Το καλοκαίρι του 1865, λίγο αφότου άρχισε να γράφει το "Έγκλημα και τιμωρία", ο μεγαλύτερος μυθιστοριογράφος όλων των εποχών έπιασε πάτο. Πρόσφατα χήρος και ταλαιπωρημένος από επιληψία, ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι (11 Νοεμβρίου 1821 - 9 Φεβρουαρίου 1881) βρέθηκε αναγκαστικά σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Μετά τον θάνατο του μεγαλύτερου αδελφού του, ο Ντοστογιέφσκι, ήδη βαθιά χρεωμένος λόγω του εθισμού του στον τζόγο, ανέλαβε και τα χρέη του αδερφού του.
Σύντομα οι πιστωτές του χτύπησαν την πόρτα, απειλώντας να τον στείλουν στη φυλακή των οφειλετών. (Μια δεκαετία νωρίτερα, είχε γλιτώσει οριακά τη θανατική ποινή επειδή διάβαζε απαγορευμένα βιβλία και αντ' αυτού εξορίστηκε, καταδικασμένος σε τέσσερα χρόνια σε ένα στρατόπεδο εργασίας στη Σιβηρία - οπότε η προοπτική της φυλάκισης ήταν αφόρητα τρομακτική γι' αυτόν). Σε μια κρίση απελπισίας, συμφώνησε να πουλήσει τα δικαιώματα των έργων του στον εκδότη του, κάποιον Φιοντόρ Στελόφσκι, για το ποσό των 3.000 ρουβλίων Στο πλαίσιο της συμφωνίας, θα έπρεπε επίσης να δημιουργήσει ένα νέο μυθιστόρημα τουλάχιστον 175 σελίδων μέχρι τις 13 Νοεμβρίου του επόμενου έτους. Αν δεν τηρούσε την προθεσμία, θα έχανε όλα τα δικαιώματα του έργου του, τα οποία θα μεταβιβάζονταν στον Stellovsky για πάντα.
Μόνο μετά την υπογραφή του συμβολαίου ο Ντοστογιέφσκι ανακάλυψε ότι ο εκδότης του, ένας πανούργος εκμεταλλευτής που συχνά εκμεταλλευόταν τους καλλιτέχνες που βρίσκονταν σε δύσκολη θέση- είχε αγοράσει το χρέος του αδελφού του σχεδόν δωρεάν, χρησιμοποιώντας τώρα δύο μεσάζοντες για να εκφοβίσει τον Ντοστογιέφσκι ώστε να πληρώσει ολόκληρο το ποσό. Ο συγγραφέας εξοργίστηκε, όμως μην μπορώντας να κάνει αλλιώς, ξεκίνησε να εκπληρώσει το συμβόλαιό του. Ήταν ωστόσο τόσο απορροφημένος από την ολοκλήρωση του βιβλίου του "Έγκλημα και τιμωρία" που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του 1866 δουλεύοντας πάνω σε αυτό αντί να γράψει τον "Παίκτη", το μυθιστόρημα που είχε υποσχεθεί στον Στελόφσκι. Όταν έφτασε ο Οκτώβριος, τού είχαν απομείνει μόλις τέσσερις εβδομάδες για το νέο του μυθιστόρημα.
Στις 15 Οκτωβρίου, τηλεφώνησε σε έναν φίλο που δίδασκε στενογραφία, ζητώντας να προσλάβει τον καλύτερο μαθητή του. Χωρίς δισταγμό, ο καθηγητής πρότεινε μια νεαρή γυναίκα με το όνομα Άννα Γκριγκοριέβνα Σνιτκίνα. Η εικοσάχρονη Άννα, η οποία είχε ασχοληθεί με τη στενογραφία λίγο μετά την αποφοίτησή της από το λύκειο με την ελπίδα να γίνει οικονομικά ανεξάρτητη από τη δική της εργασία, ενθουσιάστηκε με την προσφορά - ο Ντοστογιέφσκι ήταν άλλωστε ο αγαπημένος συγγραφέας του πρόσφατα αποβιώσαντος πατέρα της και είχε μεγαλώσει διαβάζοντας τις ιστορίες του. Η σκέψη ότι όχι μόνο θα τον συναντούσε αλλά και θα τον βοηθούσε στο έργο του την γέμιζε χαρά.
Την επόμενη ημέρα, παρουσιάστηκε στο σπίτι του Ντοστογιέφσκι στις έντεκα και μισή, "ούτε νωρίτερα ούτε αργότερα", όπως είχε δώσει οδηγίες ο Ντοστογιέφσκι - μια αγαπημένη του έκφραση, που φανερώνει την αυστηρότητά του. Αφηρημένος και εκνευρισμένος, της έκανε μια σειρά από ερωτήσεις σχετικά με την εκπαίδευσή της. Παρόλο που εκείνη απάντησε σε κάθε μία από αυτές σοβαρά και σχεδόν στεγνά, ώστε να φανεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό επαγγελματίας, εκείνος κάπως μαλάκωσε στην πορεία της συζήτησης. Μέχρι νωρίς το απόγευμα, είχαν αρχίσει τη συνεργασία τους για το μυθιστόρημα - εκείνος, υπαγορεύοντας- εκείνη, γράφοντας στενογραφικά και στη συνέχεια μεταγράφοντας στο σπίτι τη νύχτα.
