«Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα, αν και ένα κομμάτι του μυαλού μου νόμιζε ότι ήταν στην Αμερική. Οι πολλές ταινίες και τα πολλά “Φιλαράκια” βλάπτουν» ξεκινά τη δυναμική αφήγησή της η Ειρήνη και κάτι μου λέει ότι μετά από αυτή την κουβέντα θα σπεύσω να φτιάξω σακίδιο για να την “κάνω”. Η ίδια πάντως την “έκανε”. Και κέρδισε. «Σπούδασα marketing στο Deree, χωρίς να είναι κάτι που με τραβούσε ιδιαίτερα, απλά γιατί ο περίγυρος με έπεισε ότι ήταν ασφαλής επιλογή καριέρας. Ψυχολογία με ενδιέφερε εμένα, αλλά η ατάκα “που θα βρεις δουλειά;” με φρέναρε. Και κάπως έτσι καταλήγουμε πολλοί ανικανοποίητοι και χωρίς συναίσθημα ολοκλήρωσης και χαράς στις μετέπειτα δουλειές μας» συνεχίζει.
«Στο Μανχάταν είχα την τύχη να πάω για μεταπτυχιακές σπουδές. Έμεινα μετά και δούλεψα, μέχρι που έληξαν βίζες κτλ και αναγκάστηκα να φύγω. Από εκεί πήγα στο Λονδίνο, όπου ξεκίνησα σε μια εταιρεία σαν intern. Όταν τελείωσε το internship και μου προσέφεραν θέση, εγώ είχα ήδη πάθει την υπαρξιακή μου κρίση και είχα αποφασίσει να γυρίσω στην Ελλάδα και να ανακαλύψω τι θέλω τελικά πραγματικά να κάνω στη ζωή μου. Αρχές του 2012 όλα αυτά. Το ότι ήμουν ήδη σχεδόν 30 χρονών, όταν αυτό συνέβη, σ’ ένα κοινωνικό περιβάλλον που μου έλεγε ότι σε αυτή την ηλικία θα έπρεπε να έχω σταθερή δουλειά, ανερχόμενη καριέρα, συν πολλών άλλων καταστάσεων, έκανε πολύ δύσκολη αυτή την απόφαση… Πολλοί φόβοι, τι κάνω τώρα, που πάω, καταστρέφω ή δεν καταστρέφω την ζωή μου, και όλα τα συναφή. Αλλά κοιτώντας πίσω νομίζω ότι η ανάγκη μου να βρω αυτό που θα με κάνει ευτυχισμένη και τι είναι αυτό που έχω έρθει να κάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη ήταν μάλλον πιο δυνατή από τους φόβους».
Στο μυαλό μου το αμερικάνικο όνειρο είναι η ατσαλάκωτη εικόνα μιας οικογένειας, με ένα σκύλο golden retriever να παίρνουν χαμογελαστοί το πρωινό τους, σ' ένα μεγάλο σπίτι, μέσα σ' έναν όμορφο λευκό φράχτη... Δεν με ενδιέφερε ποτέ κάτι τέτοιο.
Η ζωή στη Νέα Υόρκη και το “δαγκωμένο” αμερικάνικο όνειρο
«Η ζωή μου στην Νέα Υόρκη, τώρα που με ρωτάς, μοιάζει σαν ένα μακρινό όνειρο. Όνειρο με την έννοια του ύπνου, όχι των επιθυμιών. Έχουν περάσει μόλις πέντε χρόνια από τότε που έφυγα, και σ' αυτά τα πέντε χρόνια έχουν μεσολαβήσει τόσα και αλλάξει τόσα, που πραγματικά ορισμένες φορές αισθάνομαι σαν να ήταν άλλη η ζωή μου τότε. Σίγουρα ήμουν μια άλλη Ειρήνη εκεί. Γενικά δεν ήμουν ποτέ ιδιαίτερα του “έξω”, οπότε μην φαντάζεσαι την ζωή μου εκεί σαν να ήταν βγαλμένη από το Sex & The City. Μου άρεσε όμως να περπατάω σ' αυτή την πόλη -πολύ περπάτημα. Όσο για το αμερικάνικο όνειρο, τι να πω. Ποτέ δεν με ενδιέφερε. Ο ορισμός του αμερικανικού ονείρου είναι ο εξής: "το όνειρο μιας γης όπου η ζωή πρέπει να είναι καλύτερη και πλουσιότερη και πληρέστερη για κάθε άνθρωπο, με ευκαιρίες για τον καθένα σύμφωνα με την ικανότητα ή το επίτευγμά του". Στο μυαλό μου το αμερικάνικο όνειρο είναι η ατσαλάκωτη εικόνα μιας οικογένειας, με ένα σκύλο golden retriever να παίρνουν χαμογελαστοί το πρωινό τους, σ' ένα μεγάλο σπίτι, μέσα σ' έναν όμορφο λευκό φράχτη... Ούτε το σκέφτηκα ούτε με ενδιέφερε ποτέ αυτό το αμερικανικό όνειρο, οπότε δεν το βίωσα».
