Θεωρείται η τραγουδίστρια με τις υψηλότερες πωλήσεις στην ιστορία, έχοντας πουλήσει πάνω από 300 εκατομμύρια δίσκους. Είναι μια τραγουδίστρια-φαινόμενο στο διεθνές καλλιτεχνικό στερέωμα, με πενήντα χρόνια διεθνούς καριέρας χωρίς διακοπή. Το ρεπερτόριό της που δεν γνωρίζει σύνορα : από κλασσικό σε παραδοσιακό, pop, rock ή jazz και με πολλά ελληνικά τραγούδια που διαδίδει σε όλον τον κόσμο, ήταν η πρώτη που δημιούργησε το στυλ της World Music.
Τα δύσκολα χρόνια
Γεννήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 1934 στα Χανιά. Η οικογένεια της Μούσχουρη ζούσε στα Χανιά, όπου ο πατέρας της, Κωνσταντίνος, εργαζόταν ως μηχανικός προβολής ταινιών σε έναν τοπικό κινηματογράφο και αγαπούσε τα χαρτιά. Τόσο που, όταν οι πόνοι έπιασαν τη μητέρα της Αλίκη και εκείνος έφυγε να φέρει τη μαμή, έκανε μια στάση για να δει τι γίνεται με την παρτίδα που άφησε στη μέση. Όταν η Νάνα ήταν τριών χρονών, μετακόμισαν στην Αθήνα.
Τα χρόνια ήταν δύσκολα και η οικογένεια της δούλευε πολύ σκληρά για να πάνε η Νάνα και η μεγαλύτερη αδελφή της, η Τζένη, στο Ωδείο Αθηνών. Η Νάνα δεν άργησε να δείξει το μουσικό της ταλέντο.
Το 1946, η Νάνα και η επίσης καλλίφωνη αδερφή της Τζένη, πέρασαν την πόρτα του Ωδείου. Στο πρώτο μάθημα η καθηγήτρια κ. Κέμπερς είπε ότι η αδερφή της έχει πολύ ωραία φωνή, αλλά "η μικρή είναι λίγο βραχνούλα, να μεγαλώσει λίγο και το ξανασυζητάμε". Έβαλε τα κλάματα και έμεινε, σπουδάζοντας για τα επόμενα χρόνια κλασσικό τραγούδι. Έτσι ανακάλυψε και την ιδιαιτερότητα των φωνητικών της χορδών, αφού η μία είναι πιο χοντρή από την άλλη και λίγο δυσκίνητη. Για αυτό ήταν πάντα πολύ επιμελής και επί δεκαετίες, έκανε κάθε μέρα συγκεκριμένες ασκήσεις.
Ήταν πάντα πολύ αδύνατη, ανασφαλής ως έφηβη και μια από τις καλύτερες μαθήτριες. Δεν έχει ξεχάσει τη φρίκη του πολέμου, τις σειρήνες και το βόμβο των αεροπλάνων. Η μητέρα της εκείνα τα χρόνια μάζευε σαλιγκάρια, τα οποία σήμερα όπως λέει, αν και θεωρούνται εκλεκτός μεζές στη Γαλλία, δεν αντέχει ούτε να τα βλέπει χωρίς να της θυμίζουν την κατοχή.
Είχε φτάσει 11 ετών όταν η μητέρα της την πήγε στο οφθαλμιατρείο. Δεν ήθελε καθόλου να βάλει γυαλιά, αλλά τα φόρεσε και δεν τα ξαναέβγαλε ποτέ. Είχαν γίνει η ασπίδα της. "Φορώντας τα, ένιωθα επιτέλους ότι οι άλλοι δεν μπορούσαν να μαντέψουν τι σκεφτόμουν" λέει. Όταν κάποτε χρόνια μετά, ο Χάρι Μπελαφόντε της ζήτησε πριν από προγραμματισμένες συναυλίες να βγάλει τα γυαλιά, εκείνη απάντησε: "σε παρακαλώ Χάρι, αν θέλεις να μείνω, πρέπει να μείνουν και τα γυαλιά μου".
Η ένδοξη καριέρα της στην Ελλάδα το 1958
Το 1959, εμφανίζεται στο πρώτο Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού, όπου κερδίζει το πρώτο βραβείο με το "Κάπου υπάρχει η αγάπη μου" του Μάνου Χατζιδάκι και το δεύτερο βράβειο με το "Ξέρω κάποιο αστέρι" του Μίμη Πλέσσα. Ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν ο πρώτος δάσκαλός της.
Με τραγούδια του όπως ο "Υμηττός", το "Κυπαρισσάκι", το "Χάρτινο το Φεγγαράκι" κ.ά. γίνεται η πιο διάσημη τραγουδίστρια της εποχής.