Για τις επόμενες είκοσι πέντε ημέρες, η Άννα ερχόταν στο σπίτι του Ντοστογιέφσκι το μεσημέρι και έμενε μέχρι τις τέσσερις. Διέκοπταν τη δουλειά μόνο για λίγο τσάι και συζήτηση. Κάθε μέρα, εκείνος γινόταν όλο και πιο ευγενικός και πιο θερμός απέναντί της και τελικά έφτασε να την αποκαλεί με τον αγαπημένο του χαϊδευτικό όρο, "golubchik" - στα ρωσικά "μικρό περιστέρι". Εκτιμούσε τη σοβαρότητά της, τις εξαιρετικές ικανότητές της να συμπάσχει, το πώς το φωτεινό της πνεύμα διέλυε ακόμη και τις πιο σκοτεινές του διαθέσεις και τον έβγαζε από τις εμμονικές του σκέψεις. Την συγκινούσε η καλοσύνη του, ο σεβασμός του προς το πρόσωπό της, το πώς ενδιαφερόταν πραγματικά για τις απόψεις της και την αντιμετώπιζε σαν συνεργάτη και όχι σαν μισθωτό. Αλλά κανένας από τους δύο δεν γνώριζε ότι αυτή η βαθιά αμοιβαία αγάπη και εκτίμηση ήταν ο σπόρος μιας θρυλικής αγάπης.
"Δηλαδή πιστεύεις ότι μπορώ να ξαναπαντρευτώ;" τη ρώτησε σε μία από αυτές τις συζητήσεις. "Ότι κάποια μπορεί να συναινέσει να γίνει σύζυγός μου; Τι είδους σύζυγο θα επιλέξω τότε - μια έξυπνη ή μια ευγενική;"
"Μια έξυπνη, φυσικά."
"Λοιπόν, όχι... αν έχω την επιλογή, θα διαλέξω μια ευγενική, ώστε να με λυπηθεί και να με αγαπήσει".
Ενώ ήμασταν στο θέμα του γάμου, με ρώτησε γιατί δεν παντρεύτηκα τον εαυτό μου. Του απάντησα ότι είχα δύο μνηστήρες, και οι δύο υπέροχους ανθρώπους και ότι τους σεβόμουν και τους δύο πολύ, αλλά δεν τους αγαπούσα - και ότι ήθελα να παντρευτώ από αγάπη.
"Για την αγάπη, οπωσδήποτε", με υποστήριξε από καρδιάς. "Ο σεβασμός από μόνος του δεν αρκεί για έναν ευτυχισμένο γάμο!"
Ο συγγραφέας είχε κάνει ήδη έναν γάμο με τη Μαρία, η οποία είχε αποβιώσει. Ο γάμος τους ωστόσο δεν είχε υπάρξει ευτυχισμένος.
Όταν τελείωσε το βιβλίο και παραδόθηκε ο Φίοντορ οργάνωσε ένα τραπέζι για τους φίλους του (πολλοί εξ αυτών τού είχαν προτείνει να γράφουν παράλληλα με εκείνον ώστε να προχωράει γρηγορότερα και εκείνος να περνάει μόνο και να τα χτενίζει, αλλά δεν είχε δεχτεί) σε εστιατόριο. Προσκάλεσε και την Άννα, που δεν είχε ξαναπάει σε εστιατόριο και προσπαθούσε αρχικά να το αποφύγει. Τελικά πήγε και εκεί παρουσία όλων επαίνεσε την προσπάθεια και τη συμβολή της στο έργο.
Ωστόσο, όταν όλα πήραν τον δρόμο τους με το βιβλίο, ο Φίοντορ ένιωθε πως δεν μπορούσε να μην έχει την Άννα στη ζωή του. Έτσι την κάλεσε στο σπίτι του μιλώντας της αρχικά για μια νέα συνεργασία. Πήγαν στο γραφείο του κι εκεί της έκανε την πιο ρομαντική πρόταση γάμου στην ιστορία: άρχισε να της αφηγείται την πλοκή του νέου του "βιβλίου". Κεντρικός ήρωας ήταν ένας ταλαντούχος καλλιτέχνης που δεν μπορούσε να εξωτερικεύσει πολύ εύκολα τα συναισθήματά του και τώρα είχε γνωρίσει ένα κορίτσι, την Άνια κόκ. Με δυο λόγια της έκανε μια σπάνια ερωτική εξομολόγηση!
Ο Φιοντόρ και η Άννα παντρεύτηκαν στις 15 Φεβρουαρίου 1867 και παρέμειναν ερωτευμένοι μέχρι το θάνατο του Ντοστογιέφσκι δεκατέσσερα χρόνια αργότερα. Παρόλο που έζησαν μαζί πολλές οικονομικές δυσκολίες και τεράστιες τραγωδίες, συμπεριλαμβανομένου του θανάτου δύο παιδιών, στήριζαν ο ένας τον άλλον με αγάπη.
Η Άννα μάλιστα ανέλαβε προσωπικά να βγάλει την οικογένεια από τα χρέη κάνοντας τον σύζυγό της τον πρώτο συγγραφέα της Ρωσίας που θα έβγαζε μόνος του τα βιβλία του. Μελέτησε εξονυχιστικά την αγορά του βιβλίου, ερεύνησε τους πωλητές, σχεδίασε τη διανομή και μετέτρεψε τον Ντοστογιέφσκι σε... brand name. Σήμερα, πολλοί πιστεύουν ότι υπήρξε η πρώτη επιχειρηματίας της Ρωσίας.
Αλλά κάτω από την αδιαμφισβήτητη επιχειρηματική της δεινότητα υπήρχε η ίδια τρυφερή, τεράστια καρδιά που είχε χώρο για αυτόν τον ιδιοφυή άνθρωπο μαζί με όλους τους δαίμονές του.
*Μπορείτε να διαβάσετε την ιστορία τους μέσα από τα δικά της μάτια μέσα από την αυτοβιογραφία της "Η ζωή μου με τον Ντοστογιέφσκι" (εκδ. Ροές)
Ακολουθήστε το Womantoc στο Instagram