-Τι σε οδήγησε στο να τα παρατήσεις όλα και να βγάλεις εισιτήριο χωρίς επιστροφή για Λατινική Αμερική;
«Δεν έγινε ακριβώς έτσι... Τα είχα παρατήσει όλα από πιο πριν, όταν έφυγα από Αγγλία για Ελλάδα. Εκεί ήταν που κατάλαβα ότι το να γίνω το golden girl του marketing δεν με εκφράζει ούτε στο ελάχιστο, κι άρχισα να ψάχνομαι. Είχα μπει σε μια διαδικασία αναζήτησης, να δοκιμάζω διαφορετικά πράγματα, να παίρνω μέρος σε βιωματικά εργαστήρια, να ανακαλύπτω ανθρώπους διαφορετικούς. Κάπου σ' ένα τέτοιο εργαστήριο στην Αθήνα, γνώρισα κάποιους ανθρώπους από το Elos Foundation στην Ολλανδία. Εκεί έμαθα για ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα διάρκειας ενός μήνα που γίνεται κάθε δύο χρόνια στην Βραζιλία, το Warriors Without Weapons (Πολεμιστές Χωρίς Όπλα). Το πρόγραμμα αυτό είναι μια βιωματική εκπαίδευση ηγεσίας και κοινωνικής επιχειρηματικότητας, που προσφέρεται σε νέους από όλο τον κόσμο για να τους παρέχει τα εργαλεία που απαιτούνται για να μεταμορφώσουν πραγματικότητες οπουδήποτε στον κόσμο. Η Βραζιλία ήταν ένα μέρος που ήθελα να επισκεφθώ από μικρή, οπότε πήρα στα χέρια μου αυτό το μαγικό χαρτάκι της αίτησης, κι από εκείνη την στιγμή ήταν σαν να άνοιξαν 130 πόρτες στη ζωή μου και μέσα μου. Με δέχτηκαν, ήμουν η πρώτη Ελληνίδα που το έκανε, και εκεί γνώρισα άλλους 59 υπέροχους τρελούς που δεν ήξεραν ακριβώς τι θέλουν να κάνουν στην ζωή τους, αλλά πίστευαν σε έναν καλύτερο κόσμο και ήταν διατεθειμένοι να τον δημιουργήσουν. Εκεί έγινα πολύ καλή φίλη με την κοπέλα που τελικά καταλήξαμε να ταξιδέψουμε μαζί στην Λατινική Αμερική, την Dona. Γνωρίσαμε και άλλους από Κολομβία, Αργεντινή, Βολιβία, και κάπως έτσι το ταξίδι μας είχε ίσως ήδη αρχίσει να προδιαγράφεται μέσα από όλες αυτές τις καινούργιες φιλίες. Γύρισα πίσω στην Ελλάδα, γύρισε κι εκείνη πίσω Καναδά, αλλά η μετάβαση ήταν πολύ δύσκολη μετά από την πολύ έντονη και μεταμορφωτική εμπειρία που είχαμε ζήσει στο πρόγραμμα. Έτσι, λοιπόν, μιλώντας μέσω Skype, μας γεννήθηκε η ιδέα για αυτό το ταξίδι-όνειρο και για τις δυο μας, και αρχίσαμε σιγά σιγά και μεθοδικά την οργάνωση του ονείρου. Συνοψίζοντας, αυτό που με οδήγησε να τα παρατήσω όλα ήταν μια έντονη και βαθιά αίσθηση του ότι δεν μπορεί να είναι μόνο αυτό η ζωή μου, οπότε πρέπει να αρχίσω να ψάχνω τι μπορεί να