Το 1960, στη Βαρκελώνη, το πρώτο της ταξίδι στο εξωτερικό, της απονέμεται το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Μεσογειακού Τραγουδιού με το τραγούδι "Ξύπνα Αγάπη Μου” του Κώστα Γιαννίδη που αποτελεί το μουσικό διαβατήριο για τη διεθνή καριέρα της. Στο Φεστιβάλ αυτό την άκουσαν για πρώτη φορά ο Quincy Jones και ο Michel Legrand.
Η αναγνώριση δεν αργεί να έρθει: το "Σαν σφυρίξεις τρεις φορές" του Μάνου Χατζιδάκι από το γερμανικό ντοκυμαντέρ "Ελλάς η χώρα των Ονείρων” γίνεται το "Weisse Rosen aus Athen” (Το λευκό ρόδο της Αθήνα) που γνωρίζει τεράστια επιτυχία και οι πωλήσεις του ξεπερνούν τότε τα 1.500.000 αντίτυπα, στη Γερμανία μόνο, σε λιγότερο από έξι μήνες. Το ίδιο τραγούδι στα αγγλικά, ως "White Rose of Athens”, θα την κάνει γνωστή σε ολόκληρο τον κόσμο.
Το 1962, ο Quincy Jones, που την είχε ακούσει στο Φεστιβάλ της Βαρκελώνης, την καλεί στις ΗΠΑ για να ηχογραφήσει τον πρώτο αμερικάνικο δίσκο της με μεγάλα αμερικάνικα standards με την ορχήστρα του Torrie Zito: "The girl from Greece sings".
Το 1963, ηχογραφεί στο Παρίσι ένα δίσκο αποκλειστικά στα ελληνικά, "Mes plus belles chansons Grecques”, που θα της χαρίσει την πρώτη της διάκριση στη Γαλλία: το Βραβείο Charles Cros της Γαλλικής Μουσικής Ακαδημίας.
Οι επιτυχίες στις πέντε ηπείρους συνεχίζονται αδιάκοπα : το 1974, αποκτά 19 χρυσούς δίσκους στην Αυστραλία, 9 στη Νέα Ζηλανδία και 12 στην Ευρώπη καθώς και ένα διαμαντένιο δίσκο στην Ολλανδία για τις πωλήσεις του θρυλικού δίσκου "NANAʼs book of songs”.
Η δεκαετία του ʼ70 τελειώνει βρίσκοντας τη Νάνα σε μια περιοδεία με περισσότερες από 70 συναυλίες στις ΗΠΑ και τον Καναδά, όπου ο δίσκος της "Roses and Sunshine” γίνεται διπλά πλατινένιος. Ο Bob Dylan γράφει ειδικά γιʼ αυτήν το τραγούδι "Every grain of sand” που συμπεριλαμβάνεται στο δίσκο "Song for liberty”.
Τότε, ύστερα από απουσία 20 ετών, η Νάνα κάνει τη μεγάλη της επιστροφή στη χώρα που ξεκίνησε. Στις 23 και 24 Ιουλίου 1984 τραγουδά στο κατάμεστο Ηρώδειο, κάτω από την Ακρόπολη, συναυλία που συχνά δηλώνει ότι θα παραμείνει για πάντα η πιο γλυκιά της ανάμνηση στη σκηνή. Από τότε, αποφασίζει να ηχογραφήσει νέους δίσκους στα ελληνικά για το κοινό και κυκλοφορεί "Η ενδεκάτη εντολή" του Γιώργου Χατζηνάσιου σε στίχους του αγαπημένου της φίλου Νίκου Γκάτσου.
Το 1987 ξαναγυρνά στην Ελλάδα και τραγουδά ξανά για μια βραδιά στο Ηρώδειο.
Ακολουθεί μια συναυλία στο Ολυμπιακό Στάδιο μπροστά σε 100.000 Αθηναίους, όπου ξανασμίγει με τον Μάνο Χατζιδάκι. Ένας πραγματικός θρίαμβος! Η συναυλία αυτή γίνεται αφορμή να ξανασυνεργαστεί με τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Νίκο Γκάτσο ηχογραφώντας τον δίσκο "Οι Μύθοι μιας Γυναίκας", ενώ στη Γαλλία ηχογραφεί ένα διπλό δίσκο κλασσικής μουσικής ως ανάμνηση των χρόνων που πέρασε στο Ωδείο Αθηνών.
Η δεκαετία του ʼ90 κυλάει με περιοδείες σε όλον τον κόσμο, πολλές από τις οποίες δίνει ως Πρέσβειρα Καλής Θέλησης της Unicef, διαθέτοντας τα έσοδά τους για τις ανάγκες των παιδιών σʼ ολόκληρο τον κόσμο. Ως Πρέσβειρα της Unicef συναντά αρχηγούς κρατών, για να προβάλλει τα δικαιώματα των παιδιών και να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσής τους.
