγματα για την κλιματική κρίση, που απειλεί τον πολιτισμό μας και ολόκληρη τη βιόσφαιρα.
»Με ξεκάθαρη γλώσσα.
»Άσχετα από το πόσο άβολο και οικονομικά ασύμφορο μπορεί να είναι αυτό.
»Πρέπει να τα αλλάξουμε σχεδόν όλα στις σημερινές κοινωνίες.
»Όσο μεγαλύτερο είναι το ανθρακικό σας αποτύπωμα – τόσο μεγαλύτερο είναι το ηθικό σας καθήκον.
»Όσο μεγαλύτερη η “πλατφόρμα” σας – τόσο μεγαλύτερη και η ευθύνη σας.
»Οι ενήλικες λένε διαρκώς: “Πρέπει να δώσουμε ελπίδα στους νέους ανθρώπους· τους το χρωστάμε”.
»Αλλά εγώ δεν θέλω την ελπίδα σας.
»Δεν θέλω να είστε αισιόδοξοι.
»Θέλω να πανικοβληθείτε.
»Θέλω να νιώσετε τον φόβο που νιώθω εγώ κάθε μέρα.
»Και μετά θέλω να αναλάβετε δράση.
»Θέλω να αναλάβετε δράση, όπως θα κάνατε σε μια κρίση.
»Θέλω να αναλάβετε δράση, σαν να καίγεται το σπίτι σας.
»Επειδή καίγεται».
Ακολουθήστε το WomanToc στο Instagram
Κεντρική φωτό: REUTERS/Carlo Allegri