είναι τελικά. Και αυτό που με οδήγησε να πάω Λατινική Αμερική με εισιτήριο χωρίς επιστροφή, ήταν μια έντονη επιθυμία να ανακαλύψω αυτά τα μέρη, είχα περιέργεια για τους ιθαγενείς, τη σοφία τους και τα έθιμά τους, καθώς και -ίσως- μια ενστικτώδης αίσθηση ότι σ' αυτό το ταξίδι μπορεί να βρω τις απαντήσεις που έψαχνα όλα αυτά τα χρόνια του ψαξίματος μου. Επίσης πάντα ήθελα να κάνω backpacking -άλλο όνειρο κι αυτό-, άσχετα αν το είχα βάλει στην άκρη γιατί έλεγα στον εαυτό μου ότι είμαι πολύ μεγάλη για κάτι τέτοιο και ότι είναι μόνο για 20άρες» λέει η Ειρήνη. Κολλάω στη φράση “δεν μπορεί να είναι μόνο αυτό η ζωή μου”. Πόσες φορές το έχω σκεφτεί; Πόσες φορές το έχω ξεχάσει;
Πάντα ήθελα να κάνω backpacking -άλλο όνειρο κι αυτό-, άσχετα αν το είχα βάλει στην άκρη γιατί έλεγα στον εαυτό μου ότι είμαι πολύ μεγάλη για κάτι τέτοιο και ότι είναι μόνο για 20άρες.
«Ποια ήταν η πρώτη μου σκέψη όταν έφτασα Κολομβία; Δεν το είχα σκεφτεί ποτέ αυτό. Μάλλον κάτι του στυλ “πού βρίσκουμε τηλέφωνο να πάρουμε την Valerie;”. Μια κοπέλα που ούτε καν γνωρίζαμε, μας είχε φέρει σε επαφή μία φίλη μας, και θα μας φιλοξενούσε το πρώτο μας βράδυ στο Cali της Κολομβίας. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι σε ένα τέτοιο ταξίδι, που είναι βουτιά στο άγνωστο, οι σκέψεις, οι πρώτες τουλάχιστον, δεν πάνε και πολύ μακριά. Αφορούν το τώρα, και σε πάνε ένα βήμα τη φορά. Γιατί αλλιώς αν αρχίσεις να σκέφτεσαι που πάω, τι έκανα, που θα είμαι σε δύο εβδομάδες, που πήγα κι άφησα το κρεβατάκι μου το μαλακό, την έχασες την μπάλα. Το τι κάναμε για να ζήσουμε άλλαζε και προσαρμοζόταν ανάλογα με τις συνθήκες και τις ευκαιρίες που εμφανίζονταν μπροστά μας. Η βασική μας πηγή εσόδων ήταν τα σεμινάρια, και πέρα από αυτά δημιουργήσαμε promotional video για ένα event στο οποίο παρευρεθήκαμε, φτιάξαμε κέικ και βραχιολάκια και τα πουλήσαμε στους δρόμους, έκανα κάποιες δουλειές online βοηθώντας φοιτητές να κάνουν edit τις εργασίες τους, έκανα μαθήματα αγγλικών στην Αργεντινή, και στο τέλος που η Dona είχε φύγει και εγώ είχα ξεμείνει από χρήματα κάπου στο Περού, χρησιμοποίησα ό,τι μου είχε μείνει -μετά από πολύ σκέψη και φόβους για το τι βλακείες κάνω-, για να αγοράσω υλικά και να φτιάξω φυσικές ενυδατικές κρέμες, τις οποίες μετά πούλησα από γνωστή σε γνωστή».