Από τότε, η Νάνα συμφιλιώνει τις περιοδείες της σε ολόκληρο τον κόσμο με τις διάφορες δραστηριότητές της για τη Unicef και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Πάντοτε ανήσυχη για τα δικαιώματα των παιδιών, η Νάνα τρέχει σε όλο τον κόσμο με την Unicef : στο Βιετνάμ, την Κένυα, τη Γουατεμάλα και τη Γιουγκοσλαβία. Εκεί, στο πληγωμένο από τον πόλεμο Σαράγεβο θα εγκαινιάσει ένα σχολείο για μαθητές όλων των θρησκευμάτων, που κατασκευάστηκε με τα έσοδα από μία συναυλία της στη Γερμανία.
Κάποτε, ο επιστήθιος φίλος της Νίκος Γκάτσος είχε πει πως "αυτό το κορίτσι είναι ένα καράβι που ταξιδεύει".
Το 1998, ύστερα από μια σειρά συναυλιών σε όλο τον κόσμο καταλήγει και πάλι στην Αθήνα, ύστερα από έξι χρόνια απουσίας, στον επιβλητικό χώρο του Ηρωδείου: Εκεί θα τραγουδήσει συντροφιά με τον Charles Aznavour, τον Jean – Claude Brialy και τον Γιάννη Πάριο σε μια συναυλία για το Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη και τη χρηματοδότηση του νέου Μουσείου της Ακρόπολης.
Τα τελευταία τριάντα χρόνια έδινε κατά μέσο όρο 100 συναυλίες το χρόνο. Και όλα αυτά τα χρόνια μοίραζε στο πρόγραμμα τα ελληνικά τραγούδια με τα ξένα. Τελικά, τα ελληνικά τραγούδια υπήρξαν πάντα τα δυνατά σημεία των συναυλιών της, όπως αναφέρει στο βιβλίο "Το όνομα μου είναι Νάνα" του Φώτη Απέργη που κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Λιβάνη.
Μέχρι σήμερα έχει ηχογραφήσει πάνω από 1.500 τραγούδια σε επτά γλώσσες: ελληνικά, γαλλικά, αγγλικά, γερμανικά, ισπανικά, ιταλικά και πορτογαλικά. Αλλά και στις συναυλίες της, αναζητώντας τις παραδοσιακές εκφράσεις των χωρών που επισκέπτεται και επιδιώκοντας την άμεση επικοινωνία με το κοινό της, ερμηνεύει τραγούδια στην αυθεντική γλώσσα τους: στα ιαπωνικά, ολλανδικά, πορτογαλικά, κινέζικα και σε διάφορες τοπικές διαλέκτους.
Στην αρχή της νέας χιλιετίας, η Mercury κυκλοφορεί ένα εντελώς νέο δίσκο, το Classic, που συμπεριλαμβάνει δεκαοκτώ κομμάτια του κλασσικού ρεπερτορίου, τα οποία ερμηνεύει σε επτά γλώσσες η Νάνα : η χρυσή φωνή.
Το 2001, επανεκδίδεται ο δίσκος Nana Mouskouri in New York με παραγωγό τον Quincy Jones και γίνεται δίσκος της χρονιάς στα HMV Awards στην Αγγλία και χρυσός (στην κατηγορία Jazz) στην Γερμανία το 2002.
Το 2010, ως απάντηση στην οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα που προκαλείται από υπερβολικό έλλειμμα, η Νάνα Μούσχουρη ανακοίνωσε ότι θα παραιτηθεί από τη σύνταξή της, για να συμβάλει στην ανάκαμψη της χώρας.
Σχολίασε σχετικά: "Παντού βλέπω ιστορίες πτώχευσης για τη χώρα μου. Και οι άνθρωποι είναι επιθετικοί γι’ αυτό. Είναι τρομακτικό. Και είναι οδυνηρό για ‘μένα. Κανείς δε θέλει να αντιμετωπίζεται η χώρα του άσχημα. Είναι απογοητευτικό και πολύ λυπηρό.”
Στις 10 Οκτωβρίου 2011, κυκλοφορεί από τη Universal Music ο νέος δίσκος της διεθνούς Ελληνίδας τραγουδίστριας, με τίτλο "Τραγούδια από τα Ελληνικά Νησιά". Στο δίσκο συμμετέχουν οι: Χάρις Αλεξίου, Μανώλης Μητσιάς, Νατάσα Θεοδωρίδου, Έλενα Παπαρίζου και Νίκος Αλιάγας, ενώ το εξώφυλλο έχει σχεδιάσει ο Jean Paul Gaultier.
Το 1994 τιμήθηκε από τον Πάπα και τον Πατριάρχη στη Ρώμη.
Από το 1986 είναι Ιππότης των Γραμμάτων και των Τεχνών στην Γαλλία, ενώ το 1997 ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Jacques Chirac της απένειμε τον τίτλο του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής (Chevallier De La Legion dʼHonneur).
Tο 2007 ο Γάλλος Πρωθυπουργός Dominique de Villepin την αναβαθμίζει παρασημοφορώντας την με το μετάλλιο του Αξιωματικού της Λεγεώνας της Τιμής (Officier De La Legion dʼHonneur).