Η ζωή στη Λατινική Αμερική: Έξω από τη «ζώνη της άνεσης»
»Αν φοβήθηκα; Αν εννοείς φόβους που έχουν να κάνουν με την σωματική μου ακεραιότητα, και με τα κλασσικά που ακούγαμε πριν φύγουμε του τύπου “που θα πάτε δύο γυναίκες μόνες σας σ' αυτά τα μέρη;”, όχι. Αυτούς τους φόβους δεν τους έκανα ποτέ δικούς μου και όπως λέει και ο Καβάφης “τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις, αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου, αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου”. Το πιστεύω πάρα πολύ αυτό και το έχω ζήσει στην ζωή μου. Οι σκέψεις μας δημιουργούν με έναν τρόπο την πραγματικότητά μας. Εάν όταν φεύγαμε φοβόμασταν ότι από κάποια γωνιά θα πεταχτεί κάποιος να μας κλέψει, σίγουρα θα είχε γίνει. Φυσικά, πάντα προσέχαμε και ακούγαμε το ένστικτό μας, και συναναστρεφόμασταν με ντόπιους, κάτι που βοηθάει πολύ».
Εκεί που κινήθηκα εγώ και με τις γυναίκες που συναναστράφηκα, η αντιμετώπιση δεν είναι πολύ διαφορετική από αυτή της Ελλάδας, δηλαδή υπερφόρτωση του ρόλου, τυπική ισότητα αλλά όχι ουσιαστική κτλ
»Τώρα για τους άλλους φόβους, τους φόβους του μυαλού, κι όχι τους φόβους του ενστίκτου, δηλαδή όλες αυτές τις φωνούλες που ξεπηδάνε συνεχώς και μας λένε ότι είμαστε άχρηστοι, ότι δεν είναι καλό αυτό που κάνουμε, ότι δεν αξίζουμε, ότι όλοι οι άλλοι είναι καλύτεροι από μας, ότι οι επιλογές μας είναι παντελώς λάθος και είχε δίκιο ο τάδε και ο τάδε που μας έλεγαν τι τα θες τα ταξίδια κάτσε στ' αυγά σου, βρες καμιά δουλειά και κάνε κανένα μωρό, ότι τέλος πάντων ό,τι και να κάνεις που να είναι λίγο έξω από τη “ζώνη άνεσής σου” θα φέρει την ολική καταστροφή, ναι, αυτούς τους είχα σχεδόν συνέχεια παρεούλα» παραδέχεται η Ειρήνη.
Την ρωτάω πως αντιμετωπίζουν τη γυναίκα στη Λατινική Αμερική. «Είναι πολύ μεγάλη η Νότια Αμερική και η κάθε χώρα έχει τις ιδιαιτερότητές της, και στην ίδια χώρα, πολλές φορές, διαφορετικές κοινότητες έχουν τις ιδιαιτερότητές τους. Γενικά πάντως, εκεί που κινήθηκα εγώ και με τις γυναίκες που συναναστράφηκα, η αντιμετώπιση δεν είναι πολύ διαφορετική από αυτή της Ελλάδας, δηλαδή υπερφόρτωση του ρόλου, τυπική ισότητα αλλά όχι ουσιαστική κτλ. Έχουμε πολλά κοινά σαν λαοί, τουλάχιστον όπως το βίωσα εγώ» λέει και αμέσως μετά απαριθμεί σαν μάντρα, σαν κανίσκι σοφίας όσα της δίδαξε η εμπειρία της με το σάκο στην πλάτη: «Νομίζω ότι δεν έχω αποκρυσταλλώσει ακόμα όλα τα διδάγματα, είναι μόλις τέσσερις μήνες που έχω γυρίσει. Αλλά αυτά που μπορώ να μοιραστώ τώρα, γνωρίζοντας ότι η λίστα δεν είναι με τίποτα πλήρης, είναι τα εξής:
- Όλοι οι πνευματικοί άνθρωποι, μοντέρνοι και μη, εστιάζουν στο “να ζεις στο τώρα” ως κλειδί της ευτυχίας. Δηλαδή, να μην αναλώνεσαι σε σκέψεις για το τι καταστροφικό ή τραγικό ή τέλειο μπορεί να συμβεί σε δέκα χρόνια, σε πέντε μέρες ή σε πέντε λεπτά, αλλά να είσαι ολοκληρωτικά παρόν σε κάθε στιγμή της ζωής σου, την ώρα που συμβαίνει. Το ταξίδι με τον σάκο στην πλάτη και χωρίς προκαθορισμένο δρομολόγιο , μου δίδαξε στην πράξη αυτό, το να ζω, δηλαδή, όσο μπορώ στο παρόν. Γιατί αν δεν ξέρεις πού θα είσαι σε τέσσερις μέρες, αυτόματα επικεντρώνεσαι στην σημερινή σου μέρα. Υπολόγισέ το αυτό επί 15 μήνες, σου γίνεται βίωμα και καταλαβαίνεις την αξία του.
- Πιθανώς να ακουστώ γραφική αλλά μου έδειξε τόσο ξεκάθαρα την υπερκαταναλωτική κοινωνία στην οποία ζούμε, πόσο λίγα πράγματα χρειαζόμαστε εν τέλη όχι απλά για να επιβιώσουμε, αλλά για να ευημερούμε. Όταν ζεις 15 μήνες με τέσσερα μπλουζάκια καταλαβαίνεις πόσα λίγα τελικά έχεις ανάγκη, αλλά και πόσα πολλά πράγματα μπορούν να σε φυλακίσουν, ενώ ο σάκος σου δίνει μια γεύση απόλυτης ελευθερίας. Όταν αντί να πετάξεις κάτι που τρύπησε το ράβεις ξανά και ξανά, μαθαίνεις να εκτιμάς το κάθε τι, να νιώθεις πραγματική ευγνωμοσύνη για τα πιο απλά πράγματα, αντί να τα θεωρείς δεδομένα και να ζητάς συνεχώς κι άλλα.
- Αν δείχνεις εμπιστοσύνη στον κόσμο, θα δείξει κι εκείνος εμπιστοσύνη σε σένα. Αν δείχνεις εμπιστοσύνη στον ζωή, θα δείξει κι εκείνη εμπιστοσύνη σε σένα. Αν είσαι ανοιχτός, θα λάβεις - αν είσαι κλειστός, ό,τι και όποιος και να έρθει προς τα σένα θα βρει την πόρτα σφραγισμένη και θα φύγει.
- Να έχω εμπιστοσύνη στο ένστικτό μου. Αρχικά να το ακούω, γιατί αν με ρώταγες πριν πέντε χρόνια για ένστικτο θα σου έλεγα, τι είναι αυτό, που το βρίσκω; Μόνο τη λογική μου άκουγα. Ακόμα όμως και όταν αρχίσεις να το ακούς, είναι άλλη υπόθεση να το εμπιστεύεσαι και να πράττεις σύμφωνα με αυτά που σου λέει.
- Υπάρχουν πάρα πολύ διαφορετικοί τρόποι να ζήσει κανείς, πέραν από αυτούς που μας παρουσιάζουν ως μονόδρομο ή που βιώνουμε στον μικρόκοσμο που μεγαλώνει ο καθένας μας.
Τα σεμινάρια, το μοίρασμα της γνώσης, ο δρόμος προς την ελευθερία
Όλα αυτά η Ειρήνη είπε να τα μοιραστεί με άλλες γυναίκες -γιατί ζωή που δεν μοιράζεται είναι ζωή χαμένη. Έτσι έφτασε στα σεμινάρια αυτοπραγμάτωσης «Freeing Dreams» ή «Círculo de Soñadoras» στα Ισπανικά: «Όταν ξεκινήσαμε με την Dona μέσω Skype να ονειρευόμαστε αυτό το ταξίδι, δεν ήταν απλά για τουρισμό. Είχαμε γυρίσει τόσο γεμάτες και τόσο αλλαγμένες από αυτό το εκπαιδευτικό πρόγραμμα στην Βραζιλία που θέλαμε να μοιραστούμε όσα μάθαμε. Η Dona στην δουλειά της έκανε συντονισμό σεμιναρίων, εγώ είχα την εμπειρία ως συμμετέχουσα σε διάφορα σεμινάρια και εργαστήρια, είχαμε εκπαιδευτεί και οι δύο σε μεθοδολογίες, κι έτσι σκεφτήκαμε να ταξιδέψουμε κάνοντας αυτά τα εργαστήρια».
-Πως ήταν η εμπειρία του πρώτου σεμιναρίου εδώ;
«Πολύ έντονη, γιατί ήταν αρκετές φίλες μου εκεί. Ήταν ένα πρώτο πείραμα. Δεν ήξερα τι θα αντιμετώπιζα από τις Ελληνίδες. Τελικά όλες βαθιά μέσα μας είμαστε πολύ κοντά, με τις ίδιες ανησυχίες, τους ίδιους προβληματισμούς. Κάτι που είδα διαφορετικό είναι ότι στις χώρες τις Λατινικής Αμερικής καθώς και στην Ισπανία που κάναμε εργαστήριο, οι γυναίκες ήταν πιο πολύ του συναισθήματος και της καρδιάς, ενώ εδώ είμαστε πιο πολύ της λογικής και του νου και η καρδιά είναι λίγο κλειδωμένη ακόμα. Αυτό που μου άρεσε πολύ είναι, ότι από σχόλια των συμμετεχόντων, είδα ότι κατάλαβαν όλες ότι στην ουσία δεν μας χωρίζει τίποτα, κι αυτό είναι μια εμπειρία που επιτρέπει την δημιουργία και καλλιέργεια πιο βαθιών, ουσιαστικών σχέσεων μεταξύ μας».
Η Ειρήνη κλείνει την αφήγησή της με το αγαπημένο της κομμάτι ενός ποιήματος της Mary Oliver: «Πες μου, τι είναι αυτό που σκοπεύεις να κάνεις με την μία, άγρια, και πολύτιμη ζωή σου;»
-Τελικά, αν μπορούσες να συνοψίσεις μέσα σε λίγες λέξεις το νόημα της φράσης «κάνε το όνειρό σου πραγματικότητα», ποιες θα ήταν αυτές;
«Εστιάζουμε στη λέξη “όνειρο”. Το δικό σου όνειρο, όχι της μάνας σου, όχι του πατέρα σου, όχι της κολλητής σου, του φίλου σου, ή του κοινωνικού σου περίγυρου. Το δικό σου όνειρο για την μία, μοναδική, και κατάδική σου ζωή. Κι εστιάζουμε στη φράση “κάνε το πραγματικότητα”. Γιατί μπορείς. Ό,τι σου έρχεται στο μυαλό σαν λόγος για να μην το κάνεις, ότι δεν έχεις λεφτά, χρόνο, ταλέντο, κτλ είναι ο φόβος σου μασκαρεμένος σε πολλές, λογικότατες, με επιχειρήματα βέβαια -είναι έξυπνος ο φόβος!-, δικαιολογίες. Βέβαια, και εδώ θέλει προσοχή, το ότι μπορείς, δεν σημαίνει ότι θα είναι εύκολο. Δεν θα είναι όλα ρόδινα, πουπουλένια, και πιθανώς δεν θα περιβάλλεσαι συνεχώς με friskies και αγάπη. Ίσως βασικά να συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Αν στον δρόμο του να πραγματοποιήσεις το όνειρό σου δεν φοβηθείς, δεν αμφισβητήσεις τον εαυτό σου, δεν νοιώσεις έστω και μια στιγμή ότι θες να τα παρατήσεις όλα και να κρυφτείς κάτω από τα σκεπάσματά σου, τότε ή δεν είναι αρκετά μεγάλο το όνειρο, ή δεν είναι πραγματικά όνειρο δικό σου. Μπορεί να πάρει καιρό, μπορεί να τσαλαπατηθεί το εγώ σου στη διαδικασία, μπορεί να νοιώσεις αβεβαιότητα, ανασφάλεια, αλλά μπορείς» καταλήγει και κλείνει την αφήγησή της με το αγαπημένο της κομμάτι ενός ποιήματος της Mary Oliver: «Πες μου, τι είναι αυτό που σκοπεύεις να κάνεις με την μία, άγρια, και πολύτιμη ζωή σου;».
Σεμινάρια Freeing Dreams
Facebook Ειρήνης Βανικιώτη
